Luận về Nhục

Trong những ngày gần đây, báo chí và truyền thông trong nước liên tục đăng các bài tố cáo Tổng Giám Mục (TGM) Hà Nội Ngô Quang Kiệt đã lãnh đạo, xúi dục giáo dân Thái Hà (Hà Nội) trong các hành vi đòi lại đất. Sự việc đã xãy ra từ hơn tháng nay tại giáo xứ Thái Hà nhưng đã âm ỉ từ cả năm nay tại một nơi khác là Tòa Khâm Sứ. Tuy nhiên, mọi việc đột nhiên diễn biến khác thường sau cuộc họp ngày 19/9 với Ủy Ban Nhân Dân TP Hà Nội, theo đó TGM Kiệt đã “bôi nhọ dân tộc” khi ông ta tuyên bố : “Chúng tôi đi nước ngoài rất nhiều, chúng tôi rất là nhục nhã khi cầm cái hộ chiếu VN”. Câu nói và hình ảnh được phổ biến rộng rãi trên các kênh truyền thông.

Chưa biết ất giáp thế nào thì hôm qua người bạn cho tôi nghe lại ghi âm toàn văn câu phát biểu. Nghe xong tôi choáng váng. Nguyên văn là thế này :

Chúng tôi đi nước ngoài rất nhiều, chúng tôi rất là nhục nhã khi cầm cái hộ chiếu VN, đi đâu cũng bị soi xét, chúng tôi buồn lắm chứ, chúng tôi mong muốn đất nước mình mạnh lên. Làm sao như một anh Nhật nó cầm cái hộ chiếu là đi qua tất cả mọi nơi, không ai xem xét gì cả. Anh Hàn quốc bây giờ cũng thế. Còn người VN chúng ta thì tôi cũng mong đất nước lớn mạnh lắm và làm sao thật sự đoàn kết, thật sự tốt đẹp, để cho đất nước chúng ta mạnh, đi đâu chúng ta cũng được kính trọng".

Nguyên văn lời phát biểu là như thế, nhà cầm quyền cộng sản đã cắt để chỉ còn giữ 20 chữ đầu, vốn là phần nhập đề cho ý kiến của Tổng giám mục Hà Nội, và từ đo suy diễn ra thành những tư tưởng bôi bác dân tộc, đất nước và chúng chỉ đạo cho các cơ quan truyền thông xúm vào "đánh" TGM Kiệt. Cũng nên nói thêm rằng một trong những bồi bút dễ dạy nhất là Hà Văn Thịnh, hiện là giáo sư sử Đại Học Huế. Trong bài viết có tựa đề “Đáng rủa sả thay” đăng trên báo Lao Động ngày 23/9, ông Thịnh đã trích lời Chúa để tấn công TGM Kiệt. Tôi chẳng biết Chúa có nói đúng như thế không (hay ông lại dùng cái tiểu xảo của đảng là cắt, nối câu nói của một nhân vật để bóp méo sự thật) nhưng ở đây tôi chỉ muốn nhắc với ông là trước khi ông "lên lớp" TGM Kiệt hoặc dạy dỗ cho các sinh viên thì ông cũng nên xem xét lại tư cách, hoặc đúng ra là nhân cách của một giáo sư sử học. Tôi chưa hề thấy ông lên tiếng gì về Hoàng Sa, Trường Sa; trong khi SV Hà Nội và Sàigòn cũng như du sinh tại các nước trên thế giới đã rầm rộ xuống đường để phản đối một bá quyền Trung quốc và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ cha ông. Trái lại tôi lại ngờ rằng ông đã học tập bài bản của đảng là thuyết phục và ngăn cản SV Huế xuống đường bênh vực Tổ quốc. Trong cương vị một giáo sư sử, thật nhục nhã vô cùng. “Đáng rủa sả thay” dùng cho ông là đúng hơn cả.

Bài viết này không có ý đánh vào những tên bồi bút như Hà Văn Thịnh và cũng chẳng muốn nhắc lại sở trường "cắt, gọt" của đảng CSVN vì nó đã trở nên những gì quá bình thường và ai cũng biết cả; nhưng chỉ muốn lạm bàn về chữ NHỤC mà TGM Kiệt đã nói trong phiên học ngày 19/9. Điều cảm nhận trước tiên của tôi là không nhất thiết phải "huỵch toẹt" rõ ràng chữ NHỤC để diễn tả sự nhục nhã của thân phận con người VN thì mới thấy nhục. Ngôn ngữ của chúng ta phong phú ở chỗ đấy, và nếu chỉ bóng gió như thế thì báo chí VN hầu như ngày nào cũng đã nói, đã bàn về cái NHỤC ấy, mà lạ lùng là xã hội chẳng thấy chuyển biến gì và dĩ nhiên chẳng có ai lại đi tấn công họ là "bôi bác dân tộc, nói xấu đất nước" như ông Thịnh vậy. Chúng tôi xin trích ra đây một vài thí dụ lượm lặt trên báo chí trong nước trong thời gian qua, nó dàn trải trên mọi lãnh vực.

Giao thông.

Ngày hôm nay ra đường ai cũng sợ. Sợ kẹt xe, sợ tai nạn. Các vấn nạn này ở đâu cũng có nhưng không ở đâu lại trầm trọng và nhức nhối như ở VN. Các số liệu chính thức cho rằng số người chết hàng năm dao động từ 12 đến 15 ngàn, nhưng cũng theo các cơ quan này thì co số này còn có thể cao hơn. Con số cao nhất mà tôi ghi nhận được là khoảng 23.000 do một hội đồng gồm Uỷ Ban An Toàn Giao Thông kết hợp với các tồ chức của Liên Hiệp Quốc công bố vào năm 2004. Nếu như thế thì mỗi ngày có khoảng 80 người chết (chưa kể bị thương). Một tổn thất còn lớn hơn trong chiến tranh trước đây, và còn đẫm máu hơn các cuộc khũng bố tại Irak, tại Afghanistan ngày nay. Riêng về kẹt xe thì người Sàigòn và Hà Nội vẫn khôi hài rằng trước đây có nhiều điểm kẹt, nay chỉ còn một : đó là toàn thành phố.

Loại ra việc hiện nay là có quá nhiều công trình dang dở, nhưng một trong những nguyên nhân chính là ý thức của chúng ta còn quá kém. Trong mục góp ý về các thói hư tật xấu của người Việt đăng trên báo Tiền Phong năm 2005, một độc giả đã viết : "Khi dòng người đông, bị tắc nghẽn, nếu như, ai nấy đều tuân thủ đi đúng phần đường của mình theo vạch chỉ vôi chia làn đường thì chắc rằng tình trạng tắc nghẽn không đến nỗi lâu và ngột ngạt. Nhưng vì nhiều người Việt của chúng ta vẫn giữ thói xấu phải nhanh hơn, phải vượt lên, vì mục đích, quyền lợi về phần đường, thời gian của mình mà cứ chen lấn, xô đẩy, vượt lên cả phần đường của người đi ngược chiều. Thế là dòng người đi xuôi lấp hết phần đường của người đi ngược. Ngược lại, phía bên kia ngã tư, người ta cũng chen lấn, xô lên như thế. Đây không phải là ý thức nữa mà chuyển sang vấn đề bản tính của người Việt. Bởi vì, nói cho cùng, nếu tại ý thức thì... đa số đều có ý thức vậy sao ? Hay đó chính là sản phẩm của tư duy người Việt, tư duy từ hàng nghìn năm của một dân tộc phát triển từ nền văn minh lúa nước. Người ta tìm mọi cách bon chen, vươn lên để tìm kiếm phần thắng, phần lợi cho mình mà không nghĩ đến lợi ích chung của xã hội, không vì ai cả. (…) Đó là thói xấu không biết nhường nhịn, bon chen, chỉ muốn hơn cho mình của người Việt”. Người dám phê phán “ tư duy từ hàng nghìn năm của một dân tộc ” là “bon chen” có tên Nguyễn Văn Học Địa chỉ: Phòng 30, số nhà 18, Ngô Tất Tố, Đống Đa, Hà Nội. Bài đã đăng hơn 3 năm nay chẳng thấy ai nguyền rủa là “bôi nhọ dân tộc cả”. Suốt bài chẳng có một chữ NHỤC mà đọc xong ai chẳng xót xa !

Một thí dụ khác : Trong một cuộc hội thảo tại Hà Nội tháng 4/2002 về tai nạn giao thông đưòng bộ tại VN với sự tham dự của 10 nước ASEAN, cộng với đại diện của các tổ chức quốc tế như Nhật, New Zealand, Úc, Ba Lan và 180 đại biểu đại diện cho 61 tỉnh thành; đại diện của Nhật đã phát biểu :”điều trước tiên cần ưu tiên là nâng cao ý thức cộng đồng”. Nếu câu này là của một người VN thì không có gì để nói (vì đúng là như thế), nhưng phát ra từ một người nước ngoài thì cũng hơi nhột. Vì cứ tưởng tượng nếu lại là người VN phát biểu trong một cuộc họp báo tại Bangkok về tai nạn giao thông tại Thái thì có lẽ họ cũng buồn lắm. Chưa hết, hội nghị đã tại Hà Nội đã kết thúc bằng nhận định “phải chờ một thế hệ nữa mới giải quyết được”. Một thế hệ vào khoảng 20 năm, đã 6 năm qua rồi mà chẳng thấy chuyển biến, có chăng là ngày càng xấu đi. Hội nghị kết luận như thế là quá nhẹ, nhưng quá nhục ! Bây giờ tôi lấy lại một thí dụ khác đỡ chua xót hơn. Bài viết do một độc giả của Tuổi Trẻ gởi tháng 9/2005 :

“Xe đò Cần Thơ - Sài Gòn

Kính trình quí khách đặng tường

Kể từ ngày mùng một tháng mười Lang Sa (1er Octobre 1929), hãng tôi sắm thêm sáu cỗ xe Camion để chạy xuống Cần Thơ và Sài Gòn. Lên ba cỗ về ba cỗ. Xe máy tốt không chết máy dọc đường.

Mỗi ngày tại Sài Gòn chạy ba cỗ. Một cỗ 6g chạy về Cần Thơ 11g tới. Một cỗ 8g chạy về Cần Thơ 1g (13g - NV) tới. Một cỗ 10g chạy về Cần Thơ 4g (16g - NV) tới.

Mỗi ngày tại Cần Thơ chạy ba cỗ. Một cỗ 6g chạy lên Sài Gòn 11g tới. Một cỗ 8g chạy lên Sài Gòn 1g tới. Một cỗ 10g chạy lên Sài Gòn 4g tới...”. Nếu thông tin đăng trên mẩu quảng cáo này là đúng với thực tế lúc bấy giờ thì quả là đáng buồn cho ngành giao thông vận tải của nước ta. Bởi từ năm 1929, thời gian xe khách chạy từ Sài Gòn đến Cần Thơ đã là năm giờ đồng hồ, thì 76 năm sau, đến năm 2005, thời gian xe khách (đi hoặc về) giữa hai nơi này phải mất trên dưới... năm giờ đồng hồ! Có thể cho rằng khi ấy phương tiện tham gia giao thông ít, đường vắng nên xe chạy nhanh, còn bây giờ người và phương tiện tham gia giao thông nhiều nên xe không thể chạy nhanh hơn được...! Nhưng nếu lập luận như vậy thì e rằng tốc độ xe chạy trên đường trong những năm tới còn có thể chậm hơn so với... hàng chục năm trước đây, do người và phương tiện tham gia giao thông ngày một gia tăng! Đọc xong nghe khôi hài chứ ?! Nhưng nếu người viết kết luận rằng một chế độ 30 năm sau chiến tranh đã đưa đất nước lùi về thập niên 20 thì chắc lại bị lũ bồi bút đánh cho chí tử vì đã “bôi bác dân tộc”.

Xây dựng

Người SG có lẽ chưa quên được những bê bối như đường liên cảng A5, cống hộp quận Bình Thạnh, cống hộp Thảo Cầm Viên, tượng ông Hồ Chí Minh ở Nghệ An, đài tưởng niệm chiến thắng Điện Biên, đường Xuyên Á,… và gần đây nhất là vụ đường hầm Thủ Thiêm. Tất cả đều xuống cấp nhanh chóng sau không đầy 1 năm khánh thành. Thậm chí chưa đưa vào sử dụng đã có vấn đề (hầm Thủ Thiêm). Kết luận của những bê bối này người ta thường nói đến tình trạng ăn chận vật tư, thi công cẩu thả, mà theo báo chí thì sự thất thoát này vào khoảng 30%. Ngân sách đầu tư của VN vào xây dựng cơ bản khoảng 1 tỷ đến 1.5 tỷ USD/năm, nghĩa là con số thất thoát dao động từ 300 đến 500 triệu USD, một con số khổng lồ, nhất nữa phần lớn là tiền đi vay. Có hai vấn đề cần bàn : thứ nhất là sự thất thoát, thứ hai là tình trạng vay mượn.

Trong một bài viết trên Tuổi Trẻ tháng 4/2002, một độc giả đã viết bài “Chất lượng xây dựng, cần cả trách nhiệm lẫn lòng tự ái dân tộc” với những hàng như sau :”Các công trình xây dựng lớn nhỏ gì cũng đều do cán bộ, công nhân VN trực tiếp xây dựng, nhưng tại sao ở các công trình có người nước ngoài hướng dẫn, giám sát thì thường bảo đảm chất lượng tốt hơn. Các trường hợp điển hình là các đoạn trên xa lộ Hà Nội tốt hơn hẳn đoạn Điện Biên Phủ mở rộng, hoặc các công trình nâng cấp quốc lộ 5,1A,18 (có nước ngoài giám sát), và quốc lộ 51 (do ta tự thiết kế, xây dựng và giám sát)”. Người viết tên Nguyễn Văn Hùng, có lẽ là một kỹ sư xây dựng đã ngưng ở đó. Nhưng có lẽ ông ta cũg như bạn đọc đều :”cảm thấy xấu hổ khi đi trên những đoạn đường cho người VN ta thiết kế, xây dựng và giám sát”. Giữa xấu hổ và nhục nhã có xa nhau là bao ? Viết như thế phải chăng đã ““bôi bác dân tộc” ?

Sang đến chuyện vay mượn mà phần lớn là vốn ODA. Hàng năm các nhà tài trợ thường họp hội nghị để bàn luận kết quả năm đã qua và quyết định số tiền cho tài trợ cho năm tới, con số này vào khoảng 2 tỉ USD. Thường thì năm nào kết luận cũng như nhau : VN đã có những bước cải thiện môi trường kinh doanh và số tiền tài trợ sẽ được tiếp tục. Nghe lạc quan không chịu được. Nhưng chúng ta phải cần biết rằng các nhà tài trợ phần lớn là các ngân hàng, mà ngân hàng thì sống nhờ cho vay lấy lời. Cho dù là tiền lời ưu đãi nhưng cũng không phải là của cho. Đã vay thì phải trả. Hình như sau những phát biểu lạc quan trên thì số nợ trên mỗi đầu người VN bây giờ vào khoảng 6, 7 trăm USD. Nói toạc móng heo ra là : VN là con nợ tốt (vì đông dân và chăm chỉ) nên chúng tôi tiếp tục cho vay. Quý vị vay thì con cháu quý vị trả. Còn cái khoản thất thoát thì không phải chuyện của chúng tôi. Đến đây có lẽ chúng ta đã bớt lạc quan đi một tí, nhưng đến khi nghe lời “nhắn nhủ” của một quan chức World Bank rằng :”VN đang là con nợ, nhưng tôi hy vọng mai này sẽ là những chủ nợ (ý là cho các nước nghèo)” thì thật chịu không được. Các định chế tài chính dư sức biết rằng với mức thất thoát trong xây dựng, với tình trạng tham nhũng, với sự chênh lệch giầu nghèo, với sự tàn phá môi trường như hiện nay thì dẫu cho có duy trì được mức phát triển như hiện nay (7 đến 8%/năm) thì còn lâu VN mới trả xong nợ, huống hồ gì dư tiền cho những nước khác vay ! Không biết các “đỉnh cao trí tuệ” của chúng ta có thấy không nhưng nếu ngồi nghe ông quan chức này phán chắc tôi đứt gân máu mà chết. Có cái tính từ gì diễn tả cho đằng sau những lời lẽ hoa mỹ này không. Có, đó là chữ NHỤC. (còn tiếp)

Phan Kiến Quốc,