Mặc Lâm, phóng viên RFA

2008-11-25

Mới đây, thông tín viên Tôn Vân Anh của Đài Á Châu Tự Do, hiện đang sống tại Ba Lan, đã nhận được công hàm từ Đại sứ quán Việt Nam tại Ba Lan từ chối cấp hộ chiếu với lý do là cô đã làm phương hại mối hữu nghị giữa hai nước.

RFA file photo

Phóng viên Tôn Vân Anh (trái)

Phương hại quan hệ ngoại giao

Mặc Lâm: Theo như thông tin mà chúng tôi được biết thì tháng 10 vừa qua Sứ quán Việt Nam tại Ba Lan có gửi công hàm để mà thông báo rằng họ đã từ chối việc cấp hộ chiếu Việt Nam cho cô. Cô có thể cho biết thêm chi tiết về việc này hay không?

Vân Anh:  Công hàm từ chối cấp hộ chiếu cho tôi được Toà Đại Sứ Việt Nam tại Ba Lan gửi cho tôi qua đường bưu điện vào giữa Tháng Mười, tức là không lâu trước đây.

Lý do chính thức họ đề ra trong văn bản là bởi tôi có những hoạt động tại Ba Lan có ảnh hưởng đến lợi ích của nhà nước và nhân dân Việt Nam, và lý do tiếp theo mà truyền thông Ba Lan rất là chú ý mà Đại Sứ Quán Việt Nam đưa ra là các hoạt động của tôi đi ngược lại truyền thống quan hệ Ba Lan và Việt Nam

Mặc Lâm:  Theo như cô nói thì Toà Đại Sứ Việt Nam tại Ba Lan cho rằng cô đã làm phương hại mối hữu hảo giữa Việt Nam và Ba Lan, nhưng mà họ có đưa ra những dẫn chứng cụ thể nào về hoạt động của cô để đi đến kết luận như vậy hay không?

Lần đầu tiên khi họ tỏ thái độ rõ rệt là khi tôi với tư cách là thông tín viên của Đài Á Châu Tự Do vào trong cuộc họp báo giữa hai vị Thủ Tướng Ba Lan và Việt Nam diễn ra hồi Tháng Chín năm ngoái.

Tôn Vân Anh

Vân Anh: Thưa anh, họ không có đưa ra những hoạt động cụ thể của tôi là gì. Họ chỉ đưa ra cái lý do chung chung như vậy và không có liệt kê chính xác các hoạt dộng mà họ cho rằng đi ngược lại lợi ích của Việt Nam là những hoạt động gì.

Nhưng mà tôi cũng biết rằng các hoạt động của tôi tại Ba Lan bị Đại Sứ Quán Việt Nam theo dõi rất là khắt khe, từ những hoạt động báo chí cho tới các hoạt động xã hội, cũng như tổ chức các hội nghị cho đối lập Việt Nam, và không chỉ cho đối lập Việt Nam mà còn cho một số đối lập và dân chủ trên thế giới như là Trung Quốc, Miến Điện đã từng diễn ra tại Quốc Hội Ba Lan.

Thông tín viên RFA

Mặc Lâm: Cô có nghĩ rằng việc vì cô đang cộng tác với Đài Á Châu Tự Do đã dẫn đến quyết định này hay không?

Vân Anh: Tôi nghĩ chắc chắn là có chuyện đó. Từ trước tới nay những hoạt động của chúng tôi không được Toà Đại Sứ Việt Nam tại Ba Lan ủng hộ, nhưng mà lần đầu tiên khi họ tỏ thái độ rõ rệt là khi tôi với tư cách là thông tín viên của Đài Á Châu Tự Do vào trong cuộc họp báo giữa hai vị Thủ Tướng Ba Lan và Việt Nam diễn ra hồi Tháng Chín năm ngoái. Đó là lần đầu tiên họ tỏ thái độ ra mặt và họ không giấu giếm ý định thù địch của họ đối với cá nhân tôi.

Và đây là lần thứ hai họ cũng tỏ một thái độ tương tự rất là quyết liệt đối với cá nhân tôi qua việc từ chối cấp hộ chiếu mới cho tôi. Họ cũng biết rằng qua đó họ có thể gây khó dễ cho tôi trong cuộc sống tại Ba Lan.

Mặc Lâm: Chúng tôi cũng được biết là khi từ chối cấp hộ chiếu nhưng Toà Đại Sứ Việt Nam tại Ba Lan vẫn cấp giấy chứng nhận hôn nhân cho cô, việc này được giải thích như thế nào ạ?

Vân Anh:  Về phía tôi thì tôi cho rằng không có hộ chiếu Việt Nam thì không có nghĩa là tôi không còn là công dân Việt Nam và họ không còn lý do gì để cản trở cuộc sống của tôi tại Ba Lan.

Vậy nên mặc dù khi họ đã từ chối cấp hộ chiếu cho tôi thì tôi vẫn có một số đòi hỏi với tư cách là một công dân Việt Nam, tôi vẫn có quyền đòi hỏi Toà Đại Sứ cấp cho tôi các giấy tờ liên quan đến cá nhân tôi với tư cách là một công dân Việt Nam.

Tôi có tới Toà Đại Sứ, kết hợp với việc muốn họ làm rõ cái tình trạng cư trú của tôi tại Ba Lan, trong đó tôi có yêu cầu họ cấp cho tôi giấy chứng nhận về tình trạng hôn nhân của tôi. Và cuối cùng họ cũng đã phải cấp cho tôi mặc dù trước đó 2 tháng họ đã từ chối quyền được có hộ chiếu Việt Nam của tôi.

Mặc Lâm: Cuối cùng thì cảm nghĩ của cô ra sao trước tờ công hàm từ chối này?

Vân Anh:  Chắc chắn rằng đây không phải là một hành động chính đáng với tư cách là một tổ chức đại diện cho nhà nước Việt Nam. Toà Đại Sứ Việt Nam phải có bổn phận xác nhận danh tính của người Việt Nam đang cư trú tại nước ngoài.

Toà Đại Sứ Việt Nam đã không làm tròn bổn phận của mình, và không những thế lại còn dùng cái quyển hộ chiếu của tôi để trừng phạt cho một tội lỗi mà họ cho rằng tôi đã mắc phải. Cũng thể theo luật Việt Nam thì những việc làm của tôi hoàn toàn không đi ngược lại pháp luật của Việt Nam.

Tôi có nghiên cứu luật Việt Nam rất là rõ, nhất là luật về cấp hộ chiếu cho người Việt Nam đang sinh sống tại nước ngoài. Trong bộ luật Việt Nam thì có hai khả năng cho phép toà đại sứ không cấp hộ chiếu cho người Việt Nam sinh sống lại nước ngoài: trường hợp thứ nhất khi mà người Việt Nam đã dùng quyển hộ chiếu để làm các việc gây án và giả mạo danh tính của mình trong hộ chiếu cũ; và việc thứ hai là trong trường hợp người Việt Nam gây án hoặc là gây ảnh hưởng tới an nình quốc gia cho Việt Nam.

Lý do họ đưa ra khi từ chối cấp hộ chiếu cho tôi thì không kể ra hai lý do đó mà chỉ kể ra hai lý do là tôi làm ảnh hưởng đến quan hệ truyền thống Việt Nam - Ba Lan, thì đó là lý do họ đưa ra không hợp pháp.

Có lẽ cũng vì lý do đó mà trong văn bản họ gửi cho tôi đã không có chứ  ký của bất kỳ nhân viên nào của toà đại sứ.  Phần lớn bạn bè của tôi đều bình luận đó là do họ sợ trách nhiệm, họ sợ sau này là sẽ bị quy trách nhiệm cho việc từ chối cấp hộ chiếu cho tôi.

Giải thích của Đại sứ quán

Mặc Lâm: Riêng truyền thông Ba Lan họ có phản ứng gì trước việc này không, thưa cô?

Vân Anh:  Các nhà hoạt động dân chủ của Ba Lan trước kia và nhất là chính giới Ba Lan, tất cả đồng loạt đều rất muốn tiếp tục ủng hộ những việc làm của tôi trong cuộc vận động dân chủ cho Việt Nam.

Chúng tôi đã có một cái giấy chính thức đã cấp cho cô Vân Anh rồi; đó là một cái quyết định của trong nước và toàn bộ những lý do đã nêu trong bức thư đó. Và chúng tôi không có gì phải bình luận thêm.

Ô. Nguyễn Hương Nam, Quyền Đại sứ VN tại Ba Lan

Các bạn bè Ba Lan cũng như chính giới đều đưa ra những đề nghị cụ thể để giúp tôi vượt qua những khó khăn về thủ tục trong khi sinh sống tại Ba Lan. Đó là điều mà tôi vô cùng được an ủi qua sự việc này, thưa anh.

Mặc Lâm: Để rộng đường dư luận, chúng tôi liên lạc với Đại Sứ Quán Việt Nam tại Ba Lan để tìm hiểu thêm chi tiết. Ông Nguyễn Hương Nam, Quyền Đại Sứ Việt Nam tại Ba Lan cho chúng tôi biết:

Ô. Nguyễn Hương Nam: Chúng tôi đã có một cái giấy chính thức đã cấp cho cô Vân Anh rồi; đó là một cái quyết định của trong nước và toàn bộ những lý do đã nêu trong bức thư đó. Và chúng tôi không có gì phải bình luận thêm.

Mặc Lâm: Cô Vân Anh tỏ ra ngạc nhiên là với tinh thần của bức thư nói rằng vì cổ đã làm phương hại đến sự hữu hảo giữa hai quốc gia Ba Lan và Việt Nam, ông có thể giải thích thêm cổ đã làm phương hại như thế nào một cách cụ thể hơn ạ?

Ô. Nguyễn Hương Nam: Tôi đã nói với ông rồi là chúng tôi không có gì để bình luận thêm.

Mặc Lâm:  Việc ông Nam không có ý kiến cũng là điều dễ hiểu chúng tôi chỉ xin lấy lời nói của ông để phần nào làm chứng cứ cho sự cố gắng của mình nhằm mang lại thông tin trung thực của cả hai phía.