Hai
anh em người Việt Nam vừa đoạt Giải thưởng phát minh Eureka 2010 do Tổ
chức Khoa học và Công nghệ quốc phòng của Australia tài trợ. Hai nhà
khoa học trẻ, Giáo sư-Tiến sĩ Võ Bá Ngự và em trai là Giáo sư-Tiến sĩ
Võ Bá Tường, của Trường Điện, Điện tử, và Điện toán thuộc Đại học Tây
Australia được vinh danh vì đã phát triển cách tiếp cận mới về giải
thuật theo dõi, cho phép theo dõi cùng lúc nhiều mục tiêu với công suất
máy tính thấp, một phát minh độc đáo hỗ trợ quốc phòng, an ninh quốc
gia, và có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực dân sự khác.
Trà Mi - VOA | Washington, DC Thứ Ba, 31 tháng 8 2010
Giáo sư Võ Bá Ngự
Năm
1982, cậu bé Bá Ngự cùng gia đình đến Australia tị nạn và định cư tại
thành phố Perth, thuộc tiểu bang Tây Úc. Giáo sư Bá Tường là người em
út trong gia đình gồm ba anh em mà Giáo sư Bá Ngự là anh cả. Điều thú
vị là cả hai anh em đều theo đuổi một ngành học là toán và điện, cùng
đạt học vị Giáo sư-Tiến sĩ trong ngành, và hiện đang giảng dạy cùng
khoa, tại cùng một trường Đại học Tây Úc.
Sau khi nhận Giải
thưởng Phát minh Eureka 2010, Tiến sĩ Võ Bá Ngự, người đứng đầu công
trình nghiên cứu, trò chuyện với Tạp chí Thanh Niên VOA về con đường
phấn đấu từ một người Việt tị nạn tới vị trí một khoa học gia thành
công của Úc.
Trà Mi: Được biết là cả hai
Giáo sư Tường và Giáo sư Ngự đều theo một ngành học giống nhau, là Giáo
sư-Tiến sĩ cùng khoa, lại công tác tại cùng trường. Cơ duyên nào đưa
đẩy hai anh em cùng theo một con đường như thế, thưa ông?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Năm
2000, khi tôi rời thành phố Perth để đi dạy ở Melbourne, em Tường mới
vào đại học năm nhất. Cho nên tôi cũng không nghĩ là ngày nào đó anh em
chúng tôi sẽ cộng tác nghiên cứu. Công trình nghiên cứu của tôi hiện
giờ gọi là "Random Sets”, tạm dịch ra tiếng Việt là "Tập hợp Ngẫu
nhiên”, và những ứng dụng của nó trong khoa học-kỹ thuật mà phần lớn là
về vấn đề quốc phòng. Tôi bắt đầu nghiên cứu về vấn đề này từ khoảng
năm 2002 đến 2003. Đến cuối 2005 thì anh em chúng tôi mới bắt đầu hợp
tác. Một người bạn cũng là một người cộng tác đắc lực của tôi hiện là
nhân viên của công ty Lockheed-Martin, lúc ấy, gửi cho tôi một tập tài
liệu. Trong đó ông đúc kết và đưa ra một bài toán về theo dõi mục tiêu
và hỏi tôi có thể giải bài toán này được không. Khi đó, tôi đang bận đi
dạy nên không có thời gian đọc kỹ. Tôi mới gửi tài liệu đó cho em
Tường, lúc đó đang bắt đầu công trình nghiên cứu hậu đại học. Thế là
Tường bay qua Melbourne. Trong thời gian một tuần, anh em chúng tôi
giải được bài toán đó. Sau đó, Tường cảm thấy thích thú với bộ môn
nghiên cứu này, và anh em chúng tôi tiếp tục cộng tác cho tới bây giờ.
Trà Mi: Nhưng
từ nhỏ hai anh em có cùng một niềm đam mê trong lĩnh vực khoa học này,
cùng giải toán chung, cùng học tập chung với nhau hay chăng mà lại đi
theo cùng một ngành khoa học, thưa ông?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Đây
cũng là một sự trùng hợp vì tôi hơn Tường tới 12 tuổi. Lúc nhỏ, chúng
tôi không học chung. Tường đi theo ngành này là sự trùng hợp chứ không
phải vì ảnh hưởng của tôi.
Trà Mi: Ngẫu
nhiên mà hai anh em cùng là Giáo sư-Tiến sĩ một ngành khoa học, không
biết đây có phải là do gene di truyền của gia đình? Gia đình ông có làm
khoa học không, thưa ông?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Không, ba tôi là quân nhân và mẹ tôi là giáo viên.
Trà Mi: Thật
là thú vị khi hai anh em cùng chung một ngành và chung một chí hướng
giống nhau. Về Giải thưởng Eureka cao quý mà cả hai anh em cùng nhận
được trong năm nay, cảm tưởng của Giáo sư khi được trao Giải này ra sao?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Tôi
cảm thấy rất vinh dự, đồng thời cũng cảm thấy mình rất may mắn. Có rất
nhiều nhà nghiên cứu xuất sắc hơn chúng tôi, nhưng quý vị cũng biết là
trong lĩnh vực nghiên cứu, yếu tố may mắn rất quan trọng trong việc dẫn
tới một khám phá mới. Tôi có rất nhiều may mắn. Một trong số đó là được
cộng tác và làm bạn với những nhà nghiên cứu hàng đầu trong ngành này.
Do đó, tôi học hỏi rất nhiều từ họ.
Trà Mi: Chắc
Giáo sư khiêm nhường cho là may mắn chứ thiệt ra để hoàn thành một công
trình nghiên cứu phải mất rất nhiều thời gian, nỗ lực, cũng như tâm
huyết đặt vào trong đó. Xin được hỏi thăm phát minh của nhóm nghiên cứu
gồm 3 người do ông dẫn đầu tổng cộng mất thời gian thực hiện và hoàn
thành trong bao lâu?
Giáo sư Võ Bá Ngự:
Tôi bắt đầu nghiên cứu từ năm 2002-2003. Tới năm 2008, bài của chúng
tôi đăng gửi dự Giải Eureka. Như vậy mất khoảng 5 năm để có được kết
quả này.
Trà Mi: Và từ 2008 tới nay, nó đã bắt đầu được ứng dụng phải không ạ?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Bắt đầu từ 2008 tới nay nó đã bắt đầu được ứng dụng và phát triển thêm.
Trà Mi: Các ứng dụng của phát minh này trong lĩnh vực quốc phòng và trong các lĩnh vực dân sự khác là gì?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Trong
lĩnh vực quốc phòng, nó dùng để theo dõi và kiểm soát một số lượng lớn
mục tiêu. Trên không, những mục tiêu này có thể là máy bay, hỏa tiễn.
Dưới biển thì có thể là tàu chiến, tàu ngầm, hoặc tàu dân sự. Về mặt
dân sự, phương pháp này có thể dùng trong việc kiểm soát hoặc thống kê
giao thông. Một áp dụng khác là giám sát đám đông như dùng camera để
theo dõi đám đông. Một ứng dụng nữa là theo dõi tế bào. Phương pháp của
chúng tôi có thể giúp các chuyên gia y khoa nghiên cứu hữu hiệu và
nhanh chóng hơn về tác động của thuốc lên các tế bào. Một áp dụng khác
đã được một công ty ở Anh làm được là dò tìm ống dẫn dầu dưới giàn
khoan. Các ống dẫn dầu trong thời gian từ nửa năm đến một năm có thể bị
di chuyển và hư hại. Nếu cho người lặn xuống tìm rất nguy hiểm. Do đó,
các công ty dầu khí thường dùng máy để đo. Và một công ty ở Anh đã áp
dụng phương pháp của chúng tôi để dò tìm các ống dẫn dầu bị hư.
Trà Mi: Sau phát minh này, sau Giải thưởng này, hai anh em Giáo sư có dự định và kế hoạch tiếp nối ra sao?
Giáo sư Võ Bá Ngự:
Đây chỉ là bước đầu. Phát minh của chúng tôi đã chứng minh được là
thuyết Tập hợp Ngẫu Nhiên có thể giải quyết được vấn đề theo dõi mục
tiêu một cách hữu hiệu hơn. Tôi dự định nghiên cứu và thiết kế một hệ
thống theo dõi mục tiêu hoàn chỉnh hơn bằng cách kết hợp những cái hay
của phương pháp cổ điển và phương pháp mới.
Trà Mi: Chân
thành chúc mừng hai anh em Giáo sư đã thành công trong lĩnh vực nghiên
cứu của mình. Nhưng ngoài yếu tố may mắn mà Giáo sư vừa chia sẻ, những
yếu tố nào quyết định sự thành công, nhất là trong lĩnh vực khoa học,
một ngành rất nhiều gian khổ và hóc búa. Lời khuyên của ông dành cho
giới trẻ là gì?
Giáo sư Võ Bá Tường
Giáo sư Võ Bá Ngự: Thành công theo tôi chỉ là vấn
đề tương đối, cho nên tôi không dám đưa ra lời khuyên với tư cách của
một người thành công. Theo kinh nghiệm của tôi, ngoài may mắn, hai yếu
tố khác rất quan trọng là sở thích và đam mê. Với tư cách của một người
đi trước, tôi khuyên các bạn trẻ nên tìm hiểu chính mình và vạch cho
mình một hướng đi. Sau đó, hãy dồn hết nỗ lực cho lý tưởng của mình. Dù
thành công hay thất bại thì chúng ta cũng sẽ có một cuộc sống ý nghĩa
hơn.
Trà Mi: Là một người Việt thành công
trên quê hương thứ hai ở nước ngoài. Trong quá trình nỗ lực tiến thân
từ một người Việt di cư ra nước ngoài cho tới vị trí của một khoa học
gia danh tiếng hiện nay của Úc, có những thử thách, khó khăn, hoặc
những kỷ niệm nào ông cảm thấy đáng nhớ nhất?
Giáo sư Võ Bá Ngự:
Bất cứ gia đình tị nạn nào khi mới qua cũng khó khăn về vấn đề ngôn
ngữ, tìm việc làm, lo cho con cái đi học. Cha mẹ chúng tôi cũng như bao
gia đình khác, cũng gặp những khó khăn như thế. Tôi cảm thấy rất biết
ơn cha mẹ vì ông bà đã bỏ tất cả để lo cho chúng tôi ăn học đến nơi đến
chốn. Khi qua định cư tại một nước xa lạ, ông bà đã phải làm bất cứ
việc gì để nuôi sống gia đình, lo cho chúng tôi học.
Trà Mi: Và đó là động cơ thúc đẩy Giáo sư có niềm đam mê và phấn đấu cho tới thành tựu hôm nay?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Dạ đúng vậy.
Trà Mi: Nếu
có người nêu hỏi Giáo sư rằng là một người gốc Việt đóng góp tài năng
chất xám cho một đất nước khác, không phải là quê hương bản xứ của
mình, cảm nghĩ của ông ra sao? Câu trả lời của Giáo sư như thế nào?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Tôi
sống ở Úc hơn 28 năm. Nước Úc đã cưu mang gia đình chúng tôi cũng như
bao nhiêu gia đình Việt Nam tị nạn khác. Tôi đã được hưởng được nền
giáo dục của nước Úc mà nếu sống ở Việt Nam tôi sẽ không được hưởng
những quyền lợi này. Người Việt chúng ta có câu "Ăn quả nhớ kẻ trồng
cây”. Cho nên, theo tôi, đóng góp cho nước Úc là chuyện đương nhiên.
Đây là nhiệm vụ của một công dân Úc.
Trà Mi: VN
hiện nay cũng muốn thu hút nhân tài để phát triển đất nước. Theo giáo
sư, các điều kiện cần và đủ có thể lôi cuốn được nguồn lực chất xám
người Việt ở hải ngoại về đóng góp cho quê hương là gì?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Theo
thiển ý của tôi, điều kiện này cũng rất đơn giản. Nếu Việt Nam thật sự
có tự do dân chủ và nhân quyền thì nhân tài khắp nơi sẽ kéo về đóng góp
phát triển đất nước chứ không cần phải có những chính sách thu hút.
Trà Mi: Là
một khoa học gia gốc Việt, nếu được mời đóng góp trong lĩnh vực giảng
dạy-nghiên cứu tại quê cha đất tổ của mình, ý kiến của giáo sư ra sao?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Được
đóng góp cho Tổ quốc là điều mong muốn của tôi và của cha mẹ tôi. Ông
bà thường nói vì hoàn cảnh của đất nước, ông bà không có cơ hội đóng
góp, nhưng ông bà mong rằng anh em chúng tôi có thể làm việc đó thay
họ. Cho nên, nếu có cơ hội, tôi sẵn sàng đóng góp.
Trà Mi: "Cơ hội” theo ý Giáo sư đây nên được hiểu như thế nào ạ?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Ý của tôi là khi Việt Nam có tự do dân chủ, tôi sẽ sẵn sàng đóng góp.
Trà Mi: Theo
ông, điều kiện tiên quyết phải là tự do, dân chủ. Đối với người dân
trong nước, dĩ nhiên điều này rất quan trọng, nhưng nó có vai trò thế
nào đối với nguồn lực chất xám người Việt hải ngoại để quyết định việc
quay về đóng góp của họ?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Tại
vì nếu không có tự do dân chủ thì những nhà trí thức về phục vụ chỉ là
phục vụ gián tiếp cho nhà cầm quyền thôi. Thành ra, nếu có tự do dân
chủ thì việc này sẽ dễ hơn. Trong nghiên cứu, không hẳn chỉ là khoa
học, mà cũng có thể là về lịch sử, chính trị. Người nghiên cứu nếu được
quyền nói lên những gì muốn nói thì mới gọi là nghiên cứu, chứ không
nói được những gì muốn nói thì làm sao gọi là nghiên cứu được? Những
giới hạn đó sẽ làm cho những nhà nghiên cứu chán nản và không thể
nghiên cứu hữu hiệu hơn.
Trà Mi: Ông đã có cơ hội về Việt Nam lần nào chưa kể từ khi sang Úc định cư tới nay?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Tôi có về thăm Việt Nam 2 lần.
Trà Mi: Cảm nhận của ông sau chuyến đi đó như thế nào?
Giáo sư Võ Bá Ngự:
Có điều là tôi không thể tưởng tượng được là sự cách biệt giai cấp giữa
người giàu và người nghèo trong xã hội. Ở Úc cũng có sự cách biệt đó
nhưng so với Việt Nam thì sự cách biệt đó rất nhỏ.
Trà Mi: Nếu có một mong ước cho đất nước của mình, Giáo sư có điều gì muốn chia sẻ?
Giáo sư Võ Bá Ngự: Tôi ước mong Việt Nam có tự do dân chủ. Trà Mi: Xin cảm ơn Giáo sư rất nhiều vì thời gian dành cho cuộc trao đổi này.
Giáo sư Võ Bá Ngự: Cảm ơn chị.
Vừa
rồi là câu chuyện với nhà khoa học trẻ gốc Việt, Giáo sư-Tiến sĩ Võ Bá
Ngự, thuộc trường đại học Tây Úc, người vừa cùng em trai ruột là Giáo
sư-Tiến sĩ Võ Bá Tường nhận Giải thưởng Phát minh Eureka 2010.
Tạp
chí Thanh Niên xin tạm chia tay với quý vị và các bạn tại đây và sẽ trở
lại trong một đề tài mới vào giờ này, tuần sau. Mong quý vị nhớ đón xem.
|