Mặc
dù bị trấn áp dữ dội trong hai lần biểu tình trước, nhưng đợt biểu tình
lần thứ 8 vào ngày 24/7 vừa rồi tại thủ đô Hà Nội vẫn diễn ra khá thành
công với hàng trăm người tham gia xuống đường.
AFP PHOTO
Người dân biểu tình chống Trung Quốc tại Hà Nội hôm 24-07-2011.y
Trong khi đó tại Sài Gòn, những người yêu nước đã không thể tập hợp
và thực hiện được một cuộc biểu tình để phản đối Trung Quốc như người
dân ở thủ đô. Nguyên nhân tại sao lại có sự khác biệt này? Đâu rồi khí
thế hừng hực của người dân Sài Gòn trong đợt biểu tình đầu tiên với con
số tham gia lên đến hàng ngàn người?
Khánh An tìm hiểu ý kiến của những người trong cuộc và tường trình.
Chăm sóc Sài Gòn kỹ hơn?
Những ngày này, trong khi Hà Nội liên tục cập nhật những diễn tiến
sôi động của các ngày chủ nhật xuống đường thì tại Sài Gòn, lác đác vài
nhóm bạn trẻ vẫn kiên trì tập trung ở khu vực trung tâm thành phố vào
mỗi sang chủ nhật để chờ một dấu hiệu để xuống đường, cho dù kết quả
cuối cùng có thể chỉ là "biểu tình ngồi”, ngồi chờ hết giờ rồi ra về.
Đã nhiều tuần liền, những thanh niên yêu nước ở Sài Gòn không có lấy
một cơ hội để có được một buổi tập trung "cho ra hồn”.
Trong này đa số là các bạn trẻ sinh viên, gốc gác không nhiều. Ngoài
Hà Nội đa số là gốc gác không, lại được sự hỗ trợ của tầng lớp trí thức
và cựu cán bộ.
» Một bạn trẻ ở SG
Không giống như Hà Nội chỉ bị đàn áp, bắt bớ chủ yếu trong hai tuần
lễ 10 và 17/7, ở Sài Gòn hầu như tuần nào cũng có một vài thanh niên bị
bắt bớ, đánh đập, hoặc chí ít cũng được "mời uống trà” ở đồn công an
hay được "chăm sóc” tận tình tại nhà. Ngọn lửa hừng hực khí thế của lần
xuống đường đầu tiên vào ngày 5/6 vì thế cũng dần dần nguội lạnh. Đến
hôm chủ nhật 24/7 thì Sài Gòn đã gần như im ắng trong khi những người
cùng chí hướng tại Hà Nội có được một buổi xuống đường tuần hành thành
công hơn mong đợi.
Nói về lý do Hà Nội thành công hơn Sài Gòn trong những lần tổ chức
biểu tình gần đây, một bạn trẻ đã nhiều lần tham gia biểu tình ở Sài
Gòn cho rằng:
"Hà Nội người ta được cái giới nhân sĩ mạnh, với lại cái gốc
ngoài Hà Nội, theo mình nghĩ, từ trước tới giờ khác ở trong này. Trong
này đa số là các bạn trẻ sinh viên, gốc gác không nhiều. Ngoài Hà Nội
đa số là gốc gác không, lại được sự hỗ trợ của tầng lớp trí thức và cựu
cán bộ, chiến sĩ nhiều.”
Thiếu vắng những gương mặt lớn
Tại sao Sài Gòn lại thiếu vắng hẳn những gương mặt nhân sĩ trí thức
trong những lần biểu tình sau? Là một trong những nhân sĩ trí thức tham
gia xuống đường lần đầu tiên ở Sài Gòn hôm 5/6, nhà văn Nguyễn Viện cho
biết lý do vắng mặt của mình trong các lần xuống đường gần đây:
"Chủ nhật vừa rồi cũng như các chủ nhật trước, tôi đều được các
ông công an "chăm sóc” kỹ ở nhà. Điều đó có nghĩa là tôi không được,
không có khả năng đi ra được tới Sài Gòn cho nên cũng không tận mắt
chứng kiến tình hình như thế nào. Nhưng theo những thông tin tôi biết
được, trong Sài Gòn, việc trấn áp của lực lượng an ninh đối với người
biểu tình có vẻ mạnh mẽ hơn ngoài Hà Nội. Cũng như tình trạng của những
người có thể đi biểu tình được như một số người đại khái "được nhà nước
quan tâm” thì gần như không có điều kiện để đi ra Sài Gòn. Các bạn trẻ,
theo tôi biết, họ cũng tập trung ở ngoài đó khá đông và họ cũng chờ đợi
một diễn tiến nào đó để có thể biểu tình được nhưng có lẽ sự có mặt của
các lực lượng an ninh còn đông hơn, thành ra những cuộc biểu tình ở Sài
Gòn đã không xảy ra được.”
Sự thiếu vắng những gương mặt cột trụ lớn như Lê Hiếu Đằng, Huỳnh
Tấn Mẫm, Nguyễn Đình Đầu, Nguyễn Viện… đã khiến cho những thanh niên
kiên trì xuống đường vào những chủ nhật sau đó không khỏi cảm thấy bơ
vơ, nhất là khi so sánh với Hà Nội có hẳn một danh sách các trí thức
tên tuổi liên tục lên tiếng kêu gọi và cùng xuống đường với người dân
thủ đô.
Người dân biểu tình chống Trung Quốc tại Hà Nội hôm 03-07-2011. AFP PHOTO.
"Đúng là bơ vơ. Hơi đáng tiếc. Nói chung (phong trào) cũng bị
yếu đi, cũng mong muốn có được sự hỗ trợ tinh thần như vậy nhưng không
có được, rất đáng tiếc. Ở trong này có những nhân sĩ nhưng có lẽ là bị
siết chặt quá. Chứ trong này nếu có một vài nhân sĩ đứng ra thì cũng có
thể thành công.”
Nhà văn Nguyễn Viện cũng thừa nhận sự vắng mặt của đội ngũ nhân sĩ
trí thức chính là một trong những yếu tố khiến cho phong trào biểu tình
chống Trung Quốc ở Sài Gòn không thành công.
"Yếu tố này tôi cho cũng là một yếu tố quan trọng đóng góp vào
sự thành công của các cuộc biểu tình ngoài Hà Nội mà Sài Gòn không có
được. Ở Sài Gòn trong những người biểu tình lần đầu tiên vào ngày 5/6
cũng như ngày sau đó thì hầu như đều có mặt của những người có uy tín
trong xã hội. Nói chung sự có mặt đó đã làm chỗ dựa cho những anh em
trẻ, nhưng tiếc là sau đó không biết vì lý do gì mà họ đã không có mặt.
Tôi không biết là họ có bị bên ngành an ninh chăm sóc hay không, điều
đó tôi không dám khẳng định, nhưng tôi thấy sự thiếu vắng của họ trong
các cuộc biểu tình sau thì có lẽ đó là một trong những lý do mà những
cuộc biểu tình trong Sài Gòn không thành công.”
Chỉ muốn bày tỏ lòng yêu nước
Trong khi đó, Luật sư Lê Hiếu Đằng, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam, cũng là người đã tham gia tuần hành trong lần
đầu tiên cho rằng lý do phong trào biểu tình ở Hà Nội mạnh hơn tại Sài
Gòn là vì Hà Nội có những điều kiện mà Sài Gòn không có được như đội
ngũ nhân sĩ trí thức đông hơn và hoàn cảnh dễ tập hợp hơn so với Sài
Gòn. Ông giải thích tiếp:
Ở trong này có những nhân sĩ nhưng có lẽ là bị siết chặt quá. Chứ
trong này nếu có một vài nhân sĩ đứng ra thì cũng có thể thành công.
» Nhà văn Nguyễn Viện
"Ở Sài Gòn hoàn cảnh có khác, khác ở chỗ tụi tôi quan niệm rằng
đã tổ chức thì phải tổ chức cho thật quy mô và phải dự kiến những tình
huống xảy ra. Thành ra tụi tôi cũng rất thận trọng trong việc này. Với
lại tụi tôi cũng quan niệm rằng lâu lâu có một sự kiện gì lớn thì trong
này mới lên tiếng. Còn tất nhiên thủ đô Hà Nội thì điều kiện các anh ấy
thuận lợi hơn.”
Một lý do khác mà nhiều người tham gia tuần hành cho là yếu tố khiến
cho phong trào biểu tình ở Sài Gòn không được sôi nổi như ở Hà Nội là
vì chính quyền có phần đàn áp mạnh tay và liên tục hơn đối với người
Sài Gòn vì lo sợ những diễn tiến phức tạp ngoài tầm kiểm soát có thể
xảy ra trong các cuộc biểu tình tại Sài Gòn. Bạn trẻ tham gia tuần hành
ở trên cũng thừa nhận điều này:
"Cái đó cũng có thể, tại vì Sài Gòn đúng là phức tạp hơn. Nếu
tình hình không siết chặt thì dễ dẫn đến nhiều vấn đề vì lịch sử cũng
đã như vậy rồi.”
Tuy nhiên, theo nhà văn Nguyễn Viện, nếu yếu tố trên thực sự tồn tại thì đây là một sự e ngại hoàn toàn phi lý:
"Theo tôi, sự nghi ngại đó của chính quyền đối với người Sài Gòn
là vô căn cứ, vì tất cả những người biểu tình hiện nay đều chỉ có một
mục đích duy nhất là chống lại sự xâm lăng của Trung Quốc, chống lại sự
gây hấn của Trung Quốc. Tôi nghĩ là không ai có một ý đồ nào khác ngoài
việc biểu tỏ lòng yêu nước đối với sự gây hấn của Trung Quốc.”
Nói tóm lại, có thể còn nhiều nguyên nhân khác tồn tại đằng sau
những thể hiện bên ngoài của chính quyền đối với các cuộc tuần hành của
những người yêu nước ở cả hai đầu đất nước. Nhưng theo LS. Lê Hiếu
Đằng, biểu tình là một trong những quyền công dân mà nhà nước Việt Nam
nên chấp nhận và tạo điều kiện thuận lợi để người dân thực hiện quyền
này. Thậm chí theo ông, ở vào thời điểm hiện tại, khi mà người láng
giềng tham lam Trung Quốc liên tục có những hành động xâm lấn trên Biển
Đông, thì việc người dân xuống đường tuần hành ôn hòa còn là một thế
mạnh mà một chính quyền khôn ngoan cần phải biết tận dụng.