Phạm Khánh (infonet) - Đây
là câu hỏi mà tờ Thời báo phố Wall (WSJ) đặt ra đối với sự khôn ngoan
của Trung Quốc khi mua lại các công ty phương Tây đang suy yếu.
Học thuyết "sự điên rồ tăng dần" (greater-fool theory) trong đầu tư là
chỉ một người mua một tài sản nào đó với bất kì giá nào mà không quan
tâm liệu cái giá đó có mối quan hệ hợp lý với giá trị cơ bản hay không
và hy vọng rằng có thể bán nó với giá cao hơn. Phương pháp này khá nguy
hiểm và nhiều người đã bị mất rất nhiều tiền khi họ phát hiện ra mình là
một kẻ ngốc ở cuối chuỗi mua bán đó.
Các vụ mua bán gần đây của Trung Quốc
Gần đây, một công ty Trung Quốc tuyên bố sẽ trả 450 triệu USD để mua 80%
cổ phần của một hãng sản xuất pin/acquy đang gặp nhiều khó khăn. A123
Systems, công ty chuyên sản xuất acquy công nghệ cao cho xe điện, đã
nhận gần nửa tỷ USD tài trợ từ chính phủ Mỹ trong những năm gần đây
nhưng vẫn không thể thoát khỏi khó khăn.
Và giờ tập đoàn Wanxiang Group, một trong những nhà sản xuất thiết bị ô
tô lớn nhất Trung Quốc về cơ bản sẽ "giải thoát” gánh nặng này cho chính
phủ Mỹ (hay những người nộp thuế Mỹ) bằng cách cung cấp tài chính cho
công ty này.
Nhà máy sản xuất acquy của hãng A123 Systems
Trước đó, Tập đoàn Dầu khí hải dương, thuộc sở hữu của nhà nước, Cnooc
cũng tuyên bố sẽ trả 15,1 tỷ USD tiền mặt để mua lại 60% cổ phần của
công ty dầu và khí đốt Nexen của
Canada, hiện đang bị "chao đảo” vì cuộc khủng hoảng lãnh đạo và các vấn đề công nghệ tại một trong những dự án cát chứa dầu.
Khôn ngoan hay điên rồ?
Việc "thâu tóm” những công ty đang "ốm yếu” vốn không phải là ngu ngốc.
Ứng viên Tổng thống Mỹ Mitt Romney và các đồng nghiệp của ông tại quỹ
đầu tư Bain đã từng kiếm rất nhiều tiền khi làm như vậy. Thành công của
ông Romney nằm trong khả năng biến một công ty đang gặp khó khăn trở lên
giàu có bằng cách áp dụng một "công nghệ quản lý" tốt hơn.
Để làm được như vậy thì cần có kỹ năng phân biệt được các mô hình kinh
doanh thất bại khác nhau từ các doanh nghiệp thất bại khác nhau; sự khác
nhau giữa các công ty bị thất bại do điều hành kém và những công ty
thất bại do bán những sản phẩm mà không ai muốn mua. Rommey và nhiều nhà
đầu tư tư nhân giàu kinh nghiệm ở Phương Tây đều có kĩ năng này.
Sự tương phản giữa mô hình này và mô hình Trung Quốc đang ngày càng mạnh
mẽ. Lý do biện minh phổ biến nhất cho việc thâu tóm các công ty mà
Trung Quốc đang thực hiện là chuyển giao công nghệ. Các công ty Trung
Quốc dưới sự thúc giục của chính phủ đang mua các công ty phương Tây chủ
yếu là để lấy những bí quyết trong lĩnh vực mà họ đang kinh doanh.
Các nhà thu mua thành công trong nền kinh tế thị trường thường tập trung
đưa kỹ năng vào trong các công ty mà họ mua. Nhạy bén về quản lý có thể
giúp mở ra giá trị cho một công ty đang gặp khó khăn nhưng vẫn khả thi,
hoặc sáp nhập một công ty đang khá thành công vào một tổng thể lớn hơn
để có thể khai thác tốt hơn tài nguyên của nó. Trong khi đó, Trung Quốc
chủ yếu quan tâm đến việc lấy những bí quyết công nghệ và quản lý từ
những công ty đang khó khăn mà không cần tìm hiểu tại sao những công ty
này lại đang lâm vào tình cảnh khốn đốn.
Liệu Trung Quốc có đảm bảo rằng những công nghệ mà mình mua là đáng giá.
Nếu chỉ theo những thông tin thu thập được thì A123 là một nhà sản xuất
acquy khá thành công vì công ty này có những đơn đặt hàng từ các nhà
sản xuất ô tô như General Motors. Vấn đề là không có nhiều không gian
trong thị trường xe điện. Các nhà lập pháp Mỹ đã hiểu được thực tế này,
đó là lý do tại sao Quốc hội trở nên ít sẵn sàng hơn trong việc trợ cấp
cho các dự án như vậy.
Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc thì không, đó là lý do tại sao
Bắc Kinh vẫn duy trì các kế hoạch đưa thị trường xe điện vào Trung Quốc
thông qua các trợ cấp và những chính sách bắt buộc. Việc một công ty
Trung Quốc có công nghệ pin của A123 sẽ giúp thực hiện nỗ lực đó, nhưng
chỉ có ích cho Trung Quốc nếu bản thân nỗ lực đó đáng để theo đuổi.
Công ty dầu và khí đốt Nexen của Canada
Nguyên tắc này cũng áp dụng đối với Nexen. Công ty Canada này hoạt động
ít hiệu quả hơn các đối thủ cạnh tranh về hút dầu từ cát chứa dầu, đặc
biệt là khi giá dầu có thể bước vào một giai đoạn suy giảm trong bối
cảnh sẽ có một khối lượng dầu lớn hơn từ những nơi như Libya.
Mặc dù một cuộc cải tổ về quản lý trước đó đã giúp cải thiện dự án cát
chứa dầu Long Lake tại Alberta, nhưng cổ phiếu của công ty bị lâm vào
tình trạng suy giảm kéo dài.
Nhiều người cho rằng Trung Quốc đang theo đuổi một mục tiêu dài hạn. Tuy
ngày nay, acquy cho xe điện không có nhiều giá trị thương mại nhưng một
ngày nào đó nó sẽ trở lên quan trọng. Các kĩ sư Nexen sẽ thực hiện các
dự án của mình và Trung quốc sẽ có thể học tập được các giải pháp của
họ.
Việc Trung Quốc thâu tóm lại các công ty đang suy yếu của phương Tây có
thể sẽ tạo ra một "gã khổng lồ” kinh tế, cũng có thể khiến Trung Quốc
trở thành một "bãi tích trữ phế liệu” công nghệ lớn nhất thế giới.
