Vụ
Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ kiện Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng liên quan đến các
quyết định về bauxite được giới quan sát cho là “không khả thi” nhưng
không nhất thiết mang hình ảnh “con kiến đi kiện củ khoai.”
AFP PHOTO
Thủ
tướng Nguyễn Tấn Dũng trog chuyến thăm Nam Hàn hồi cuối tháng 5-2009.
Hôm 11-6-2009, Luật sư Cù Huy Hà Vũ đã nộp đơn kiện ông Dũng liên quan
đến quyết định triển khai dự án bauxite Tây Nguyên.
Kiện
Thủ tướng
Ngày 11 tháng Sáu vừa
qua, một công dân, là tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, đã gởi “Đơn Khởi
Kiện Thủ Tướng Chính Phủ
Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt
Nam” đến Tòa Án Nhân Dân
Thành Phố Hà Nội.
Đơn khởi kiện của
ông Cù Huy Hà Vũ kiện thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng nêu lý do là ông
Dũng “ban hành trái pháp luật
Quyết Định số 167/2007/QĐ-TTg ngày 1 tháng 11 năm 2007 phê duyệt Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai
thác, chế biến sử dụng
quặng bauxit giai đoạn 2007 – 2015, có xét đến năm 2025.”
Đơn kiện của ông Cù Huy Hà Vũ, với bị
đơn là Thủ Tướng Chính Phủ,
được một luật sư
nổi tiếng tại Hà Nội,
ông Nguyễn Trọng Tỵ, nói là “từ
xưa đến nay chưa có.”
Đơn kiện này, theo nhận định của
Tiến Sĩ Nguyễn Vân Nam, chuyên viên Luật Tổ Chức
Nhà Nước và Công Pháp Quốc Tế, là “chắc
chắn không thể được thụ
lý.”
Đơn kiện của Luật sư Cù Huy Hà Vũ. RFA photo
Cả 2
ông Nguyễn Trọng Tỵ và Nguyễn
Vân Nam đều nhắc đến yếu
tố then chốt: Thủ Tướng
Nguyễn Tấn Dũng đang là một công chức “đứng đầu
cơ quan hành pháp, được sựủy
quyền của Nhà Nước để
thực hiện quyền hành pháp.”
Luật sư Nguyễn Trọng
Tỵ cho rằng, cần phân biệt
đâu là quyết định của một
cơ quan, và đâu là quyết định mang tính cá nhân:
“Phải
xem đến
nội
dung của
quyết
định
ấy
[167/2007/QĐ-TTg]. Quyết định ấy,
nếu
là người
đứng
đầu
1 cơ
quan hành chính, thay mặt cơ quan hành chính
để
ban hành, thì đấy là của 1 cơ
quan. Còn nếu quyết định ấy
không có tập thể, không có cơ
quan quan hệ đến, thì đó là quyết
định
cá nhân. Trong trường hợp thì tôi chưa
thấy
có một
điều
gì để
ông Vũ kiện.”
Trong trường
hợp
này thì phải áp dụng luật hình sự.
Và muốn
kiện
theo luật
hình sự
thì phải
gởi
đơn
yêu cầu
Viện
Kiểm
Sát Nhân Dân Tối Cao điều tra và ra quyết
định
khởi
tố.
LS Nguyễn Vân Nam
Cơ sở pháp lý?
Luật sư Nguyễn Vân Nam thì cho rằng
một công dân không thể kiện Thủ
Tướng, vì Thủ Tướng “chỉ
là người thay mặt Chính Phủ.” Nếu kiện,
thì bị đơn cần phải
là Nhà Nước, hay Chính Phủ mà ông Thủ Tướng ấy
là người đại diện.
Vẫn
theo luật sư Nam, đơn kiện
mà ông Cù Huy Hà Vũ đang đệ
nạp là “không thể được,” trừ
khi ông Nguyễn Tấn Dũng ‘bị kiện cá nhân với
những tội danh khác.’
“Ông Dũng trong tư
cách một
cá nhân, thực hiện nhiệm vụ
một
công chức,
chỉ
có thể
bị
kiện
với
tư
cách cá nhân khi, hoặc là lợi dụng
chức
vụ
quyền
hạn
trong khi thi hành công vụ, hoặc là thiếu
trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Trong trường
hợp
này thì phải áp dụng luật hình sự.
Và muốn
kiện
theo luật
hình sự
thì phải
gởi
đơn
yêu cầu
Viện
Kiểm
Sát Nhân Dân Tối Cao điều tra và ra quyết
định
khởi
tố.
Một
đơn
khởi
kiện
như
ông Vũ đang làm là không thể được.”
Luật sư Nguyễn Trọng
Tỵ nhận định, rằng
đây là một vụ kiện hành chính, và vì vậy yếu
tố “gây hại” do một quyết
định gây ra sẽ là yếu tố
quan trọng về quyền kiện
của công dân:
“Kiện
hành chính là kiện đối với
quyết
định
hoặc
hành vi hành chính của một công chức,
viên chức,
bất
kể
đó là ai. Nhưng việc ấy, hành vi ấy,
hay quyết
định
ấy
phải
là gây hại cho người ấy thì người
ấy
mới
có quyền
kiện.”
Đơn kiện của ông Cù Huy Hà Vũ nói rằng ban hành của
Thủ Tướng Nguyễn Tấn Dũng “trái pháp luật.” Cụ
thể là trái với Luật Bảo
Vệ Môi Trường, trái với Luật Quốc
Phòng, Luật Di Sản Văn Hóa, và trái với Luật Ban Hành Văn Bản
Quy Phạm Pháp Luật.
Kiện
hành chính là kiện đối với
quyết
định
hoặc
hành vi hành chính của một công chức,
viên chức,
bất
kể
đó là ai. Nhưng việc ấy, hành vi ấy,
hay quyết
định
ấy
phải
là gây hại cho người ấy thì người
ấy
mới
có quyền
kiện.
LS Nguyễn Trọng
Tỵ
Ông Cù Huy Hà Vũ “đề
nghị Tòa Án Nhân Dân
Thành Phố Hà Nội thụ lý Đơn
Khởi Kiện,” “đưa vụ
án ra xét xử để hủy bỏ
Quyết Định” ban hành ngày 1 tháng 11
năm 2007. Một số yêu cầu khác cũng được
đưa ra trong Đơn Khởi Kiện.
Theo nhận
định của Luật Sư
Nguyễn Vân Nam, thì khả năng khả thi nhất là hình thức
1 đơn “khiếu nại,” được
“gởi đến Quốc Hội,
Chính Phủ hoặc một cơ
quan có thẩm quyền, yêu cầu kiểm tra trong quá trình thực thi công vụ,
Thủ Tướng Chính Phủ có vi phạm Luật, Qui Định
trong quản lý Nhà Nước hay các qui định trong hoạt động của
Chính Phủ hay không.”
Luật sư Nguyễn Vân Nam cho rằng
đơn kiện của ông Cù Huy Hà Vũ là “khởi kiện
về mặt hành chính,” trong khi “luật Việt Nam không giống
luật hành chính của các nước khác.”
Tại
các quốc gia khác, “mọi hoạt động
hành chính, quản lý của Nhà Nước, đều
bị giám sát bởi một Tòa Án Hành Chính. Tại Việt
Nam, Luật quy định chỉ một
số rất ít hành vi quản lý nhà nước bị đặt
dưới sự kiểm soát của
Tòa này.” Và trường hợp cụ thể
này, luật sư Nam nói rằng “không nằm trong phạm vi xác định đó.”
Hình thức
“đơn khiếu nại” là khả
dĩ hơn, tuy nhiên, theo một số luật
sư, “tác dụng giống như
ông Vũ trông đợi là không
thể có.”