2009-06-18

Ngày 16 tháng Sáu, Liên Minh Truyền Thông Đông Nam Châu Á, gọi tắt là SEAPA, ra thông cáo báo chí bày tỏ “quan ngại sâu sắc” vụ chính quyền Việt Nam bắt giam luật sư Lê Công Định 3 ngày trước đó.

Luật sư Lê Công Định. photo courtesy of ThanhNien

Biên tập viên Thiện Giao của Đài chúng tôi có cuộc phỏng vấn với ông Roby Alampay, Giám Đốc Điều Hành Liên Minh SEAPA sau đây.

Quyền bày tỏ quan điểm

Thiện Giao: Thưa ông, thông cáo báo chí của SEAPA kêu gọi chính quyền Việt Nam bảo đảm sự minh bạch và công bằng cho ông Định thông qua việc để cho ông Định được tiếp cận với luật sư, để cho báo chí độc lập được theo dõi các tiến trình liên quan, vân vân. Ông nghĩ các yếu tố này quan trọng thiết yếu ra sao trong việc duy trì một tiến trình xét xử công bằng cho luật sư Định?

Mr. Roby Alampay: Trước hết, hãy nói về kêu gọi trả tự do “ngay lập tức” cho luật sư Định. Chúng tôi không thể biết lời kêu gọi này thực tế hay không. Chúng tôi không lạc quan mấy. Vì vậy, chúng tôi hy vọng tối thiểu chính phủ Việt Nam sẽ để cho ông Định được quyền tự do tiếp cận với luật sư của mình và với thế giới bên ngoài. Tôi muốn nhấn mạnh, một tiến trình điều tra xét xử công bằng là điều rất quan trọng.

Thiện Giao: Thông cáo báo chí của SEAPA đề cập đến 2 lãnh vực là truyền thông và luật pháp. Các lãnh vực này có tầm quan trọng như thế nào đối với tiến trình cải cách tại Việt Nam?

Mr. Roby Alampay: Đối với Việt Nam, hay đối với bất cứ xã hội nào cũng vậy, điều quan trọng là chính phủ phải cho phép một nền báo chí tự do và công dân có quyền tự do bày tỏ quan điểm. Điều này là rất quan trọng, không phải đến lúc luật sư Định bị bắt thì chúng ta mới nhận ra.

Tự do báo chí và quyền tự do bày tỏ quan điểm tức là cho phép công dân được tham dự vào tiến trình xây dựng xã hội, vào sự kêu gọi tiến hành các cải cách. Phủ nhận các quyền này có nghĩa là ngăn cản công dân tham gia vào các tiến trình vừa đề cập. Phủ nhận các quyền này có nghĩa là giới hạn khả năng của xã hội xúc tiến các cải cách một cách thành tâm.

Ngoài ra, giới luật sư, trong đó có những luật sư như ông Lê Công Định, những người đại diện cho lời kêu gọi tự do bày tỏ quan điểm, đang bị đe dọa khi tranh luận rằng tự do ngôn luận là một chủ đề chính đáng cần thảo luận. 

Có thể nói, vụ bắt luật sư Lê Công Định là dấu hiệu gây phương hại cơ hội tự do ngôn luận nói riêng và nhân quyền cùng các cải cách xã hội nói chung.

Chuẩn mực cư xử

Thiện Giao: Ông có quan niệm rằng vụ bắt này mang tính chính trị không?

Mr. Roby Alampay: Chúng tôi cố gắng theo dõi kỹ càng các tường thuật từ báo chí để tìm hiểu xem đâu là động cơ chính nằm phía sau vụ bắt giữ luật sư Lê Công Định.

Ông Định đã lên tiếng từ lâu, nhưng tại sao bây giờ thì bị bắt? Mà những lý lẽ của ông Định thì không phải là điều bí mật. Ông ấy lên tiếng trong các cuộc biện hộ tại tòa án. Ông ấy đệ trình các trình bày dưới hình thức văn bản lên Tòa Án, lên Chính Quyền. Ông ấy tham gia vào các diễn đàn hợp pháp.

Ông Định là một luật sư giỏi và nổi tiếng. Ông ấy có những suy nghĩ rất tiến bộ. Chúng tôi không thấy ông Định là một người phản kháng. Và đó là lý do tại sao vụ bắt ông Định gây sốc cho chúng tôi.

Việt Nam rất nổi tiếng trong thái độ bất khoan dung đối với những người bất đồng chính kiến. Điều đó là rất rõ ràng. Nhưng trường hợp ông Định, theo cách nhìn của chúng tôi, ông ấy làm việc bên trong hệ thống. Ông ấy nỗ lực nới rộng các biên giới từ một vị trí ở bên trong hệ thống.

Vấn đề là hệ thống này thích nghi như thế nào với quan niệm của ông Định; hệ thống này, cho dầu không nhất thiết phải đáp ứng các quan niệm của ông Định, nhưng cần phải để cho ông ấy được phát biểu, trước Tòa cũng như trong các diễn đàn hợp pháp của Nhà Nước.

Ông Định đã tự chứng tỏ cho thấy ông ấy cư xử đúng chuẩn mực.

Thiện Giao: Việt Nam ngày càng hội nhập với quốc tế và khu vực. Ông nghĩ vụ bắt luật sư Định sẽ phương hại như thế nào đến hình ảnh của Việt Nam?

Mr. Roby Alampay: Chúng tôi quan tâm đến vụ bắt ông Định vì chúng tôi ý thức rằng Việt Nam sắp tới sẽ là Chủ Tịch của Khối ASEAN. Cuối năm nay Việt Nam sẽ thay Thái Lan trong vị trí này.

Nhưng điều quan tâm đặc biệt là: ASEAN đã và đang cam kết thành lập một tổ chức nhân quyền. Vậy, chúng tôi quan tâm đến những nguyên tắc, cách thức và cách hành xử mà Việt Nam sẽ đặt lên bàn nghị sự trong vai trò Chủ Tịch ASEAN.

Đã đến thời điểm nỗ lực xây dựng một quán tính và sự tín nhiệm cho cơ cấu nhân quyền. Hiện tại, các nguyên tắc để xây dụng cơ cấu nhân quyền cho khối ASEAN vẫn còn đang được thảo luận. Viễn tượng tương lai cho cơ cấu này phụ thuộc vào ý chí chính trị và quan điểm của các nhà lãnh đạo khối ASEAN.

Sắp tới, khi Việt Nam nắm vị trí Chủ Tịch Khối, mà bây giờ lại minh chứng các cam kết nhân quyền của mình như trong vụ bắt luật sư Định thì điều ấy làm chúng tôi quan ngại. Theo nghĩa này, vụ bắt luật sư Lê Công Định không chỉ là mối quan ngại cho riêng Việt Nam, mà còn cho cả khối ASEAN sắp tới.

Thiện Giao: Xin cám ơn ông.