Thời báo Kinh Tế VN bản tin trên mạng ngày 4/3 cho biết, riêng trong 30 ngày đầu từ khi chính sách này có hiệu lực, các ngân hàng thương mại đã thực tế cho vay 93 ngàn tỷ đồng, các khoản vay này nằm trong chương trình cấp bù lãi suất 4%.

Trên các báo mạng, chưa có thông tin về việc với tổng vốn cho vay 93 ngàn tỷ đồng vừa nói, ngân sách Nhà nước phải chi bao nhiêu cho phần cấp bù lãi suất 4%.

Tuy vậy có thể ước tính một cách giả định, nếu các ngân hàng cùng cho vay với lãi suất 10% một năm, tức phần trả lãi là 9.300 tỷ, các doanh nghiệp chỉ chịu lãi 6% tức 5.580 tỷ còn ngân sách Nhà nước cấp bù 4% là 3.720 tỷ đồng. Đó chỉ là câu chuyện giả định và chương trình cấp bù mới diễn ra trong một tháng.

Phát sinh tiêu cực lạm dụng

Chính bởi chỗ việc cấp bù lãi suất cho tổ chức và cá nhân, nhằm kích cầu sản xuất kinh doanh và tiêu dùng quá hấp dẫn và đầy quyến rũ, nên sẽ có lắm phát sinh, đặc biệt là những chuyện mang dáng dấp tiêu cực lạm dụng.

Vietnam Net ngày 3/3 trích lời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, rằng cần đề phòng gói kích cầu bị lợi dụng. Thủ tướng VN đã tuyên bố như vừa nói trong phiên họp thường kỳ tháng 2/2009 của chính phủ được tổ chức trong hai ngày 2 và 3 tháng Ba tại Hà Nội.

Ông Nguyễn Tấn Dũng nhận định rằng, gói kích cầu đầu tư tiêu dùng được triển khai và thực hiện tích cực đã nhận được sự đồng thuận cao của người dân.

Tuy nhiên vẫn theo lời Thủ tướng thì việc triển khai gói kích cầu phải được thực hiện công khai, minh bạch. Chính phủ VN sẽ phải có biện pháp chủ động kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ để ngăn ngừa hành vi trục lợi.

Ý kiến các chuyên gia

Một số chuyên gia kinh tế tài chánh tỏ ra khá dè dặt nếu không muốn nói là không ủng hộ biện pháp dùng tiền ngân sách hỗ trợ lãi suất 4%. Chuyên gia Việt kiều Bùi Kiến Thành trong các bài viết của mình trên Thời Báo Kinh Tế VN đã thể hiện quan điểm này khá rõ ràng. Trong dịp trả lời Đài ACTD ông Bùi Kiến Thành nhận định:

Vấn đề nguyên tắc: việc này có thể giải quyết qua chính sách tiền tệ, qua Ngân HàngTrung Ương, chứ không cần phải dùng ngân sách tài trợ như vậy.

Ô. Bùi Kiến Thành

“Vấn đề nguyên tắc: việc này có thể giải quyết qua chính sách tiền tệ, qua Ngân HàngTrung Ương, chứ không cần phải dùng ngân sách tài trợ như vậy. Đây là chuyện của tài khóa, của ngân sách.

Còn trong lãnh vực tiền tệ, hoàn toàn có thể giải quyết vấn để lãi suất thấp đối với doanh nghiệp, bằng cách cấp vốn cho ngân hàng thương mại cùng lãi suất chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn thấp cho ngân hàng.”

Trên Thời Báo kinh Tế VN, ông Bùi Kiến Thành đưa ra ví dụ rõ ràng, vì được quyền phát hành tiền tệ tín dụng, không phải trả lãi để huy động vốn, nên Ngân Hàng Nhà Nước có thể cho hệ thống ngân hàng thương mại vay vốn với lãi suất từ 0% đến 0,25% như bên Mỹ hoặc 0,3% như ở Nhật.

Với lãi suất vay vốn thấp, hệ thống ngân hàng thương mại có thể cho doanh nghiệp vay với lãi suất thấp thí dụ từ 3% tới 5% một năm mà không cần phải được ngân sách Nhà nước cấp bù.

Đó là ý kiến chuyên gia, trên thực tế chính phủ VN đã quyết định sử dụng chính sách tài khóa, dùng ngân sách Nhà nước để thực hiện cấp bù lãi suất 4% cho chương trình kích cầu đầu tư tiêu dùng.

Khi thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đưa ra cảnh báo lo ngại gói kích cầu bị lợi dụng, chắc hẳn ông đã có nhiều thông tin từ các chuyên gia chính phủ.

Đáp câu hỏi của chúng tôi về sự quan ngại lợi ích nhóm đối với nguồn vốn kích cầu 17 ngàn tỷ đồng tương đương 1 tỷ đô la, TS Nguyễn Quang A Viện trưởng viện nghiên cứu phát triển IDS nhận định:

“Đấy là một nguy cơ thực sự. Chuyện các nhóm lợi ích họ tác động là có, có thể cảm nhận được và điều đó cần phải tránh. Nếu không kết quả sẽ rất tai hại.”

Đấy là một nguy cơ thực sự. Chuyện các nhóm lợi ích họ tác động là có, có thể cảm nhận được và điều đó cần phải tránh. Nếu không kết quả sẽ rất tai hại.

TS Nguyễn Quang A

Theo VnEconomy, các khoản cho vay được hỗ trợ lãi suất 4% được dành cho khách hàng vay để thực hiện các phương án sản xuất, kinh doanh. Loại cho vay được cấp bù lãi suất là các khoản cho vay ngắn hạn, tối đa 12 tháng.

Chương trình vừa nói có hiệu lực từ 1/2 tới 31/12/2009. Đề phòng những sự lạm dụng có thể có, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước giao trách nhiệm cho các lãnh đạo ngân hàng thương mại.

Nông dân nuôi cá trồng lúa cũng thuộc diện được vay vốn sản xuất và được hỗ trợ lãi suất 4%. Ông Ba một người canh tác 8 hectare lúa ở vùng sông nước Cửu Long tỏ ra phấn khởi về chuyện được cấp bù 4% lãi suất, ông nói:

“Bây giờ đang ở ngân hàng đi trả nợ, tôi vay trung hạn trả tới 3 năm lận. Hiện tại tôi trả 100 triệu đồng, tôi đang chịu lãi suất 6 tháng đầu là 1,35% mỗi tháng, 6 tháng kế tôi phải chịu 1,75% mỗi tháng.

Nếu tôi trả dứt cái này xin vay lại cái mới thì được Nhà nước hỗ trợ 4% lãi suất, tôi tính trả cho hết luôn, đúng ra 250 triệu tôi chỉ phải trả 100 triệu thôi, nhưng bây giờ đang tạo điều kiện trả cho hết luôn 250 triệu để mình vay cái mới.”

Doanh nghiệp chưa thực sự hưởng lợi

Doanh nghiệp vừa và nhỏ là một trong các nhóm đối tượng ưu tiên của kế hoạch kích cầu. Nhưng theo Saigon Giải Phóng Online ngày 6/3/2009, doanh nghiệp thành phố vẫn chưa thực sự hưởng được lợi ích từ chủ trương này.

Tờ báo trích lời ông Huỳnh Văn Minh, Chủ tịch hiệp Hội Doanh Nghiệp Thành phố nói rằng, thậm chí lãi suất thấp còn chưa tiếp cận được thì làm sao chạm tay vào lãi suất ưu đãi của chính phủ.

Thậm chí lãi suất thấp còn chưa tiếp cận được thì làm sao chạm tay vào lãi suất ưu đãi của chính phủ.

Ô. Huỳnh Văn Minh

Thưa quí thính giả, trên thực tế đa số các doanh nghiệp đang còn nợ ngân hàng chồng chất với các khoản vay từ lúc lãi suất rất cao 15 tới 18%.

Vì thế ông Huỳnh Văn Minh đề nghị chính phủ cho đảo nợ để doanh nghiệp tính theo lãi suất mới, thấp hơn là đã cứu được doanh nghiệp rồi chứ chưa cần đến lãi suất hỗ trợ 4%.

Đối với những doanh nghiệp đã được thụ hưởng lãi suất ưu đãi thì họ mong chương trình này được triển khai nhanh hơn. Ông Phạm Văn Minh, Giám đốc công ty Phú An Sinh chuyên doanh chăn nuôi, giết mổ gia cầm nhận định:

“Hiện nay các ngân hàng đang giải ngân khoản vốn hỗ trợ lãi suất. Tuy nhiên mới chỉ là bắt đầu dần dần, trong hạn mức mình giải ngân thì nhiều lần, nhưng chỉ được từng phần ... từng phần. Như vậy trọn gói kích cầu chưa đi vào giá thành.”

Chính sách cấp bù lãi suất 4% để kích cầu đầu tư và tiêu dùng còn hiện lực tới 31/12/2009. Như thông báo thì chỉ trong tháng 2/2009 các khách hàng thụ hưởng cấp bù lãi suất 4% đã vay được tổng cộng 93 ngàn tỷ đồng.

Chưa hiểu chương trình kích cầu này đã cứu được bao nhiêu doanh nghiệp khỏi ngừng hoạt động, tuy nhiên báo chí đã bắt đầu nói tới chuyện tiêu cực dù chưa có trường hợp cụ thể nào được nêu lên.

Vietnam Net ngày 4/3 có bài mang tựa ‘vay vốn hỗ trợ lãi suất, gửi lại để kiếm lời’, tờ báo mạng cảnh báo là mức hỗ trợ lãi suất nay đã bằng 50% so với mức lãi suất trung bình.

Ngoài ra các ngân hàng còn áp dụng nhiều hình thức ưu đãi khiến lãi suất cho vay có khi chưa đến 5%, thậm chí lãi suất cuối cùng ở một số nơi chỉ còn 1 tới 2%.

Vietnam Net cảnh báo quan niệm cấp bù lãi suất 4% là tiền cho không từ ngân sách, nênkhông thể tránh khỏi phát sinh tiêu cực, nhất là các doanh nghiệp lợi dụng chính sách để vay tiền nhưng sử dụng không đúng mục đích.