2008-09-01

Tại trụ sở của Quốc Hội Châu Âu ở Brussel, Vương quốc Bỉ, chiều ngày thứ hai 25.8 vừa qua, Phân ban Nhân quyền Quốc hội Châu Âu tổ chức cuộc Điều trần về Nhân quyền tại ba nước Cam Bốt, Lào và Việt Nam.

Photo courtesy of Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam.

Ông Võ Văn Ái điều trần tại Quốc hội Châu Âu về tình hình Nhân quyền ở Việt Nam.

Dưới quyền chủ tọa của bà Hélène Flautre, Chủ tịch Phân ban Nhân quyền Quốc hội Châu Âu với sự tham dự đông đảo của các vị Dân biểu Quốc hội. Đặc biệt cuộc điều trần này có sự tham dự và trình bày của hai vị Đại sứ Cam Bốt và Việt Nam.

Phần Việt Nam có ba thuyết trình viên theo thứ tự phát biểu gồm có ông Võ Văn Ái, Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam, ông Kok Ksor, Chủ tịch Sáng hội Người Thượng, và ông Nguyễn Mạnh Dũng, Đại sứ Việt Nam tại Quốc hội Châu Âu và Vương quốc Bỉ.

Tố cáo Hà Nội đàn áp nhân quyền

Được bà chủ tịch Hélène Fautre giới thiệu và mời lên tiếng, ông Võ Văn Ái cám ơn Quốc hội Châu Âu mở cuộc điều trần hôm nay và ông phát biểu:

Võ Văn Ái : Việt Nam đang trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng. Đây là sự thất bại của chính sách Đổi Mới, một chính sách mở cửa kinh tế nhưng đóng cửa chính trị. Một chính sách mà nhân dân Việt Nam vừa bị biến thành nhân công lao dịch vừa là kẻ thù của Nhà nước.

Cho tới gần đây Việt Nam được xem như cõi thần tiên kinh tế, còn hơn cả Trung quốc, nhưng mọi sự tan tành sụp đổ trong vài tháng vừa qua : Lạm phát tăng 27% vào tháng 7, kỷ lục tại Châu Á ; bội chi thương mại tăng 15 tỉ Mỹ kim trong 6 tháng đầu năm 2008, chắc chắn bội chi sẽ lên đến 25 tỉ Mỹ kim vào cuối năm nay. Thị trường chứng khoáng trong năm 2007 sụt 55%, đồng tiền Việt Nam phá giá khiến cho Ngân hàng Á châu tiên liệu một cuộc khủng hoảng tài chánh trầm trọng như đã xẩy ra tại Châu Á năm 1997.

Tất cả cuộc khủng hoảng nói trên rơi lên đầu dân nghèo tại Việt Nam hiện đang phải đối phó với giá cả thực phẩm tăng cao đến 44,7%, còn giá gạo thì tăng đến 72%.

Vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho biết những gia đình lâm nạn đói tăng xấp hai so với năm ngoái. Bà Nguyễn Thị Kim Ngân, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, xác nhận rằng hiện có “13 triệu người bị ảnh hưởng vật giá tăng cao, chưa kể 13 triệu người nghèo khác và hàng chục triệu người sống dưới ngưỡng cửa nghèo khó trong số này có cả các dân tộc ít người”.

“Ổn định chính trị” cũng đang bị điêu đứng : 400 cuộc đình công xẩy ra từ đầu năm đến nay, so với 500 cuộc đình công trong suốt năm ngoái. Mỗi cuộc đình công có hàng chục nghìn thợ thuyền tham dự đòi tăng lương. Chính quyền theo “Xã hội chủ nghĩa”, mà lại quy mô chống các cuộc đình công. Dù nhà nước công nhận quyền đình công, song lại cấm đình công trong 54 khu vực được coi là “công sở” hay quan trọng cho nền kinh tế quốc gia hay quốc phòng, như bưu chính, vận tải công cộng, ngân hàng, v.v...

Thực tế là khó phân biệt lĩnh vực nào được quyền đình công. Để tăng cường cho việc cấm đình công, một nghị định vừa ban hành bắt công nhân phải trả phạt 3 tháng lương cho chủ, nếu cuộc đình công xét ra bất hợp pháp chiếu theo Bộ luật lao động. Chẳng khác chi lệnh cấm đình công.

Cuộc đàn áp còn xẩy ra với khối Dân oan, đa số là nông dân, chiếm 75% dân số lao động. Những nông dân bị cướp đất hay tài sản họ bị tịch thu tùy tiện. Dân oan kéo nhau biểu tình ôn hòa trước các công sở tại nhiều tỉnh từ mười năm hơn. Hiện có 10% nông dân thiếu đất trồng trọt quanh thủ đô Hà Nội, và 2 triệu đơn khiếu nại không được giải quyết.

Ỷ Lan : Sau đó, ông Ái nhắc tới tình trạng thiểu số lãnh đạo là Đảng Cộng sản, đặc biệt 200 gia đình “tư bản đỏ” thoát ly khỏi mọi hình phạt, mà nhiều cán bộ cao cấp hoặc Tướng Võ Nguyên Giáp phải lên tiếng tố cáo rằng “họ mua bán địa vị, chức quyền, bằng cấp, bao thầu thị trường công cộng cho công ty làm ăn của họ, và mua ngay cả việc ra khỏi nhà tù”.

Ông Ái đưa ra vụ Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải, Nguyễn Việt Tiến, bất ngờ được trả tự do. Rồi 2 tháng sau đó, hai nhà báo loan tin vụ tham những PMU-18 này bị bắt. Bảy nhà báo khác vừa bị rút thẻ ký giả. Tất cả chỉ là hậu quả của chính sách kềm kẹp tự do báo chí.

Ông Ái nhận định rằng chính sách của Nhà nước Việt Nam xây dựng trên động lực nắm giữ quyền bính cho một thiểu số đặc quyền đặc lợi, thay vì phát triển đất nước hay phục vụ quyền lợi người dân. Những vi phạm nhân quyền mà ông Ái nêu ra gồm có : kiểm duyệt và kiểm soát mạng Internet, công an khu vực theo dõi dân, quản chế những người bất đồng chính kiến trong nhà thương điên, sử dụng đạo luật hổ lốn có tên “an ninh quốc gia” để đàn áp người bất đồng chính kiến.

Ông Võ Văn Ái còn nhấn mạnh đến cuộc đàn áp Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vì không chịu gia nhập vào Giáo hội Nhà nước năm 1981. Hai vị lãnh đạo tối cao của Giáo hội là Đức cố Tăng thống Thích Huyền Quang và Đại lão Hòa thượng Thích Quảng Độ bị quản chế khắt khe, 20 Ban Đại diện của Giáo hội này thường trực bị sách nhiễu, không cho hoạt động. Ông cho rằng Đại lễ Phật Đản LHQ mà Nhà nước Việt Nam tổ chức hồi tháng 5 vừa qua là những “cử chỉ màu mè” chứng minh có tự do tôn giáo nhằm thu hút viện trợ các nước Tây phương. Sau đây là lời kết luận của ông Võ Văn Ái:

Võ Văn Ái : Hiệp ước hợp tác Liên Âu và Việt Nam năm 1995 đang được thương thảo trở lại. Điều trọng yếu là Hiệp ước mới phải yêu sách Việt Nam tôn trọng nhân quyền, và Liên Âu phải theo dõi chu đáo làm cho giọng điệu hai lưỡi của chính quyền Việt Nam phải thất bại. Cần thiết hơn cả là Liên Âu bó buộc Việt Nam chấm dứt cuộc đàn áp nhân dân họ, và Việt Nam phải :

-  Một là, để cho xã hội dân dự tham gia vào cuộc phát triển dài lâu đất nước, do đó, phục hồi quyền sinh hoạt pháp lý của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, một xã hội dân sự có tổ chức và có cơ sở hạ tần ;

-  Hai là, trả tự do cho tất cả tù nhân vì lương thức, như Đại lão Hoà thượng Thích Quảng Độ, hai luật sư Lê Thị Công Nhân và Nguyễn Văn Đài, v.v...

-  Ba là, bãi bỏ tất cả sự kềm kẹp tự do ngôn luận và tự do báo chí đang trái chống với luật pháp quốc tế.

Phát biểu của Đại sứ Việt Nam

Ỷ Lan : Sau cuộc điều trần của ông Võ Văn Ái, bà Hélène Flautre mời ông Đại sứ Việt Nam phát biểu. Ông Nguyễn Mạnh Dũng liền nói lên nỗi khó chịu của ông:

Nguyễn Mạnh Dũng : Thưa Bà Chủ tịch. Tôi chẳng thích thú gì ngồi nghe những lời viện dẫn dối trá đối với Việt Nam nơi này, là nơi biểu trưng cho tự do và dân chủ Châu Âu. Nhưng vì lòng tôn trọng của tôi đối với quý vị Dân biểu Châu Âu, và cũng vì mong muốn đóng góp để có sự thông cảm lớn hơn giữa Quốc hội Châu Âu với Việt Nam, tôi muốn đưa ra một số suy nghĩ về vấn đề nhân quyền tại Việt Nam.

Trên lĩnh vực kinh tế, chúng tôi đạt được nhiều tiến bộ... Nhưng tôi đồng ý với “cái ông vừa nói đó” là Việt Nam đang trải qua một giai đoạn chủ yếu...

Ỷ Lan : Dù không nhắc tên, ông Dũng đồng ý về cuộc khủng hoảng kinh tế mà ông Ái trình bày lúc nãy. Tuy nhiên ông Dũng cho đó là hậu quả của tình hình quốc tế. Sau đó ông đưa ra một loạt những con số thành tựu về kinh tế và mở rộng dân chủ của Nhà nước Việt Nam cũng như thành công tổ chức Lễ Phật Đản LHQ với sự tham dự của  4000 nghìn người, mà trong số này có 2000 nghìn ngoại quốc đến từ 74 quốc gia.

Khi cuộc điều trần chấm dứt, chúng tôi nhân danh Đài Á Châu Tự do đến xin phỏng vấn ông Đại sứ. Nhưng ông khoát tay từ chối.

Chúng tôi có nhận xét là sau phần điều trần của ông Võ Văn Ái hội trường vỗ tay. Nhưng sau phần phát biểu của ông Đại sứ Việt Nam Nguyễn Mạnh Dũng, thì không thấy được vỗ tay.

Có nhiều vị Dân biểu lên tiếng nhận xét sau khi nghe ba lời phát biểu về Việt Nam. Tất cả đều tỏ ra thất vọng cho sự kiện nhân quyền và tôn giáo vẫn tiếp tục bị đàn áp. Tiêu biểu là lời nhận xét và chất vấn của Dân biểu Marco Cappato, người Ý, ông là Báo cáo viên về Nhân quyền của Quốc hội Châu Âu và cũng là người đề xuất cuộc Điều trần về Nhân quyền tại ba nước Cam Bốt, Lào và Việt Nam ; và ông Charles Tannock, người Anh, vị Dân biểu thường xuyên lên tiếng cho nhân quyền trong thế giới tại Quốc hội Châu Âu.

Quan điểm của Quốc hội Châu Âu

Marco Cappato : Tại cuộc điều trần hôm nay, chúng ta có được phúc trình của Đại sứ Việt Nam cho biết mọi sự đều tốt đẹp, hiện đang có hàng trăm phong trào xã hội dân sự hoạt động. Còn gì tốt hơn nữa.

Mặt khác, chúng ta lại nhận được tài liệu của Ủy ban Bảo vệ Quyền làm Người Việt Nam, của Sáng hội Người Thượng trình bày trái ngược hẳn. Hai tổ chức này cho biết những cuộc tra tấn, bắt bớ, giết chóc. Sự thật nằm ở đâu ? Đây chính là vấn đề cho Ủy hội Châu Âu.

Đâu là sự thật ? Nếu chính sách của Quốc hội Châu Âu muốn được hữu hiệu, chúng ta phải tìm vào đáy sâu của vấn đề. Trước khi Việt Nam công bố Phúc trình Định kỳ Chung tại Hội đồng Nhân quyền ở Genève, chúng ta phải tìm hiểu sự thực. Nếu trong những phúc trình sắp công bố cho biết việc đàn áp người Thượng, đàn áp Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là có thật, thì Liên hiệp Châu Âu phải nói lên các vấn đề này, không phải nêu ra một cách chung chung, mà đi vào chi tiết với những tên tuổi, sự vụ.

Những vấn đề chúng ta nghe hôm nay tại Lào và Việt Nam là những điều xẩy ra dưới chế độ độc đảng. Trong Hiệp ước Hợp tác Liên Âu – Việt Nam có điều khoản về Nhân quyền và Dân chủ. Thế nhưng chẳng có gì xẩy ra cả. Chúng ta cư xử như chẳng hề có điều khoản nầy.

Bây giờ, chúng ta đang thương thảo với Việt Nam để ký lại Hiệp ước Hợp tác. Nếu chúng ta không chuẩn bị để đưa ra các điều kiện cụ thể trước khi đặt bút ký Hiệp ước Hợp tác mới, ví dụ như đặt điều kiện chấm dứt đàn áp người Thượng, đặt điều kiện phải phục hồi quyền sinh hoạt pháp lý của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, thì Hiệp ước mới sẽ trở thành vô dụng mà thôi.

Liên Âu đã thông qua nhiều Quyết Nghị về vấn đề Việt Nam. Bây giờ chúng ta phải nghiêm chỉnh hơn, theo dõi xem các Quyết nghị này có được thực thi không.

Liên Âu đã tài trợ nhiều tiền cho các dự án thăng tiến dân chủ tại Việt Nam. Nếu các phúc trình về vi phạm nhân quyền mà chúng ta nhận được hôm nay là thật, thì tiền bạc Liên Âu viện trợ cho Việt Nam dùng vào việc gì? Ai chi các số tiền viện trợ này?

Chúng ta được cho biết rằng tiền viện trợ được các « cơ quan công quyền được thừa nhận » chi dụng. Những cơ quan này đang được mọc lên như nấm sau cơn mưa. Nhưng thực sự họ là ai ? Liên Âu phải giải quyết các vấn đề này thông qua một chính sách có tín nhiệm.

Ỷ Lan : Và sau đây là nhận xét của Dân biểu Charles Tannock:

Charles Tannock : Những gì mà tôi được nghe hôm nay thì chẳng có chi thay đổi cả, kể từ cuộc Điều trần hai năm trước đây, hay qua các Quyết Nghị chính yếu về Việt Nam được Quốc hội Châu Âu thông qua. Hôm nay chúng ta lại nghe cuộc điều trần về thảm trạng của Người Thượng, dân tộc Hmong và Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.

Tất cả, họ tiếp tục bị đàn áp, tiếp tục sống trong khổ đau. Tôi có cảm tưởng sự cải thiện quá nhỏ nhoi.

Khi tôi nghe ông Đại sứ Việt Nam nói đến việc « xây dựng dân chủ trong nước ông », tôi liền nhớ tới một câu cách ngôn của nước Anh thời xưa, rằng nhà ngoại giao là kẻ được gửi ra nước ngoài để nói dối cho xứ sở của hắn. Bởi vì nói cho rõ, dù nước Việt Nam là gì đi nữa, thì có thể đang có thành công về kinh tế, nhưng còn lâu mới là một nước dân chủ tự do.