Báo
điện tử Asia Sentinel vừa có bài 'Hanoi Pain' của tác giả Roger
Mitton, cựu phóng viên tờ Straits Times của Singapore tại Hà
Nội, nhận xét về tình hình kinh tế-chính trị Việt Nam.
BBCVietnamese.com xin trích giới thiệu cùng quý vị:
Chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng sản VN trở nên sâu rộng hơn vì nền kinh tế tiếp tục đi xuống, đe dọa tới sự
bình ổn chính trị ở trong nước.
Tuần trước, Ban Chấp hành TW đảng vừa có phiên họp khẩn cấp nhằm tìm cách thúc đẩy cuộc đấu tranh chống
lạm phát, tình trạng đình công kéo dài và thâm hụt thương mại ngày càng giãn rộng.
Đang
tồn tại nhiều quan điểm mâu thuẫn nhau trong nội bộ đảng Cộng
sản, từ Bộ Chính trị tới tầng lớp cán bộ địa phương, về
nguyên nhân gây ra căn bệnh hiểm nghèo của nền kinh tế VN và
cách thức khắc phục chúng.
Các lãnh
đạo của đảng cũng chia rẽ thành hai phe: một tiếp tục ủng hộ
chính sách phát triển tốc độ của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng,
và một quy tụ xung quanh Tổng bí thư Nông Đức Mạnh với chủ
trương hợp nhất phát triển, chậm hơn nhưng bền vững hơn.
Các khác
biệt về tư duy kinh tế này quện gắn với các than phiền cá
nhân lâu nay về việc ông Dũng tiến cử nhiều nhà kỹ trị và
đồng hương miền Nam của ông mà loại bớt đi nhiều nhân vật cao
cấp khác, nhất là người miền Trung. Thêm vào những rạn nứt
này là chiến dịch chống tham nhũng thiếu hiệu quả của chính
ông Thủ tướng, cũng như các đợt trấn áp mới đây đối với các
nhà báo và người Công giáo.
Khủng hoảng lãnh đạo
Các nguồn tin bên trong Đảng và giới ngoại giao cho biết ngày càng có nhiều đồn đoán rằng nếu các chia rẽ
sâu sắc thêm nữa thì chúng có thể gây ra khủng hoảng về lãnh đạo trong tương lai gần.
Hội
nghị TW tuần trước, cuộc họp lần thứ ba trong năm chưa có tiền
lệ của cả 160 thành viên Ban Chấp hành, đã được triệu tập
một cách vội vã nhằm ngăn chặn tình trạng bức xúc của người
dân và tập trung ý lực vào cuộc khủng hoảng kinh tế vốn đang
bắt đầu đe dọa bình ổn xã hội cũng như quyền lãnh đạo của
Đảng.
|
Hội nghị TW lần ba cho thấy là một điều gì đó rất quan trọng đang được thảo luận.
Chuyên gia Carl Thayer
|
Giáo sư Carlyle Thayer, chuyên gia VN tại Học viện Quốc phòng Úc châu, nói: "Hội nghị TW lần ba cho thấy là một
điều gì đó rất quan trọng đang được thảo luận".
Ông
Nguyễn Trần Bạt, chủ tịch tập đoàn Investconsult, một trong
các công ty tư vấn kinh tế lớn nhất VN, nhận xét: "Hội nghị
lần này rất quan trọng vì nó chú trọng vào việc giải quyết
lạm phát và phản ứng trước tình trạng suy sụp trên thị
trường Hoa Kỳ".
Tại hội
nghị trung ương lần trước, Ban Chấp hành TW đảng, vốn hết kiên
nhẫn trước tình trạng lạm phát tăng gần 30%, đã trao cho bộ
Chính trị trách nhiệm quản lý nền kinh tế cho tới hết năm.
Quyết định này được cho như tước quyền điều hành của chính
phủ ông Dũng .
Bản thân ông Thủ tướng và giới thân cận của ông không thể làm gì trước quyết định này vì họ chỉ chiếm số
ít trong Bộ Chính trị, nơi các ủng hộ viên của tổng bí thư Nông Đức Mạnh chiếm ưu thế.
Hội
nghị TW 7 hồi tháng Bảy không nhất thiết là dấu hiệu cho thấy
sự bất tín nhiệm đối với ông Thủ tướng, mà là chỉ dấu rằng
nhiều người trong Ban Chấp hành không tin ông là lựa chọn đúng
cho việc điều hành đất nước trong thời kỳ khó khăn này. Và
việc hội nghị 8 được triệu tập cho thấy rõ là những người
này vẫn chưa được thuyết phục ngược lại.
Không ấn tượng
Chỉ một ngày trước khi Hội nghị mở màn, thủ tướng Dũng còn lặp lại rằng các bộ ngành phải ưu tiên kiểm
soát lạm phát, bình ổn kinh tế vĩ mô, bảo đảm an ninh xã hội và duy trì phát triển bền vững.
Ông cũng tiếp tục thúc đẩy mục tiêu tăng trưởng 7% trong năm nay, tỷ lệ mà nhiều người cho là không thể đạt
được.
Ngân hàng Phát triển Á châu và một số tổ chức khác dự đoán con số khoảng 5%.
Tại Hội nghị TW tuần trước, đảng CS khôn ngoan điều chỉnh dự đoán của mình một cách chung chung, rằng "tỷ
lệ tăng trưởng cần được duy trì ở mức phù hợp và bền vững".
Ông
Dũng cũng ra lệnh cho các bộ ngành, đặc biệt là Ngân hàng
Nhà nước VN, phải chú ý tới các dao động trên thị trường tài
chính thế giới và Hoa Kỳ để đưa ra được các biện pháp bảo
đảm sống còn của hệ thống ngân hàng trong nước.
Theo ông Thủ tướng, người từng có thời giữ chức thống đốc Ngân hàng Nhà nước, cho tới nay khủng hoảng tài
chính Hoa Kỳ chưa gây ảnh hưởng nhiều tới kinh tế VN.
Thế nhưng giới kinh doanh VN lại cho thấy quan ngại rằng suy giảm kinh tế Mỹ sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền
kinh tế vốn đã yếu ớt của VN.
Ông Nguyễn Trần Bạt nói: "Rõ ràng, suy giảm kinh tế Mỹ sẽ ảnh hưởng tới các chỉ tiêu kinh tế xã hội của
Đảng và có thể sẽ phải điều chỉnh các mục tiêu lâu dài".
Sự lạc quan có chừng mực của ông Dũng trái hẳn với lời phát biểu trong diễn văn khai mạc của ông Mạnh. Ngoài
mặt, từ ngữ của hai ông có thể không quá khác nhau, nhưng tương phản ở bề chìm vô cùng rõ rệt.
Trong
một năm trở lại đây, tình hình kinh tế VN đã xấu lại còn xấu
hơn, với thị trường xuất khẩu lớn nhất Hoa Kỳ đang dần lâm
vào nguy cơ suy thoái. Mọi việc có thể còn tồi tệ thêm nữa
khi các gia đình thu nhập trung bình và thấp phải chịu các
đợt tăng giá dịch vụ thiết yếu.
Tình trạng bất mãn trong dân và nạn đình công, lãn công có nguy cơ tăng cao.
Phải
thêm thời gian nữa mới có thể biết được hội nghị tuần trước
có khiến lãnh đạo đảng CS đưa ra thêm hành động nào nữa hay
không. Nếu không, có thể sẽ có thêm một hội nghị trung ương
nữa, hoặc thậm chí một đại hội giữa kỳ, mà trong đó các
lãnh đạo chủ chốt kể cả ông Dũng và ông Mạnh, bị cho ra
ngoài lề hoặc thay thế.
Đồng thuận
Tổng
bí thư Nông Đức Mạnh cảnh báo trong diễn văn bế mạc của mình
tại Hội nghị TW 8:"Phải coi trọng và nâng cao chất lượng, hiệu quả
công tác tư tưởng, thông tin tuyên truyền, tạo sự nhất trí, đồng thuận
trong toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và mọi cấp, mọi ngành".
Đảng Cộng sản không chỉ lo lắng về chia rẽ nội bộ mà còn quan ngại về các vấn đề xã hội và đối lập về
chính trị.
|
|
Lãnh đạo VN cho rằng ổn định chính trị là nguyên nhân thu hút đầu tư |
Đó là nguyên nhân tại sao có các đợt trấn áp mới rồi đối với các nhà báo và phe Công giáo.
Thủ
tướng Dũng đã gọi các cuộc biểu tình mới đây của người Công
giáo là "hoàn toàn không thể chấp nhận được" và nói nếu
không chấm dứt, các hoạt động này có thể ảnh hưởng xấu tới
quan hệ đang tốt đẹp giữa Nhà nước và Giáo hội.
Các quan
chức cấp thành phố, đặc biệt những người có liên hệ với các
nhân vật kỳ cựu như Tổng bí thư Mạnh hay các ông Trương Tấn
Sang hoặc Lê Hồng Anh, đã muốn có hành động mạnh tay hơn. Họ
nghĩ rằng Hoa Kỳ và các nước phương Tây hiện đang quá bận bịu
với tình trạng khủng hoảng tài chính và bầu cử tổng thống
Mỹ để mà chú ý tới việc trấn áp tôn giáo và báo chí ở VN.
Thế nhưng một số người khác, chủ yếu thuộc phe hòa hoãn hơn của ông Thủ tướng, cho rằng tốt nhất là cả hai
bên cùng bình tĩnh lại.
Giáo
sư Thayer nói:"Một lập trường cứng rắn đối với Giáo hội Công
giáo không phải là ý tưởng hay và nó còn tồi tệ hơn nữa
trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế. Tất nhiên, phe bảo thủ sẽ
nêu quan ngại về ổn định chính trị làm lý do".
Việc trấn
áp báo chí cũng như phe Công giáo là những chủ đề cũng đã
được thảo luận tại Hội nghị TW tuần trước vì, cũng giống như
tình hình kinh tế, chúng gắn liền với sự ám ảnh của Đảng
về ổn định chính trị và duy trì độc đảng.
|
Tôi cảm thấy buồn vui lẫn lộn khi nghe thấy rằng ổn định chính trị trước mắt tại VN được coi trọng quá.
Cựu chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Vũ Mão
|
Tiến sỹ Nguyễn Quang A, giám đốc Viện Nghiên cứu Phát triển tại Hà Nội, nói: "Đảng CS luôn luôn lấy quan ngại
về ổn định làm lý do chống dân chủ hóa và họ sẽ còn tiếp tục làm như vậy".
Lãnh đạo Đảng cho sự ổn định chính trị trong nước là nền tảng của sức thu hút đầu tư nước ngoài, nhất là
khi các nước lân cận như Malaysia, Thái Lan và Philippines đều đang mất ổn định.
Một
phúc trình của tổ chức Business Monitor International Ltd ra hồi
đầu năm, trong có xếp hạng các quốc gia châu Á - Thái Bình
Dương dựa theo nguy cơ chính trị, đặt VN vào vị trí thứ hai về
bình ổn chính trị ngắn hạn, tương đương Hong Kong và chỉ sau
Singapore.
Ông Vũ Mão, cựu chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội VN, nói: "Tôi cảm thấy buồn vui lẫn lộn khi nghe thấy
rằng ổn định chính trị trước mắt tại VN được coi trọng quá."
"Đánh
giá như vậy theo quan điểm của tôi là hơi quá, và không tính
đến các vấn đề lâu nay của đất nước như quyền sử dụng đất
đai, tình trạng nghèo đói ở nông thôn và chất lượng sống của
công nhân thu nhập thấp."
Thực vậy, trong đánh giá nguy cơ chính trị về lâu dài, bản phúc trình nói trên xếp VN xuống gần cuối bảng,
chỉ hơn Lào và Miến Điện đôi chút.
Tất
nhiên, cho dù có tranh chấp nội bộ trong ban lãnh đạo đảng cầm
quyền, ít người nghĩ chính thể cộng sản tại VN có thể sụp
đổ vì lý do kinh tế hay vì hoạt động của một số nhân vật
bất đồng chính kiến, nhà báo hay tu sỹ.
Thế nhưng điều chắc chắn là ban lãnh đạo hiện thời đang bị áp lực nặng nề và không thể không triệu tập cuộc
họp khẩn như hội nghị tuần rồi. Những chi tiết của cuộc hội nghị đang dần dần được làm rõ.
|