Vị đắng lúa Hè-Thu

Nam Nguyên, phóng viên đài RFA

2008-09-16

Vụ hè thu ở đồng bằng sông Cửu Long xem như đã hoàn tất, khoảng 80% lúa thu hoạch không bán được. Nông dân trông chờ chính phủ khai thông đầu ra để doanh nghiệp đẩy mạnh thu mua.

AFP PHOTO

Được mùa nhưng nông dân vẫn kêu than vì lúa bị rớt giá thê thảm.

Nông dân thở vắn than dài

Vị  đắng lúa hè thu, có nhà báo Việt Nam mô tả  như thế giữa khi nông dân 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long ôm những bao lúa của mình mà thở vắn than dài.

Lũ đang tràn đồng các tỉnh đầu nguồn như An Giang, Đồng Tháp ở nơi nông dân không có phương tiện chạy lúa, chỉ hy vọng lũ năm nay không tràn qua mặt lộ.  Ở những nơi khác, lũ chưa đe doạ nhưng nông dân cũng không có cách gì bán lúa.

Anh  Hai một nông dân vùng Kiên Giang cập nhật tình hình cho chúng tôi:

“Bữa nay bên Việt Nam 16-9, giá còn có 3.800đ/kg, lúa khô đó khô mà đem đi xay xát được đó. Giá lúa 504, còn 2517 thì cũng được 4.500đ/kg. 504 là loại cho gạo cũng dài nhưng nó hơi bạc bụng một chút, còn loại hạt dài là 2517… tuỳ theo giống.

Giá đó cũng khó bán lắm, nhà tôi bây giờ nguyên một ‘mâm’ bự luôn, tôi kẹt khoảng ba mươi mấy tấn đó, cất nhà chứa, ra chợ mua bao rồi đem về chứa chứ làm sao giờ. Có người để ngoài sân, có ngừơi cất nhà, chất lên tới nóc nôm na chất cây là như chất củi vậy đó.

Anh Hai, Kiên Giang

Giá đó cũng khó bán lắm, nhà tôi bây giờ nguyên một ‘mâm’ bự luôn, tôi kẹt khoảng ba mươi mấy tấn đó, cất nhà chứa, ra chợ mua bao rồi đem về chứa chứ làm sao giờ.

Có người để ngoài sân, có ngừơi cất nhà, chất lên tới nóc nôm na chất cây là như chất củi vậy đó. Ba mươi mấy tấn là chưa hết, còn hơn bốn mươi công chưa cắt nữa. Không bán vì giá đó tính là mình bị lỗ, phân bón vật giá lên cao rồi.”      

Tình trạng chung ở vùng đồng bằng sông Cửu Long hiện nay là như vậy. Anh Phong ở Cần Thơ cũng lâm vào hoàn cảnh khó khăn do diện tích làm lúa của gia đình anh không nhiều, chưa được 2 ha:

“Bây giờ họ mua 3.700đ/kg đó, đâu có lời mà bán, em đang kẹt tiền dữ lắm bán không được làm sao giờ. Kẹt 6 tấn phơi đem về nhà chất cây thôi. Nhiều người cũng không bán được còn nhiều lắm.” 

Nguyên nhân gây ứ đọng?

Ngừơi nông dân miền tây cho chúng tôi biết ngọn ngành về chuyện thương lái không mặn mà mua lúa, những người nhiều vốn thì cũng chỉ chọn những nơi lúa tốt mới mua:

“Bán họ không mua nhưng lúa đẹp thì họ cũng mua, như lúa xấu trổ ngay đợt mưa hạt lem lép thì bán ít người mua. Tại vì lúa mà lem lép rồi thì xay tỷ lệ không có, còn lúa anh chắc hạt vàng óng ánh thì xay có tỷ lệ.

Thí dụ một dạ lúa xay vậy được 16%  (20kg thu được 16kg gạo) lúa lem thì tỷ lệ 14% thôi. Thương buôn tính toán xay xát lời lỗ nó không mua. Thà rằng nó mua lúa đẹp chừng nào hết rồi nó mới mua lúa xấu.”        

Hiệp hội lương thực Việt Nam là tổ chức phụ trách hoạt động xuất khẩu gạo, loan báo đã xuất khẩu hơn 3 triệu tấn gạo từ đầu năm đến nay. Tuy nhiên không có ban ngành nào có thể trả lời chính xác là tổng số lúa tồn đọng trong dân là bao nhiêu.

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng viện lúa vùng Đồng bằng sông Cửu Long đưa ra nhận định của ông:

“Số lượng thì chúng tôi không nắm được, nhưng thực chất vụ hè thu được hơn 8 triệu tấn, thu đông được khoảng 2 triệu tấn, như vậy là hơn 10 triệu tấn. Có thể trong dân cũng phải còn 5 hay 6 triệu tấn.”

Do dự báo thị trường không chính xác, đầu ra xuất khẩu hiện nay đang bế tắc. Khi giá thế giới cao hồi đầu năm, chính phủ lo ngại an ninh lương thực không cho xuất khẩu. Nay khi được mùa dư thừa lúa gạo, chính phủ chỉ đạo mở cửa xuất khẩu và mua hết lúa cho dân với giá bảo đảm có lãi 40%.

Tuy nhiên việc này đã không thể thực hiện được vì đặc thù hoạt động lúa gạo Việt Nam là không dự trữ dài ngày vì không có đủ kho tàng, việc trữ gạo lâu khiến doanh nghiệp chịu thêm chi phí tồn trữ và lãi suất ngân hàng rất cao hiện nay.

Giải pháp cho nhà nông

Tập quán của  ngành lương thực Việt Nam là mua xong phải nhanh chóng xuất khẩu, và ngừơi nông dân cũng vậy mua xong là bán ngay để lấy tiền chi phí cuộc sống và làm tiếp vụ  lúa mới.

Muốn giải quyết chuyện này có lẽ Nhà nứơc và các chuyên gia xuất khẩu phải có sự điều chỉnh, nắm tình hình thế giới dự báo dự tính cho phù hợp, đánh giá cho tốt tham mưu cho chính phủ để tìm cách nào đó cũng phải bán ra.

TS Lê Văn Bảnh

Muốn giúp hàng triệu nông dân vùng đồng bằng sông Cửu Long vượt qua khó khăn cấp bách hiện nay thì chính phủ sẽ phải có giải pháp nào. TS Lê Văn Bảnh đưa ra kiến nghị:

“Muốn giải quyết chuyện này có lẽ Nhà nứơc và các chuyên gia xuất khẩu phải có sự điều chỉnh, nắm tình hình thế giới dự báo dự tính cho phù hợp, đánh giá cho tốt tham mưu cho chính phủ để tìm cách nào đó cũng phải bán ra.

Nếu không lúa sẽ bị ứ đọng, nguồn vốn bà con   của vụ này chưa giải quyết xong thì vụ Đông Xuân sẽ gặp khó khăn, lúa tồn đọng lâu sẽ bị hư hỏng. Chỉ có con đường xuất khẩu, nếu không xuất khẩu được thì không có cách nào tiêu thụ được lúa ở đồng bằng sông Cửu Long.”         

Ngừơi nông dân mộc mạc có thể  không hiểu được tại sao lại không bán được lúa  như mọi năm. Nhưng họ cũng có những lời  thỉnh nguyện chân thành và đơn giản:

“Thì xin cái giá ổn định có lãi cho dân làm ruộng, mình yêu cầu nhiêu đó thôi, bán lúa ra có lãi chút đỉnh là dân có làm được”.