Ngô Nhân DụngNgày
4 tháng 11, 2008 nước Mỹ đã thay đổi. Không phải chỉ thay mầu da của
người lãnh đạo. Cũng không phải chỉ thay một đảng cầm quyền bằng đảng
đối lập. Có những thay đổi sâu xa hơn trong xã hội, trong tâm lý người
dân trong mấy năm qua. Chính những thay đổi nền tảng đó khiến họ chọn
một ông tổng thống da đen và trao thêm quyền kiểm soát quốc hội cho một
đảng chính trị đã bị gạt ra bên lề từ năm 1994 tới nay.Cả thế
giới chú mục nhìn nước Mỹ. Những người dân bình thường, ở Trung Quốc
hay ở Iran, cũng thấy thể chế tự do dân chủ là một sự thật, đã thể hiện
trong cuộc bỏ phiếu vừa qua ở Mỹ. Ðối với người Việt Nam, những đồng
bào ta đang sống trong nước, những người hiểu biết và suy nghĩ về tương
lai đất nước, đây là một dịp để họ thấy nhu cầu cần lên tiếng đòi cho
dân ta cũng được quyền thay đổi. Một đảng cộng sản đã nắm toàn quyền
trên sinh mạng dân tộc hơn nửa thế kỷ rồi. Một đảng còn tuyên dương
những tư tưởng cũ nát, với bộ máy nhân sự dốt nát. Họ không thể nào
tiếp tục trói buộc cả nước trong một cơ cấu kinh tế và chính trị phá
sản mãi như thế này được. Khi nhìn thấy người Mỹ thay đổi nước họ trong
thời gian qua và những năm sắp tới, người Việt Nam nào cũng phải suy
nghĩ đến phận mình.Nghị Sĩ Barack Obama lấy khẩu hiệu “thay
đổi” để thu hút lá phiếu của dân Mỹ. Nhưng thực ra dân Mỹ chọn ông
không phải chỉ vì họ tin tưởng ở những lời hứa của ông mà nhà chính trị
nào cũng có thể nói được. Chính xã hội Mỹ đã thay đổi trong tám năm
qua. Các cử tri Mỹ chỉ chứng tỏ sự thay đổi của họ qua những lá phiếu.Trước
hết, đó là những thay đổi trong tư tưởng nền tảng về cách tổ chức đời
sống kinh tế. Một đề tài được thảo luận hằng thế kỷ qua là vai trò của
nhà nước và của thị trường, hai định chế đó nên được cân bằng ra sao.
Năm 2000, Tổng Thống Gorges W. Bush thắng cử khi dân Mỹ vẫn tin tưởng
nhiệt liệt vào chủ trương đã được Tổng Thống Ronald Reagan khởi xướng
20 năm trước. Tổng Thống Reagan khai trương một thời kỳ của “chính phủ
nhỏ,” giảm bớt các luật lệ trói buộc hệ thống tài chánh và cả nền kinh
tế, đề cao sáng kiến tư nhân. Tư tưởng kinh tế tự do là nền tảng cho
chính sách này trong 28 năm, coi như một thế hệ. Năm 2001, nhờ ngân
sách thặng dư sau những năm phát triển cao, Tổng Thống Bush đã thực
hiện được chương trình cắt giảm thuế lớn nhất trong lịch sử. Nhưng tới
năm 2008 thì dân Mỹ đã nghĩ lại, sau khi cả hệ thống tài chánh suy sụp.
Người ta thấy một nguyên do là vì các nhà tài chánh nhiều sáng kiến quá
và ít kỷ luật quá. Bây giờ, ngay một vị tổng thống bảo thủ về kinh tế
cũng bắt buộc phải thay đổi, chính ông Bush nâng quyền can thiệp của
nhà nước trong đời sống kinh tế lên một mức cao hơn, khi cho phép “quốc
hữu hóa” một phần các ngân hàng lớn, trong khi những tiếng nói phản đối
không được ai lắng tai nghe.Năm 2004, Tổng Thống Bush thắng
Nghị Sĩ John Kerry với 50.74% số phiếu của dân và 286 phiếu cử tri
đoàn. Hai vấn đề tác động quyết liệt đã thúc đẩy hàng triệu người chọn
Tổng Thống Bush nhiều hơn số người chọn ông Kerry. Thứ nhất là mối lo
an ninh và khủng bố, và thứ hai là những vấn đề tôn giáo, đạo lý. Hàng
chục triệu cử tri chống phá thai và thiết tha với ý định tu chính hiến
pháp để cấm hôn nhân đồng tính đã bỏ phiếu cho ông Bush, người chia sẻ
ý kiến này với họ. Nhưng sau khi tái nhậm chức năm 2005, Tổng Thống
Bush chỉ lo tiếp tục cuộc cải tổ kinh tế theo con đường giảm bớt vai
trò chính phủ và trả thêm quyền lựa chọn cho các cá nhân. Ông đã chọn
chương trình ưu tiên là cải tổ hệ thống quỹ hưu bổng xã hội, social
security. Ông vẫn muốn tăng thêm quyền tự do kinh tế, cho phép những
người trẻ được tự do rút ra khỏi quỹ xã hội; họ không cần đóng thuế vào
quỹ hưu bổng chung để đầu tư tiền hưu bổng của riêng mình vào các cổ
phần, với triển vọng sẽ thu lợi nhiều hơn lấy tiền sử dụng khi về hưu.
Kế hoạch của ông Bush đã không cất cánh được vì dân chúng lãnh đạm,
nhất là từ năm 2006, khi đảng Cộng Hòa không còn kiểm soát được 2 viện
quốc hội nữa. Và tới nay, sau khi thị trường chứng khoán sụp đổ thì
những người trẻ tuổi cũng thấy nước Mỹ vẫn cần một mạng lưới an toàn xã
hội cho tất cả mọi người nghỉ hưu. Thị trường chịu nhường một bước cho
guồng máy công quyền. Người ta không ghét và sợ guồng máy chính phủ phí
phạm như trước, trong lúc mà thị trường cũng đang trông chờ chính quyền
trợ giúp.Sự thay đổi người cầm quyền tổng thống và đảng nắm
quyền trong quốc hội qua cuộc bầu cử vừa qua chỉ thể hiện sự thay đổi
tư tưởng chủ đạo về cách xếp đặt nền kinh tế quốc dân. Bây giờ tất cả
mọi người đều bàn đến việc tăng thêm các luật lệ để bảo vệ hệ thống tài
chánh của nước Mỹ và thế giới để tránh các tai nạn vì rủi ro sau này.
Người ta chỉ còn khác ý kiến khác nhau về phương pháp cải tổ như thế
nào để khỏi trói chặt quá độ sau khi đã thả lỏng quá trớn.Nhưng
đời sống chính trị một quốc gia không thay đổi chỉ vì triết lý chính
trị. Sự thay đổi nào trong chế độ dân chủ cũng là do những thực tế xã
hội và kinh tế thúc đẩy. Những người vay tiền mua nhà không lựa sức trả
nợ, những ngân hàng cho vay không tính đến rủi ro đã đưa cả nước vào
một cơn khủng hoảng. Cả xã hội thấy cần kỷ luật cũng như cần tự do. Một
thế hệ mới các cử tri đang bước vào phòng phiếu, những người trước đây
8 năm hoặc 4 năm còn chưa đủ tuổi để đi bầu. Những người trẻ đi vận
động cho Nghĩ Sĩ Obama và bỏ phiếu cho ông sẽ là một lực lượng chính
trị mới quyết định chính trị nước Mỹ trong nhiều năm sắp tới, không
khác gì thế hệ những người sinh ra sau Ðại Chiến Thứ Hai đã nắm vận
mạng quốc gia trong tay bằng lá phiếu của họ trong ba thập niên qua.
Trong hai lần bỏ phiếu bầu tổng thống từ năm 2000, trung bình có 52
phần trăm những cử tri tuổi từ 30 trở xuống bầu cho đảng Dân Chủ. Năm
nay hai phần ba những người này đã chọn ông Obama, chỉ có dưới một phần
ba chọn Nghị Sĩ John McCain. Thành phần cử tri trẻ này hiện chiếm 18%
tổng số, và khối cử tri này sẽ còn quyết định chiều hướng chính trị
quốc gia trong thời gian tới.Ðảng Dân Chủ có thể tin rằng những
người thuộc thế hệ trẻ này sẽ tiếp tục bầu cho họ trong nhiều năm sắp
tới. Nhưng điều đó không chắc chắn. Ðường lối chính trị quốc gia luôn
thay đổi tùy theo nhu cầu xã hội, mà trong 4 năm hoặc 8 năm nữa, dân Mỹ
sẽ còn thay đổi tùy theo những biến cố chưa ai biết chắc. Họ sẽ xác
định các vấn đề lớn của dân tộc họ, và tùy theo hoàn cảnh thay đổi họ
sẽ tranh luận với nhau, sẽ tiến đến những quyết định chung bằng lá
phiếu tự do.Ðó là thứ quyền tự do giản dị mà dân tộc Việt Nam
hiện nay vẫn chưa được hưởng. Ðảng cộng sản Việt Nam đã nắm toàn quyền
trong nửa thế kỷ nay, và đến giờ họ vẫn còn cố gắng ôm giữ quyền hành
không dám bỏ; vì tham và vì sợ.Nhưng dân tộc Việt Nam đã thay
đổi và còn tiếp tục chuyển hóa. Hai phần ba dân Việt Nam là những người
dưới 30 tuổi. Họ được tiếp xúc với những kiến thức mới, họ lớn lên với
những nhu cầu mới. Trong khi đó thì chính quyền cộng sản cho thấy họ
không đủ khả năng, không đủ bản lĩnh để đưa đất nước tiến lên ngang
hàng với các nước trong vùng.Trên mặt tư tưởng, đảng cộng sản
vẫn quyết bảo vệ chủ nghĩa Mác Lê nin lỗi thời. Lúng túng không dám
thay đổi thật sự như các nước cộng sản cũ ở Âu Châu, họ hô hào một thứ
“kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa” mà chính giới
lãnh đạo của đảng cũng chẳng biết nó là gì.Cai trị 80 triệu dân
theo lối mò mẫm đó dẫn tới những hậu quả tai hại. Khi lạm phát vọt lên
tới 30 phần trăm rồi kéo dài với tỷ lệ trên 20%, mọi người dân đều khổ,
trừ những đảng viên cộng sản tham nhũng và những nhà tư bản đỏ. Ðảng
cộng sản tiếp tục đánh lừa dân bằng luận điệu nếu chính trị không ổn
định thì kinh tế không phát triển. Nhưng người Việt Nam biết rằng trong
những năm 1960, 70, ở các nước Ðại Hàn, Ðài Loan, phe đối lập và sinh
viên biểu tình thường xuyên nhưng kinh tế vẫn tiến. Ngược lại, không có
xứ nào ổn định chính trị bằng Bắc Hàn mà dân vẫn chết đói. Ðảng cộng
sản Việt Nam nhân danh “ổn định”để cấm đoán và đàn áp những người có ý
kiến độc lập khác với đảng. Nhưng thế nào là ổn định? Những cuộc đình
công ngoài vòng pháp luật, những đám nông dân ruộng đất bị cướp đoạt
không ngừng biểu tình khiếu oan. Ðó là những hình ảnh bất ổn trong xã
hội không thể nào che giấu được.Ðảng cộng sản không thể đổ lỗi
cho Nguyễn Văn Ðài hay Lê Thị Công Nhân khi lạm phát lên tới 30% hoặc
khi dân chết ngay ở Hà Nội, chỉ sau mấy ngày mưa đã lụt lội. Tất cả chỉ
chứng tỏ những người đang nắm độc quyền cai trị nước Việt Nam là những
người không đủ khả năng và kiến thức để điều hành một quốc gia thời nay.Tư
tưởng chính trị khô héo, đường lối quản lý loay hoay mò mẫm, nước nào
lâm vào hoàn cảnh đó cũng phải thay đổi những người cầm quyền. Nhưng
người Việt Nam hiện nay không thể thay đổi. Bất cứ ai ngỏ ý muốn thay
đổi đều bị bịt miệng vì tất cả báo, đài đều bị nhóm cầm quyền kiểm soát.Ðây
là những sự thật phải nói rõ cho thanh niên nước ta biết. Thế hệ những
người dưới 30 tuổi mới thay đổi chính trị nước Mỹ. Giới trẻ ở Việt Nam
làm gì để xứng danh dòng giống Lạc Hồng?
Ngô Nhân Dụng
|
