Việc quản lý nội dung của hàng triệu triệu blog, đặc biệt là các blog "bẩn" chỉ có thể làm được bằng phương pháp hậu kiểm, thông qua sự phát hiện của chính cộng đồng mạng.

Theo nhận định của cư dân mạng, những đoạn video "phòng the" hay những xoi mói ác ý liên quan đến đời tư người khác là cách mà chủ nhân của một số blog "xấu" hay dùng để tăng lượng truy cập nhanh nhất. Vấn đề đặt ra là hậu họa từ những việc làm này không ai có thể lường hết được. Trong khi đó, chủ nhân của các blog "bẩn" này vẫn cứ hồn nhiên đưa vào blog của mình bất kỳ thứ gì mình thích, cho dù điều đó có làm tổn hại đến người khác với "niềm tin": Không thể quản lý được blog.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia trong lĩnh vực này, hiện vẫn có thể xử lý được các blog "bẩn" bằng phương pháp… hậu kiểm.

Không thể quản lý được blog chỉ bằng… một thông tư

Bộ TT&TT vừa tổ chức hội thảo lấy ý kiến cho Dự thảo Thông tư hướng dẫn một số nội dung về hoạt động cung cấp thông tin trên trang điện tử thông tin cá nhân (blog). Thông tư này nhằm chi tiết hoá một số điều tại Nghị định 97/2008 của Thủ tướng Chính phủ về quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và trang thông tin điện tử trên Internet.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề mà nhiều người quan tâm là các blog "đen" sẽ được xử lý như thế nào thì Thông tư đã không quy định cụ thể đúng như kỳ vọng ban đầu.

Mặt khác, nội dung Thông tư cũng không có gì mới bởi một số điều đã quy định trong Luật Báo chí, Luật Xuất bản, Bộ luật Dân sự đã được gom lại để tạo thành một hành lang pháp lý. Và điều đáng nói là Ban soạn thảo đã không đề cập đến các chế tài xử lý, mà chỉ mang tính "khung" để người sử dụng biết và tự điều chỉnh. Vì thế, theo nhận định của nhiều người, Thông tư này mang tính xã hội, tính tư tưởng và định hướng nhiều hơn là chế tài xử phạt.

Theo đó, những hành vi bị nghiêm cấm khi cung cấp thông tin trên blog được quy định cụ thể trong Thông tư là: Lợi dụng blog để cung cấp, truyền đi hoặc đặt đường liên kết trực tiếp những thông tin vi phạm các quy định tại Điều 6, Nghị định 97 (thông tin chống lại nhà nước CHXHCN Việt Nam, gây phương hại đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, kích động bạo lực, dâm ô, đồi trụy....; đưa các thông tin xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự, nhân phẩm của công dân... - NV); tạo blog giả mạo cá nhân, tổ chức khác, sử dụng trái phép tài khoản blog của cá nhân khác, thông tin sai sự thật có tính chất lừa đảo; truyền bá các tác phẩm báo chí, tác phẩm văn học, nghệ thuật, các xuất bản phẩm vi phạm các quy định của pháp luật về báo chí; sử dụng thông tin, hình ảnh cá nhân vi phạm các quy định tại Điều 31, Điều 38 Bộ luật Dân sự; cung cấp thông tin trên blog vi phạm các quy định về sở hữu trí tuệ, về giao dịch thương mại điện tử và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Với việc đề ra những điều "được phép" và "không được phép" rồi khoán cho người sử dụng tự điều chỉnh theo như tinh thần định hướng của Thông tư, ông Chu Xuân Viết, chuyên viên cấp cao của Hiệp hội Phần mềm Việt Nam (Vinasa) tỏ ra quan ngại: Khuyến khích mà không có thưởng, hạn chế mà không có phạt, thì e rằng Thông tư sẽ không có hiệu lực.

Đề cập đến góc độ này, ngay cả các thành viên của Ban soạn thảo cũng phải thừa nhận, "nếu đặt quá nhiều mục tiêu lớn cho Thông tư này thì sẽ thành duy ý chí".

Và như vậy, ngay cả khi Thông tư chính thức có hiệu lực kể từ tháng 12 năm 2008 như dự kiến, thì số phận của các blog "đen" vẫn chưa được định đoạt. Hay nói đúng hơn, các blog đen vẫn có thể "nhởn nhơ" hoạt động mà không bị xử lý cho đến khi Nghị định thanh tra trong lĩnh vực Internet và sắp tới đây là nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa thông tin chính thức có hiệu lực.

Điều này cũng đồng nghĩa với việc: Không thể quản lý được blog chỉ với một Thông tư.

Blog "bẩn" chỉ được xử lý bằng hậu kiểm

Ông Nguyễn Tử Quảng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng (ĐH Bách Khoa Hà Nội) cho rằng, về mặt kỹ thuật hoàn toàn có thể quản lý được blog. Bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan chức năng có thể chỉ ra blogger là ai ở ngoài đời, nghĩa là các blogger không thể giấu mặt được. Tuy nhiên, ông Quảng cũng cho biết, để phát hiện ra người khởi tạo blog cần có sự hợp tác của nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội, cùng với nhà cung cấp dịch vụ truy nhập Internet.

Lấy trường hợp mạng xã hội của Yahoo! là ví dụ, ông Quảng cho rằng, nếu Yahoo! không hợp tác cung cấp thông tin về các blogger thì cơ quan chức năng vẫn có thể tìm ra chủ nhân blog thông qua sự hợp tác của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ truy nhập Internet.

Tuy nhiên, việc quản lý nội dung của hàng triệu triệu blog, đặc biệt là các blog "bẩn" chỉ có thể làm được bằng phương pháp hậu kiểm, thông qua sự phát hiện của chính cộng đồng mạng. Theo đó, việc có một văn bản pháp luật quy định điều gì được làm, điều gì không được làm đối với các blogger là cần thiết. Cộng đồng mạng có thể dựa vào văn bản đó để điều chỉnh hành vi của mình, phát hiện những trường hợp vi phạm. Và trên thực tế, một số mạng xã hội như Ngôi sao blog, vietspace.net.vn hay tamtay.vn cũng đã kiểm soát các thành viên của mình bằng cách áp dụng khá hiệu quả phương pháp hậu kiểm và tự quản này.

Trước thông tin Bộ TT&TT sẽ đề nghị Google và Yahoo hợp tác trên cơ sở cộng đồng trách nhiệm trong việc quản lý blog, trao đổi với phóng viên Báo CAND về vấn đề này, ông Vũ Minh Trí, Trưởng đại diện của Yahoo! Đông Nam Á tại Việt Nam cho biết: Yahoo sẵn sàng hợp tác với cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo một mạng xã hội trực tuyến trong sạch, lành mạnh.

Tuy nhiên, theo ông Trí, không thể quản lý blog theo kiểu ngồi đọc, theo dõi từng blog một để phát hiện vi phạm. "Dịch vụ 360 của Yahoo! - mạng xã hội trực tuyến đang có nhiều người sử dụng nhất Việt Nam - có một mục là "Báo cáo vi phạm". Những blogger nào phát hiện thấy blogger khác có những biểu hiện thiếu lành mạnh có thể thông báo cho chúng tôi qua chức năng này. Chúng tôi đã từng ngăn một số blog tại Việt Nam được coi là blog đen, tiêu biểu là blog "Only U". Tôi cho rằng cộng đồng mạng Việt Nam muốn có một sản phẩm tốt, một mạng xã hội trong sạch thì tinh thần tự quản là vô cùng quan trọng", ông Trí nói

Hoàng Mai - Duy Văn