Mặc Lâm, phóng viên RFA

2008-12-12

Dư luận Việt Nan đã tỏ ra qua ngại sau khi Nhật Bản quyết định ngưng cấp vốn ODA ưu đãi cho Việt Nam vì vụ tham nhũng PCI.

Photo courtesy of VietnamNet

Lễ ký kết hợp đồng xây dựng đại lộ Đông-Tây giữa đại diện Việt Nam và Nhật Bản hôm 11-1-2005. Dự án này từng được báo chí VN ca ngợi là "chắp thêm đôi cách phát triển cho TP.HCM".

Trước mắt, việc Nhật ngưng giải ngân vốn OD cho Việt Nam sẽ làm ngưng trệ nhiều dự án phát triển đang xây dựng dở dang tại Việt Nam. Và tình trạng này có thể kéo theo nhiều hệ lụy khác nếu nhà nước Việt Nam không có cách giải quyết thích đáng những liên quan đến vụ tham nhũng tai tiếng này.

Vấn đề nhạy cảm

Trong phiên chất vấn trực tiếp sáng 13/11 tại Quốc Hội, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đã đề nghị Thủ Tướng cho biết tiến độ, kết quả phối hợp của Việt Nam và Nhật Bản trong việc điều tra cáo buộc đưa và nhận hối lộ liên quan đến cán bộ Việt Nam và quan chức Công Ty Tư Vấn Quốc Tế Thái Bình Dương của Nhật Bản.

Chất vấn này đã chính thức khai mào một vấn đề mà báo chí Việt Nam nhiều tháng qua không đưa tin một cách đầy đủ. Không phải thiếu nguồn thông tin đáng tin cậy, nhưng qua kinh nghiệm vụ PMU18 và bản án ký giả Nguyễn Việt Chiến, báo chí trong nước đắn đo hơn trước vấn đề mà nhà nước Việt Nam cho là nhạy cảm.

Đặc biệt chỉ ít tuần trước, khi báo chí Nhật đưa tin việc khởi tố bốn nhân vật lãnh đạo của công ty CPI của Nhật thì Thứ Trưởng Ngoại Giao Việt Nam tuyên bố công khai rằng báo chí Nhật không nên làm lộ thông tin này khi sự việc đang trong vòng điều tra.

Muốn xử, kết tội một người nhận hối lộ thì theo luật phải có chứng cứ. Tôi hoàn toàn ủng hộ ý kiến của ông Nguyễn Thành Tài. Nhưng mà cái việc đấu tranh chống tham nhũng là một việc khó.

LS Bùi Quang Nghiêm

Dư luận khá ngỡ ngàng khi nghe lời tuyên bố trên đây. Đối với thông lệ quốc tế, báo chí có quyền đưa những nguồn tin có kiểm chứng ra trước dư luận để bổ sung việc điều tra, ngoại trừ có yêu cầu của tòa án nhằm giữ bí mật hay bảo vệ cho nguồn tin, không một cơ quan nào có quyền cấm báo chí thông tin chính thức những nguồn tin có ích cho việc điều tra một vụ án, kể cả các cơ quan quyền lực nhất nước.

Bằng chứng pháp lý?

Để đối phó với bức xúc của dư luận trước đòi hỏi phải nhanh chóng đưa vụ án ra ánh sáng, ngày 5/12, ông Nguyễn Thành Tài, Phó Chủ tịch thường trực UBND TPHCM khẳng định với báo chí: "Nếu có chứng cứ sẽ cho tiến hành xét xử sai phạm trong dự án Đại Lộ Đông Tây".

Ông Huỳnh Ngọc Sĩ (áo trắng, giữa). Photo courtesy of VNExpress

Người ta quan ngại rằng sẽ không bao giờ tìm ra được một bằng chứng cụ thể của việc tham nhũng tại Việt Nam sau khi số tiền tham nhũng đã được tẩu tán hay thậm chí có thể gửi tại những tài khoản của các ngân hàng nước ngoài. 

Điều mà ông Nguyễn Thành Tài gọi là bằng chứng tuy đúng với tinh thần luật pháp nhưng dư lụân cũng lo ngại rằng luật pháp sẽ bị luồn lách bởi những người cầm cân công lý thoả hiệp với tội phạm.

Luật sư Bùi Quang Nghiêm, một người có nhiều kinh nghiệm pháp lý tại Việt Nam cho biết cảm tưởng của ông trước lời tuyên bố này:

“Muốn xử, kết tội một người nhận hối lộ thì theo luật phải có chứng cứ. Tôi hoàn toàn ủng hộ ý kiến của ông Nguyễn Thành Tài. Nhưng mà cái việc đấu tranh chống tham nhũng là một việc khó.”

Nhiều uẩn khúc

Câu hỏi mà người dân muốn biết là vụ án sẽ được giải quyết ra sao, khi số tiền tham nhũng vượt quá xa những tiền lệ trước đó. Số tiền này chứng tỏ có sự nhúng tay của các nhân vật cao cấp và cả Ban Bí Thư Trung Ương cũng không khỏi sự nghi ngờ, như nhận xét của Luật sư-Tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ, người từng tố cáo các hành vi mà ông cho là tham nhũng của ông chủ tịch UBND/ TPHCM trước đây:

“Cái việc mà ông Huỳnh Ngọc Sỹ nhận hối lộ không qua đấu thầu mà cho PCI trúng thầu thì là dưới sự chỉ đạo của ông Lê Thanh Hải chứ một mình ông Huỳnh Ngọc Sỹ không dám và không có khả năng, bởi vì cũng như vừa qua tại Hội Đồng Nhân Dân TP.HCM, Giám Đốc Sở Giao Thông của thành phố đã khẳng định rằng cái dự án ông Huỳnh Ngọc Sỹ phụ trách tức Dự Án Đại Lộ Đông-Tây là thuộc quyền chỉ đạo trực tiếp của UBND TP.HCM tức là dưới sự chỉ đạo trực tiếp của ông Lê Thanh Hải.”

Về việc mới đây báo chí đưa tin ông Huỳnh Ngọc Sỹ được đưa vào bệnh viện do đột quỵ, Luật sư Cù Huy Hà Vũ nhận xét :

“Việc ông Huỳnh Ngọc Sỹ bị đột quỵ thì điều này tôi rất nghi ngờ. Đây là một hình thức chạy trốn và tìm cách làm chậm quá trình điều tra của các cơ quan điều tra, thậm chí trong trường hợp tính mạng ông Huỳnh Ngọc Sỹ bị đe doạ thì cái việc điều tra vẫn thế bởi vì ông Huỳnh Ngọc Sỹ tôi chức chắn rằng ông không phải là người duy nhất của đường dây tham nhũng này.”

Cho đến nay, tài sản của ông Huỳnh Ngọc Sỹ vẫn đang là một bí mật với người dân dù theo quy định thì ông Sỹ thuộc vào hàng cán bộ phải kê khai tài sản.

Nhà báo Huy Đức

Liệu bế tắc của việc điều tra có thể giải quyết bằng cách kiểm tra tài sản của các nghi can, kể cả những người thân tộc để tìm ra bằng chứng của sự tham nhũng mà đương sự bị quy kết theo luật định hay không, được luật sư Bùi Quang Nghiêm chia sẻ: “Tôi nghĩ rằng là hoàn toàn có thể làm được điều đó.”

Trên trang blog mang tên Osin, nhà báo Huy Đức viết rằng: "Cho đến nay, tài sản của ông Huỳnh Ngọc Sỹ vẫn đang là một bí mật với người dân dù theo quy định thì ông Sỹ thuộc vào hàng cán bộ phải kê khai tài sản."

Có thể nhận xét này sẽ gặp sự chống đối bằng cách này hay cách khác, nhất là từ các quan chức có địa vị, nhưng cuối cùng thì sự thật vẫn cần được làm sáng tỏ. Đó là yếu tố nào làm cho cơ quan chức năng vẫn ngần ngại tiến hành cuộc phẫu thuật một vụ án đã được cả thế giới chú ý và ảnh hưởng đến hình ảnh Việt Nam một cách mạnh mẽ như vụ án PCI này.

Thông tin mới nhất ngày hôm nay cho biết Bộ Công An đã vào cuộc và Ban Thường Vụ Đảng Uỷ của Sở Giao Thông Vận Tải TP.HCM cũng làm thủ tục thôi chức bí thư chi bộ của ông Huỳnh Ngọc Sỹ tại cơ quan này.