VIỆT NAM: BẢO NHAU NGỒI LÊN LUẬT PHÁP
Phạm Trần
Hoa Thịnh Đốn.- Đảng và Nhà nước Cộng sản Việt Nam có thói quen dùng
Pháp lệnh, Nghị định, Quyết định và Nghị quyết để xóa đi các Luật đã
ban hành và làm mờ nhạt Luật cao nhất của Quốc gia là Hiến Pháp nên
chuyện Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông (TT&TT) ra thêm Quy chế
để trói tay người làm báo và vô hiệu hóa Luật Báo chí không phải là
chuyện đáng ngạc nhiên.
Nhưng việc làm vừa công bố trên Báo Điện tử của Chính phủ cho thấy Nhà
nước CSVN không còn biết xấu hổ khi nói có tự do Báo chí ở Việt Nam.
Báo chí nhà nước nói những ràng buộc mới có 9 Điều, nhưng nguyên văn
“Quy chế xác định nguồn tin trên báo chí”, được ban hành kèm theo quyết
định số 52/2008/QĐ-BTTTT ngày 2 tháng 12 năm 2008 của Bộ Thông tin và
Truyền thông chỉ có 8 Điều.
Nội dung của Quy chế không những xóa bỏ nhiều quyền của người làm báo
mà còn tước mất quyền được thông tin của người dân đã được Hiến pháp và
Luật Báo chí nhìn nhận.
Điều 1 viết : “Trong phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ của mình,
các tổ chức, các cá nhân có quyền và nghĩa vụ cung cấp thông tin cho
báo chí và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin đã
cung cấp cho báo chí theo quy định tại Điều 7 Luật Báo chí; Luật sửa
đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí, Quyết định số 77/2007/QĐ-TTg
ngày 28 tháng 5 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ ban hành quy chế phát
ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí.”
Nhưng Điều 7 của Luật Báo chí nói gì?
Điều này viết trong Luật được Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam khoá VIII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 28 tháng 12 năm 1989 : “Trong
phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ của mình, các tổ chức có quyền và nghĩa vụ
cung cấp thông tin cho báo chí, giúp cho báo chí thông tin chính xác,
kịp thời và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin.
Đối với vụ án đang được điều tra hoặc chưa xét xử thì các cơ quan tiến
hành tố tụng có quyền không cung cấp thông tin cho báo chí, nhưng báo
chí có quyền thông tin theo các nguồn tài liệu của mình và chịu trách
nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin.
Báo chí có quyền và nghĩa vụ không tiết lộ tên người cung cấp thông tin
nếu có hại cho người đó, trừ trường hợp có yêu cầu của Viện trưởng Viện
kiểm sát nhân dân hoặc Chánh án Toà án nhân dân cấp tỉnh và tương đương
trở lên cần thiết cho việc điều tra, xét xử tội phạm nghiêm trọng.”
Quyết định 7 Điều về quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí năm 2007 viết:
“1. Người phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan
hành chính nhà nước (sau đây gọi là Người phát ngôn) là người đứng đầu
cơ quan hành chính nhà nước hoặc người được người đứng đứng đầu cơ quan
hành chính nhà nước giao nhiệm vụ phát ngôn và cung cấp thông tin cho
báo chí. Họ tên và chức vụ người phát ngôn của cơ quan hành chính nhà
nước phải được công bố bằng văn bản cho các cơ quan báo chí và cơ quan
quản lý nhà nước về báo chí.
2. Trong trường hợp cần thiết, người đứng đầu cơ quan hành chính
nhà nước có thể ủy quyền cho người có trách nhiệm thuộc cơ quan mình
phát ngôn hoặc phối hợp cùng người phát ngôn để phát ngôn hoặc cung cấp
thông tin cho báo chí về những vấn đề cụ thể được giao.
3. Người được người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước giao
nhiệm vụ phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí phải bảo đảm các
tiêu chuẩn sau:
a) Là cán bộ, công chức thuộc biên chế chính thức và đang công tác tại cơ quan hành chính nhà nước;
b) Có lập trường chính trị, tư tưởng vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, có thái độ trung thực, khách quan;
c) Có am hiểu sâu về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ
chức và lĩnh vực quản lý của cơ quan hành chính nhà nước mà mình đang
công tác; có hiểu biết nhất định về lĩnh vực báo chí, nắm vững các quy
định về báo chí.
d) Có năng lực phân tích, tổng hợp, xử lý thông tin báo chí và có khả năng giao tiếp với báo chí.
4. Các cá nhân của cơ quan hành chính nhà nước không được giao
nhiệm vụ phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí thì không được nhân
danh cơ quan hành chính nhà nước để phát ngôn, cung cấp thông tin cho
báo chí; không được tiết lộ bí mật điều tra, bí mật công vụ, thông tin
sai sự thật, không trung thực khi cung cấp thông tin cho báo chí.”
QUYỀN CỦA NHÀ BÁO
Về quyền của Báo chí, ngày 12 tháng 6 năm 1999, Nhà nước CSVN ban hành
Luật Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Báo chí 1989, để nói về
những quyền này, nhưng quan trọng nhất là 2 Điều 6 và 15.
"Điều 6. Nhiệm vụ và quyền hạn của báo chí. Báo chí có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1- Thông tin trung thực về tình hình trong nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân;
2- Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất
nước và thế giới theo tôn chỉ, mục đích của cơ quan báo chí; góp phần
ổn định chính trị, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hoá lành mạnh
của nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây
dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đoàn kết
toàn dân, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa;
3- Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội; làm diễn đàn thực hiện quyền tự do ngôn luận của nhân dân;
4- Phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới; đấu tranh
phòng, chống các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực
xã hội khác;
5- Góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, tiếng các dân tộc thiểu số Việt Nam;
6- Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau giữa các nước và các dân tộc, tham gia
vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân
chủ và tiến bộ xã hội".
Điều 15 mới của Luật sửa đổi quy định minh bạch nhà báo có quyền và nghĩa vụ như sau:
a) Hoạt động báo chí trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam; hoạt động báo chí ở nước ngoài theo quy định của Chính
phủ;
b) Khai thác và được cung cấp thông tin trong hoạt động báo chí theo quy định của pháp luật;
c) Khước từ việc biên soạn hoặc tham gia biên soạn tác phẩm báo chí trái với quy định của pháp luật về báo chí;
d) Được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nghiệp vụ báo
chí; hưởng một số chế độ ưu tiên cần thiết trong hoạt động báo chí theo
quy định của Chính phủ;
đ) Được pháp luật bảo hộ trong hoạt động nghề nghiệp. Không
ai được đe doạ, uy hiếp tính mạng, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhà
báo, phá huỷ, thu giữ phương tiện, tài liệu, cản trở nhà báo hoạt động
nghề nghiệp đúng pháp luật.
2- Nhà báo có những nghĩa vụ sau đây:
a) Thông tin trung thực về tình hình trong nước và thế giới
phù hợp với lợi ích của đất nước và của nhân dân; phản ánh ý kiến,
nguyện vọng chính đáng của nhân dân, góp phần thực hiện quyền tự do báo
chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân;
b) Bảo vệ đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nước; phát hiện, bảo vệ nhân tố tích cực; đấu tranh phòng,
chống các tư tưởng, hành vi sai phạm;
c) Thường xuyên học tập, rèn luyện nâng cao trình độ chính
trị, phẩm chất đạo đức và nghiệp vụ báo chí; không được lạm dụng danh
nghĩa nhà báo để sách nhiễu và làm việc vi phạm pháp luật;
d) Phải cải chính, xin lỗi trong trường hợp thông tin sai
sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự,
nhân phẩm của cá nhân;
đ) Chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước người đứng đầu
cơ quan báo chí về nội dung tác phẩm báo chí của mình và về những hành
vi vi phạm pháp luật về báo chí".
NHỮNG ĐIỀU QUÁI GỞ
Căn cứ theo những điều Luật trích dẫn thì Nhà báo không bao giờ phải
thi hành những điều quái gở như Lê Doãn Hợp, Bộ trưởng Thông tin và
Tuyền Thông viết trong “Quy chế xác định nguồn tin trên báo chí”.
Bẩy (7) Điều còn lại trong Quy chế viết :
Điều 2. “Cơ quan báo chí, tác gỉa bài báo phải viện dẫn nguồn
tin được sử dụng để đăng, phát trên báo chí. Khi viện dẫn nguồn tin
phải thể hiện rõ nguồn tin do cá nhân, cơ quan, tổ chức nào cung cấp
hoặc thể hiện rõ là theo nguồn tin riêng của phóng viên, nguồn tin
riêng của cơ quan báo chí và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về
xuất xứ và tính xác thực của nguồn tin.”
Điều 3.- “Đối với các vụ án đang được điều tra hoặc chưa xét
xử vá các vụ việc tiêu cực hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật nhưng
chưa có kết luận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, báo chí có quyền
thong tin theo nguồn tài liệu của mình nhưng phảI việcn dẫn nguồn tin
theo đúng quy định tại Điều 2 cùa Quy chế này và chịu trách nhiệm trước
pháp luật về nội dung thông tin đã đăng, phát.”
“Cơ quan báo chí phải đảm bảo tính nguyên vẹn, chính xác của thông tin
được cung cấp; không được đăng, phát những thông tin về thân nhân và
các mối quan hệ của cá nhân trong các vụ án, vụ việc tiêu cực khi không
có căn cứ cho rằng, những than nhân và các mốI quan hệ đó lien quan đến
vụ án, vụ việc tiêu cực hoặc chưa có kết luận của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền, làm ảnh hưởng đến đờI tư của công dân.”
Điều 4.- Cơ quan báo chí khai thác các văn kiện, tài liệu của
tổ chức, tài liệu, thư riêng của cá nhân có liên quan đến các vụ án
đang được điều tra hoặc chưa xét xử, các vụ việc tiêu cực hoặc có dấu
hiệu vi phạm pháp luật đang chờ kết luận của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền theo quy định tại khỏan 6 Điều 5 Nghị định số 51/2002/NĐ-CP ngày
26 tháng 4 năm 2002 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Báo
chí, Luật sửa đổi, bổ sung một số điếu của Luật Báo chí, phải nêu rõ
xuất xứ của các văn kiện, tài liệu, thư riêng và phảI chịu trách nhiệm
trước pháp luật về những nội dung thông tin đã đăng, phát.
Điều 5.- Khi sử dụng tin, bài để đăng phát trên báo chí, các
cơ quan báo chí phải ghi rõ họ, tên thật hoặc bút danh của tác gỉa,
nhóm tác gỉa. Trường hợpo tác gỉa ghi bút danh thì cơ quan báo chí phảI
biết rõ tên thật, địa chỉ của tác gỉa.
Điều 6.- Đối với loại thông tin về những chuyện thần bí, các
vấn đề khoa học mơiI mà chưa được kết luận thì chỉ đăng trên tạp chí
nghiên cứu chuyên ngành và phải chú dẫn xuất xứ tư liệu.
Điều 7.- Người đứng đấu cơ quan báo chí là ngườI chịu trách
nhiệm trước thủ trưởng cơ quan chủ quản và trước pháp luật về tính
chính xác của các thong tin đăng, phát trên báo chí.
Điều 8.- Cơ quan báo chí, nhà báo, tác gỉa bài báo, tổ chức,
cá nhân có liên quan không thực hiện đúng các quy định cung cấp thông
tin và xác định nguồn tin tr6en báo chí quy định tạI Quy chế này thì
tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm
hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp
luật.”
NGỒI LÊN LUẬT
Hành nghề báo chí trong điều kiện của Quy chế 8 Điều này, người làm
báo trong chế độ Cộng sản Việt Nam đã bị “thể chế hóa” thành công chức
của nhà nước và bị tước mất quyền thông tin đã được Luật Báo chí năm
1989, và Luật sửa đổi năm 1999 công nhận.
Nghiêm trọng hơn, người hành nghề Báo chí, dù là cán bộ và đảng viên
đảng CSVN như điều kiện hiện nay ở Việt Nam, đã mất quyền “bảo vệ
nguồn tin” là đặc tính thiêng liêng và cao cả nhất của nghề làm báo.
Như vậy cách hành nghề an toàn nhất cho một nhà báo ở Việt Nam là nếu
không muốn bị làm khó khăn thì không nên loan tin khi chưa được nhà
nước cho phép , hay tốt hơn nên đợi thông cáo chính thức của nhà nước.
Vụ án hai Nhà báo Nguyễn Việt Chiến của Báo Thanh Niên và Nguyễn Văn
Hải, Báo Tuổi Trẻ; thiếu tá công an Đinh Văn Huynh và Thiếu tướng
Công an Phạm Xuân Quắc bị liên lụy vào việc đưa tin và đăng báo vụ án
tham nhũng PMU 18 (Bộ Giao thông-Vận tải) trước khi được phép của nhà
nước là một bài học đắt gía cho những ai còn muốn chống tham nhũng ở
Việt Nam.
Nhưng khi đưa ra “8 Điều Răn” mới, Bộ TT & TT có vi phạm Luật Báo chí không ?
Hãy đọc những quy định buộc người lám báo “không được thông tin trên
báo chí” cho độc giả ghi trong Điều 10 của Luật Báo chí năm 1989 :
“Để quyền tự do ngôn luận trên báo chí được sử dụng đúng đắn, báo chí phải tuân theo những điều sau đây :
1- Không được kích động nhân dân chống Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, phá hoại khối đoàn kết toàn dân ;
2- Không được kích động bạo lực, tuyên truyền chiến tranh xâm lược, gây
hận thù giữa các dân tộc và nhân dân các nước, kích động dâm ô, đồi
trụy, tội ác ;
3- Không được tiết lộ bí mật Nhà nước : bí mật quân sự, an ninh, kinh tế, đối ngoại và những bí mật khác do pháp luật quy định ;
4- Không được đưa tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống nhằm xúc phạm danh dự của tổ chức, danh dự, nhân phẩm của công dân.”
Như vậy có phải 8 Điều ghi trong Quy chế mới ban hành ngày 2-12 (2008)
đã trắng trợn xâm phạm quyền của công dân được thông tin?
Quyền này được minh thị trong Điều 4 của Luật Báo chí năm 1989 viết
về “Quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công
dân” gồm có:
“1- Được thông tin qua báo chí về mọi mặt của tình hình đất nước và thế giới;
2- Tiếp xúc, cung cấp thông tin cho cơ quan báo chí và nhà báo; gửi
tin, bài, ảnh và tác phẩm khác cho báo chí mà không chịu sự kiểm duyệt
của tổ chức, cá nhân nào và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội
dung thông tin;
3- Phát biểu ý kiến về tình hình đất nước và thế giới;
4- Tham gia ý kiến xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương,
Chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước;
5- Góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối
với các tổ chức của Đảng, cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội và thành
viên của các tổ chức đó.”
Nhưng với những ràng buộc mới của Quy chế 52/2008/QĐ-BTTTT ngày
2-12-2008, từ nay không người dân Việt Nam nào dám tiếp xúc với Báo
chí để tố cáo kẻ xâm phạm quyền lợi của mình và của người khác, nhất là
những kẻ có chức, có quyền tham nhũng. Theo Quy chế mới, báo chí phải
tiết lộ người cung cấp tin khi phải đối diện với các Cuộc điều tra của
nhà nước. Nhưng trong chế độ “dân sợ kẻ tham nhũng hơn sợ cọp” như
hiện nay thì ai là người bảo đảm an tòan cho người tố cáo ?
Bằng chứng này đã được loan báo ở Hà Nội ngày 12/12 (2008), theo Báo Điện tử ViệtNamNet.
Báo này viết : “Theo điều tra tại 9 tỉnh do Trung tâm Nghiên
cứu phát triển hỗ trợ cộng đồng (CECODES) thuộc LH các Hội Khoa học và
Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) và ĐSQ Phần Lan thực hiện, nhiều người dân
nhận biết được các hành vi tham nhũng của những người có chức, có quyền
nhưng hầu hết không dám tố cáo vì sợ bị trả thù hoặc không thấy "lợi
lộc" gì.”
Theo Báo cáo thì : “Nhóm thực hiện dự án nhận định đến nay, vẫn còn
thiếu chế tài bảo vệ người tố cáo tham nhũng hoặc các nhân chứng. Đa số
người dân cho rằng có hiện tượng đối xử không đúng với những người
chống tham nhũng, trong đó có cả "đe dọa" và "trù dập". Hai lĩnh vực
bị coi có tham nhũng nhiều nhất là quản lý đất đai (85,87%) và dự án
công trình xây dựng (84,81%).”
“Điều này, theo Chủ nhiệm dự án, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đặng
Ngọc Dinh, phù hợp với kết quả một nghiên cứu khảo sát của Ban Nội
chính Trung Ương Đảng. Tham nhũng trong lĩnh vực thực hiện các dự án,
công trình xây dựng được các địa phương cho là rất phổ biến.”
“Người dân cũng đánh giá thấp các hoạt động công khai của chính quyền:
Báo cáo hàng năm về phòng, chống tham nhũng, quản lý sử dụng nhà ở,
kiểm toán việc sử dụng ngân sách, tài sản của Nhà nước. Mức độ khẳng
định có tham nhũng ở phạm vi tỉnh, huyện cao hơn so với xã, phường.
Theo nhóm thực hiện khảo sát, điều này được lý giải bởi cấp tỉnh, huyện
có nhiều "quyền lực" hơn, đặc biệt trong lĩnh vực cấp đất cho các dự
án.”
Đó là “ván bài lật ngửa” trong trận đồ thi hành Luật phòng, chống tham
nhũng hiện nay ở Việt Nam. Vũ khí chống tham nhũng đắc lực nhất là báo
chí và người dân đã bị Quy chế 52/2008/QĐ-BTTTT của Lê Dõan Hợp chận
ngang cổ họng thì Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam có còn
can đảm để tiếp tục rêu rao là “Nhà nước Pháp quyền” không? -/-
Phạm Trần
(12/08)
Nguồn: Ðối Thoại
|
