Trong vài tháng qua, Việt Nam đã có một số phản ứng được xem là mạnh mẽ và cứng rắn hơn trước, song bên cạnh những dấu hiệu tích cực gieo mầm hy vọng này, lại là một số biểu hiện mà người ta không thể nào hiểu được tại sao...

Mời quý vị nghe Trân Văn tổng hợp và so sánh những mâu thuẫn ấy.

Ba tuần qua, chính quyền Việt Nam đã có hàng loạt động tác được xem là mạnh mẽ và cứng rắn hơn trước, đối với Trung Quốc trong những vấn đề liên quan đến chủ quyền của Việt Nam trên biển Đông.

Phản ứng mạnh mẽ, cứng rắn

Hồi cuối tháng 4, chính quyền thành phố Đà Nẵng công bố quyết định bổ nhiệm Chủ tịch huyện đảo Hoàng Sa – phần lãnh thổ đã bị Trung Quốc cưỡng chiếm hồi tháng giêng năm 1974 - cùng lúc với việc kêu gọi đóng góp thông tin, tài liệu, hiện vật liên quan đến chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo này.

Ở thời điểm vừa kể, báo chí Việt Nam còn cho biết, chính quyền tỉnh Quảng Ngãi đang gấp rút hoàn thành “Khu di tích Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa” và “Bảo tàng Hoàng Sa Bắc Hải”, tại huyện đảo Lý Sơn (cù lao Ré) như một nỗ lực khác, nhằm khẳng định lịch sử về chủ quyền của Việt Nam ở biển Đông. Theo dự kiến, “Khu di tích Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa” và “Bảo tàng Hoàng Sa Bắc Hải” sẽ được khánh thành vào đầu tháng 9 sắp tới.

Sang đầu tháng 5, cùng với Malaysia, Việt Nam chính thức gửi bản đăng ký ranh giới ngoài của thềm lục địa đến Ủy ban Ranh giới thềm lục địa thuộc Liên Hiệp Quốc.

“Tôi nói cho các anh biết là tôi sẽ đăng ký dù các anh có phản đối”. Qua đó để nói rằng thái độ của những nhà lãnh đạo bây giờ đã cương quyết. Những vấn đề lớn, những vấn đề nguyên tắc là chúng ta không lùi.

Ông Dương Danh Dy, cựu Bí thư thứ nhất ĐSQ VN tại TQ

Khi Trung Quốc lên tiếng phản đối vụ bổ nhiệm Chủ tịch huyện đảo Hoàng Sa, ông Lê Dũng, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam, khẳng định: “Việc bổ nhiệm Chủ tịch UBND huyện đảo Hoàng Sa được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam. Đó là việc làm bình thường, được tiến hành từ nhiều năm qua”.

Kế đến, đáp trả việc Trung Quốc ngăn cản Việt Nam đăng ký ranh giới ngoài của thềm lục địa, ông Lê Dũng tuyên bố: “Nội dung công hàm của phía Trung Quốc và bản đồ kèm theo công hàm đó đã vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông. Đường yêu sách 9 đoạn của Trung Quốc thể hiện trên bản đồ đi kèm với công hàm là không có giá trị vì không có sơ sở pháp lý, lịch sử và thực tiễn”.

Trả lời Đài chúng tôi, ông Dương Danh Dy – cựu Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc, cựu Tổng lãnh sự Việt Nam tại Quảng Châu, Trung Quốc – tiết lộ thêm về việc Việt Nam cùng Malaysia đăng ký ranh giới thềm lục địa và quan điểm của Việt Nam về chủ quyền biển:

“Ta báo trước cho Trung Quốc biết đấy: “Tôi nói cho các anh biết là tôi sẽ đăng ký dù các anh có phản đối”. Qua đó để nói rằng thái độ của những nhà lãnh đạo bây giờ đã cương quyết. Những vấn đề lớn, những vấn đề nguyên tắc là chúng ta không lùi.”

Chuỗi sự kiện vừa kể đã được nhiều người xem như những dấu hiệu tích cực, gieo hy vọng về việc chính quyền Việt Nam sẽ mạnh mẽ và cứng rắn hơn trong quan hệ với Trung Quốc, đặc biệt là trước những vấn đề liên quan đến chủ quyền.

Ca ngợi, cam kết hợp tác

Song những hy vọng vừa lóe lên như thế đã tắt gần như lập tức. Chỉ ba ngày sau khi ông Lê Dũng – người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Việt Nam - chỉ trích Trung Quốc “vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán hợp pháp của Việt Nam ở Biển Đông”, Đài Tiếng nói Việt Nam tường thuật: Ngày 11 tháng 5, trong chuyến thăm Trung Quốc, bà Hà Thị Khiết, Bí thư Trung ương Đảng CSVN, vẫn tiếp tục tuyên bố tại Đại Lễ Đường nhân dân Bắc Kinh: Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn trân trọng, dành ưu tiên cao, mong muốn và phấn đấu hết sức mình nhằm không ngừng xây dựng, củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị hợp tác với Trung Quốc ngày càng đi vào chiều sâu và hiệu quả theo khuôn khổ “đối tác hợp tác chiến lược toàn diện” và “phương châm 16 chữ”, “tinh thần 4 tốt”.

Bà Hà Thị Khiết không phải là trường hợp cá biệt. Trước bà, nhiều lãnh đạo Đảng và lãnh đạo chính quyền của Việt Nam vẫn thường xuyên ca ngợi và cam kết như vậy với Trung Quốc.

Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam luôn trân trọng, dành ưu tiên cao, mong muốn và phấn đấu hết sức mình nhằm không ngừng xây dựng, củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị hợp tác với Trung Quốc ngày càng đi vào chiều sâu và hiệu quả …

Bà Hà Thị Khiết, Bí thư Trung ương Đảng CSVN

Trung Quốc có thực sự tốt đến mức để những lãnh đạo Đảng và lãnh đạo chính quyền của Việt Nam như ông Nông Đức Mạnh, thay mặt “Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam”, hứa với ông Đới Bỉnh Quốc - Ủy viên Trung ương Đảng Cộng Sản Trung Quốc, đồng thời là Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc - khi ông này đến thăm Việt Nam, hôm 20 tháng 3 là sẽ: “Luôn trước sau như một, coi trọng việc phát triển quan hệ hữu nghị và hợp tác toàn diện với Trung Quốc, mãi mãi vun đắp cho quan hệ láng giềng hữu nghị, truyền thống tốt đẹp giữa hai nước ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững”?

Ông Dương Danh Dy, viên chức ngoại giao cao cấp, nhận xét thế này về đối tượng mà Việt Nam vẫn bảo là “láng giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt”:

Tôi làm việc với Trung Quốc suốt từ năm 1962, đến năm nay về hưu rồi nhưng mà vẫn cứ tiếp xúc, vẫn phải làm với Trung Quốc - anh láng giềng to, khỏe, lại tham, xấu tính. Mệt lắm! Lúc hữu nghị mình tưởng nó giúp mình hết sức nhưng mà nó luôn luôn tìm cách thọc gậy. Ngay trong những lúc họ giúp đỡ mình to lớn nhất, họ vẫn có ý đồ. Lúc đầu mình không để ý. Cho nên trong một buổi phát biểu gần đây tôi có nói thế này: "Mắt tôi đã từng thấy thế hệ cha anh bị Trung Quốc mang lòng tin ra để đánh lừa, thế hệ tôi cũng có lúc bị Trung Quốc mang lòng tin ra để đánh lừa. Tôi hy vọng và mong rằng thế hệ sau tôi không mắc những nhược điểm đó".

Thật ra nhiều người cũng thấy như ông Dương Danh Dy. Cũng vì vậy, cách hành xử của chính quyền Việt Nam khiến không ít người lo lắng vì không phải chỉ có những biểu hiện cho thấy chính quyền Việt Nam bị “Trung Quốc mang lòng tin ra để đánh lừa” như ông Dương Danh Dy đề cập...

Quý vị vừa nghe Trân Văn tóm lược những biểu hiện mâu thuẫn trong quan hệ của chính quyền Việt Nam đối với Trung Quốc suốt ba tuần qua.

Thật ra, sự bất nhất đến mức khó hiểu trong quan hệ giữa chính quyền Việt Nam đối với Trung Quốc không chỉ ngừng ở đó và đây sẽ là nội dung của bài kế tiếp, mời quý vị đón nghe...