Nhã Trân, phóng viên RFA
2009-06-01
Chủ quyền tại vùng tranh chấp ở Biển Đông là điều gây tranh cãi giữa một số nước Đông Nam Á và Trung Quốc.
RFA PHOTO
Sinh viên Thanh niên Việt Nam biểu tình phản đối Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa Trường Sa.
Tuy vấn đề chưa được
chính thức giải quyết, nhưng Bắc
Kinh đã ngang nhiên tuyên bố chủ quyền, đồng thời có những hành động
bạo lực, đe dọa đối
với Việt Nam cũng như đối
với các nước trong khu vực.
Nhã Trân hỏi
chuyện Tiến sĩ Nguyễn Mạnh
Hùng, giáo sư môn bang giao quốc tế
tại Đại Học George Mason ở Virginia (Hoa Kỳ).
Tham vọng bá quyền
Nhã Trân: Xin chào GS Nguyễn Mạnh
Hùng. Thưa Giáo Sư,
chủ quyền đối với một số
khu vực ở Biển Đông trong đó có phần lãnh hải
thuộc Việt
Nam như quần đảo Hòang Sa và Trường
Sa đến nay vẫn
chưa được
giải quyết
ngã ngũ. Thế nhưng
thời gian gần
đây Trung Quốc đã ngang nhiên công bố bản đồ lãnh hải với ranh giới lấn sang những
vùng của Việt
Nam, đồng thời mạnh mẽ phản bác khi Việt
Nam trình Liên Hiệp Quốc hồ sơ
công bố chủ
quyền về thềm lục địa mở rộng. Là một chuyên gia trong lãnh vực bang giao quốc tế, Giáo Sư có
suy nghĩ gì về thái độ của Bắc
Kinh?
GS Nguyễn Mạnh Hùng : Tôi thấy thứ
nhất là vấn đề lý thuyết. Về
chủ quyền lý thuyết cô nói là Trung Quốc
đã tái xác nhận rằng chủ quyền Biển Đông của họ
là vấn đề bất khả tranh chấp, nghĩa là họ
đòi quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa tất
cả là của họ, thì có một quốc
gia khác cũng đòi như vậy, tức là nước Việt Nam. Việt Nam cũng đòi như vậy.
Thành ra hai bên có mâu thuẫn
rất lớn về vấn đề chủ quyền trên những quần
đảo đó và do đó liên hệ đến
vùng lãnh hải quanh hai quần đảo
đó. Như mình thấy là Trung Quốc
khi họ vạch vùng lưỡi bò thì lấn
sang lãnh hải của nhiều quốc gia khác, thì cái đòi hỏi
này là đòi hỏi rất là vô lý, không những
không phù hợp với quốc tế lại còn không phù hợp với
chứng tích lịch sử
nữa.
Về phương diện
thực tế thì chúng ta thấy thứ
nhất là Trung Quốc sách nhiễu
những tàu Mỹ trong khu vực. Những tàu này là những tàu quan sát và người
Mỹ cho họ được quyền đi lại trong vùng biển quốc
tế, tức là vùng người ta gọi
là tự do đi lại, tàu bè được
tự do đi lại, mà Trung Quốc
đòi cấm cản, thành ra Mỹ chắc
chắn là không chịu rồi.
Khi Trung Quốc
vạch vùng lưỡi bò lấn
sang lãnh hải của nhiều quốc gia khác, thì cái đòi hỏi
này là đòi hỏi rất là vô lý, không những
không phù hợp với quốc tế lại còn không phù hợp với
chứng tích lịch sử
nữa.
GS Nguyễn Mạnh Hùng
Mục đích của Trung Quốc
lần này không phải là ngăn cản
Mỹ nhưng mà làm phiền
Mỹ. Đây là chính sách sách nhiễu.
Dần dần càng ngày trung Quốc càng
có nhiều tàu ra sẽ làm kẹt
đường
đi chuyển trên đường biển,
thì Trung Quốc hy vọng rằng Mỹ sẽ chán và chán thì không đến
nữa, sẽ nhường lại vùng này cho Trung Quốc kiểm
soát trên thực tế.
Nhã Trân : Và đáng nói hơn, không những chỉ khẳng định rằng chủ quyền của Trung Quốc tại các vùng biển tranh chấp là bất khả tranh luận, Bắc Kinh còn
ngang nhiên cấm ngư dân các nước đánh bắt cá ở Vịnh Bắc Bộ, kể cả ở các vùng
lãnh hải của Việt Nam chiếu theo Hiệp Định Phân Ranh
Giới Vịnh Bắc Bộ ký kết với Việt Nam hồi năm 2000. Xét theo quan hệ quốc tế, hành động của Bắc Kinh có thể đánh giá ra
sao?
GS Nguyễn Mạnh Hùng : Việc Trung Quốc ra lệnh
cấm đánh cá trong vùng biển đó lấy
cớ là bảo vệ môi trường và chỉ
nói có một tháng thôi, điều này có nghĩa là Trung Quốc
muốn từ từ tạo nên một tiền
lệ. Năm nào cũng nhắc như vậy để rồi không ai dám đến cả;
nếu không ai dám đến thì nó sẽ
trở thành một tập
tục quốc tế và trên thực tế
nó sẽ biến Biển Đông hay là vùng mà Trung Quốc
gọi là biển Nam Hải
trở thành một cái hồ
Trung Quốc. Trung Quốc tự
đòi hỏi cái chuyện đó và tự
làm cái việc đó để xem thái độ các quốc
gia như thế nào.
Nếu các quốc gia không chống
đối thì nó trở thành một
tiền lệ. Tiền lệ hai ba năm nhắc đi nhắc
lại sẽ trở thành một tập
tục quốc tế, và khi mà trở thành một
tập tục quốc tế thì Trung Quốc sẽ
biến biển đó thành vùng biển của
họ. Lúc ấy luật của họ được thi hành trong vùng đó.
Quan điểm của Hoa Kỳ
Nhã Trân : Trước thái độ của Bắc Kinh về vấn đề chủ quyền ở Biển Đông,
Washington hồi hạ tuần Tháng Năm
có khẳng định là Mỹ sẽ không nhượng vùng Thái Bình Dương cho bất cứ quốc gia nào.
Giáo Sư có nghĩ rằng Mỹ sẽ không khoanh
tay nhìn Trung Quốc thực hiện tham vọng bá quyền ở Biển Đông, lấn áp Việt Nam cũng như các nước khác ở vùng Đông
Nam Á?
GS Nguyễn Mạnh Hùng : Tuyên bố đó tôi nghĩ là tự
nhiên thôi bởi vì Mỹ là quốc gia hải quân lớn và những nước
có hải quân thì thường thường
muốn tự do lưu thông trên đường
biển. Tự do lưu thông trên đường
biển thì những vùng lãnh hải
càng hẹp lại bao nhiêu thì càng tốt.
Ngày xưa vũng lãnh hải đó chỉ
có 3 hải lý thôi, bây giờ nó đã tăng lên 12 hải
lý rồi.
Thành ra bất cứ
người
nào mà đòi ra ngoài cái đó nữa, dĩ nhiên là luật pháp quốc
tế cho phép một số
khác chẳng hạn như vùng đặc
quyền kinh tế 200 hải
lý với lại vùng được quyền
khai thác mà họ gọi là vùng thềm lục
địa thì Mỹ không chống.
Thế nhưng có vấn
đề tự do lưu thông bên ngoài
cái 12 hải lý đó là nguyên tắc mà Mỹ
nhất định phải giữ, bởi vì Mỹ là quốc gia hải quân thì không thể
chấp nhận cho nước nào đi ra ngoài giới
hạn 12 hải lý đó được. Thành ra xưa nay đó là nguyên tắc đầu
tiên.
Mỹ sẽ can thiệp đến
mức độ nào? Vấn đề
là quyền lợi Mỹ bị xâm phạm đến
mức độ nào? Nếu Mỹ
bị thách thức thì họ
sẽ làm.
GS Nguyễn Mạnh Hùng
Nhưng mà từ
trước
tới nay rất nhiều
lần Mỹ đã nói là những tranh chấp
ở vùng đó dĩ nhiên là ảnh hưởng
đến quyền tự do lưu thông trên mặt
biển của nước Mỹ và của các quốc gia khác. Và Mỹ
nói rằng không muốn can dự
vào việc tranh cãi đó. Họ muốn
tất cả phải giải quyết trong hoà bình. Nhưng
mà họ cũng nói rõ là:
- Thứ nhất là không chấp nhận
quyền tự do lưu thông trên đường
biển bị vi phạm.
Thanh niên Sinh viên Việt Nam biểu tình trước Tòa đại sứ Trung Quốc ở
Hà Nội hôm 9-12-2007, phản đối Bắc Kinh xâm chiếm Hoàng Sa, Trường Sa.
- Điểm thứ hai, họ không muốn
một quốc gia nào tìm cách áp đặt đối
với những công ty Mỹ (những
công ty dầu) hoạt động ở những vùng biển mà những
công ty đó cho là họ có quyền pháp lý để
thi hành việc đó.
Nhã Trân : Thưa, theo như nhận định của Giáo Sư thì Mỹ sẽ không để yên cho
Trung Quốc thực hiện tham vọng bá quyền ở khu vực Biển Đông. Thưa ông, liệu chính phủ Hoa Kỳ sẽ can thiệp đến mức độ nào?
GS Nguyễn Mạnh Hùng : Can thiệp đến
mức độ nào? Vấn đề
là quyền lợi Mỹ bị xâm phạm đến
mức độ nào. Nếu Mỹ
bị thách thức thì họ
làm. Thí dụ như là sau vụ
tàu quan sát Impeccable, Mỹ đã cử những tàu võ trang đi theo những
tàu quan sát đó để chứng tỏ là Mỹ có quyền như vậy. Đó là việc của
người
ta, còn những vấn đề chi tiết , thí dụ
như Hoàng Sa - Trường Sa thì đó là chuyện
khác.
Việt Nam phải làm gì?
Nhã Trân : Thưa GS Nguyễn Mạnh Hùng, theo
ý kiến của ông thì Việt Nam có thể làm gì trước thái độ ngang ngược và hành động bá quyền của Bắc Kinh trong
vùng Biển Đông?
GS Nguyễn Mạnh Hùng : Tôi nghĩ rằng chắc
là chính quyền Việt Nam và các chiến lược
gia của họ cũng đã và cũng đang tìm cách đối
phó rồi. Nhưng mà theo ý tôi,
ít nhất Việt Nam phải có những
hành động sau đây:
Một điều kiện không có không được, là các lãnh đạo Việt Nam cần phải nhất trí với nhau, các lãnh đạo Việt Nam cần coi
nguy cơ bá quyền
Trung Quốc là nguy cơ lớn nhất, từ đó mới tạo ra những chính sách khác đựơc.
GS Nguyễn Mạnh Hùng
- Thứ nhất, (Việt Nam) phải mở
một chiến dịch ngoại giao, tuyên truyền, và nếu
cần thì đưa ra một
sách trắng để đưa ra cho mọi
quốc gia, cho mọi tổ
chức quốc tế, nêu rõ lập trường
Việt Nam và nêu rõ cái tham vọng
bá quyền của Trung Quốc ở
Biển Đông. Và nếu họ
(Hà Nội) có được sự
hỗ trợ của đồng bào Việt ở
nước
ngoài thì càng tốt. Nghĩa là nói tóm lại là
phải công khai hoá vấn đề,
không để lấp liếm nữa. Cái chuyện này thì Việt
Nam cũng đã bắt đầu làm rồi.
- Thứ hai, (Việt Nam) phải
siết chặt thêm quan hệ quân sự
với các nước lớn
ở Á Châu, những quốc
gia có hải quân lớn, có quan tâm tới
tự do lưu thông trên vùng
Biển Đông, nhất là những
quốc gia như Úc,
Nhật, Ấn Độ. Và qua những quốc
gia đó, (Việt Nam) siết chặt
thêm quan hệ quan sự với
các đồng minh quân sự của
họ.
- Thứ ba, đối với các nước trong vùng địa
phương đó thì (Việt Nam) cần
phải tạo ra một sự cộng tác, một liên mình giữa
các nước
đó, những quyền lợi mà những nước
nhỏ bị lấn ép để làm áp lực chung, đòi hỏi
Trung Quốc phải đàm phán đa phương
thay vì song phương dễ bị Trung Quốc lấn
áp. Điều này dĩ nhiên là Việt Nam
cần phải tương nhượng
thì Việt Nam phải làm thế
nào, cố gắng làm cho tổ chức
ASEAN thành một tổ chức có xương sống
chứ không phải là một
tổ chức yếu nhược như bây giờ.
- Thứ tư, (Việt Nam) phải giữ chặt những gì mình đang có, tránh để cho Trung Quốc tạo ra một sự đã rồi như là họ tấn công vào mấy cái
đảo còn lại,
nghĩa là Việt Nam phải chuẩn bị quân đội. Nếu cần thì Việt Nam
phải tử chiến để tạo ra một biến cố quốc tế. Khả năng quân sự này,
nếu có, cộng với các biện pháp
trên đây, thì sẽ có tính cách răn đe các hành động táo bạo, liều lĩnh của
Trung Quốc.
- Nhưng mà giải pháp lâu dài, cuối cùng
vẫn phải tạo đối lực, phải mượn sức lực khác, chứ khối ASEAN còn yếu lắm. Với đối lực này thì Việt Nam sẽ khiến ở bên ngoài ASEAN.
Nhã Trân : Với nhận xét của Giáo Sư thì chính
quyền Việt Nam liệu có thể thực hiện được những điều này?
GS Nguyễn Mạnh Hùng : Việt Nam có quyền làm như vậy, nếu Việt nam nói rõ là Việt Nam
không chống Trung Quốc, Việt Nam không bao vây Trung Quốc, nhưng quyết liệt không cho Trung
Quốc đàn áp.
Bạn nghĩ
gì về vấn đề này? Hãy gửi đến Ban Việt Ngữ ý kiến của Bạn,
hoặc tham gia thảo luận tại Trang blog Ban Việt ngữ RFA
Nhã Trân : Và ngoài 5 giải pháp này thì Việt Nam có cần làm điều gì khác
không, thưa Giáo Sư?
GS Nguyễn Mạnh Hùng : Tất cả 5 giải pháp trên đây lại cần phụ thuộc vào một điều kiện rất là tiên quyết, một điều kiện không có không được, là các lãnh đạo Việt Nam cần phải nhất trí với nhau, các lãnh đạo Việt Nam cần coi
nguy cơ bá quyền
Trung Quốc là nguy cơ lớn nhất, hơn cả 4 nguy cơ mà Đại Hội Đảng giữa nhiệm kỳ năm 1994 đã
nêu ra và cứ nhắc đi nhắc lại mãi là nguy cơ tụt hậu, nguy cơ chệch hướng, nguy cơ tham nhũng, và nguy cơ
diễn biến hoà bình. (Việt Nam) phải coi
nguy cơ bá quyền
Trung Quốc là quan trọng nhất, từ đó mới tạo ra những chính sách khác đựơc.
Nhã Trân : Xin cảm ơn Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng.
---------------------------
Trên đây là ý kiến của Giáo sư-Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hùng, một
chuyên gia về bang giao quốc tế trước tuyên bố về chủ quyền của Trung Quốc ở vùng tranh chấp Biển Đông và các hành động
bạo lực đe doạ đối với Việt Nam cũng như đối với các nước
trong khu vực.
|