Douglas MacMillan, Bussiness Week 28/5/09
Cánh cửa chính đang mở rộng tại quốc gia Á châu này, nhưng đau đớn thay
là sự việc phải né tránh áp lực của nhà cầm quyền trong chủ trương kiểm
soát và kiềm chế hoạt động Internet, thông tin mạng của người dân.
Đại công ty internet YAHOO đang chuẩn bị để khuếch trương thương vụ tại
Việt Nam. Nhưng trong khi đang bành trướng hoạt động tại quốc gia thuộc
vùng Đông Nam Á này, họ phải cẩn thận để ngăn ngừa trường hợp họ sẽ trở
thành một đồng lõa của nhà cầm quyền trong những nỗ lực nhằm hạn chế
người dân của họ truy cập mạng lưới Internet.
Việt Nam đang là một thị trường mới đầy hứa hẹn mà hãng YAHOO đang nhắm
khai thác. Hơn 95% trong khoảng 18 triệu khách hàng Internet xử dụng
YAHOO nhắn tin nhanh (Instant Messages) và email theo một thăm dò của
hãng nghiên cứu TNS. YAHOO cũng đang trợ giúp tài chính cho những tụ
điểm như Internet Cafés tại Saigon và những nơi khác. Rồi với sự thông
dụng của hệ thống trang mạng cá nhân (Blogging Platform), đã châm ngòi
cho việc ra đời YAHOO 360Plus với phiên bản Việt Ngữ vào tháng 5, 2008.
Nhưng công việc bành trướng thương vụ của YAHOO như thế lại đang bị trở
ngại từ nhà cầm quyền trong chủ trương hạn chế người dân việc truy cập
mạng Internet. Mùa Thu năm ngoái (2008), nhà cầm quyền đã thành lập “Cơ
Quan quản lý Radio, Truyền Hình và Điện Tử”, là một bộ phận nhằm theo
dõi và kiểm soát mạng lưới điện tử Internet. Cơ Quan này đã ra một sắc
lệnh chính phủ, theo đó sẽ gia tăng hình phạt đối với những bài viết đả
kích chính phủ được đăng tải trên trang mạng của mình. Theo tổ chức
“Phóng Viên Không Biên Giới” – PVKBG – một tổ chức tranh đấu cho quyền
làm người đặt trụ sở tại Paris, Pháp quốc, thì Sắc lệnh này cũng còn
đòi hỏi những công ty cung cấp dịch vụ mạng Internet như YAHOO phải
cung cấp cho họ những tư liệu, dữ kiện của khách hàng.
“Những kẻ thù” của mạng Internet
Từ Bản Báo Cáo tháng 3, tổ chức PVKBG đã liệt kê Việt Nam vào danh sách
những quốc gia mà họ xem là “kẻ thù của Internet”. Trong đó, họ đã nêu
lên khoảng 30 trường hợp “Bất đồng chính kiến mạng” (Cyber Dissident)
đã bị nhà cầm quyền bắt giam từ 2002 – 7 người trong số đó vẫn còn đang
trong lao tù – PVKBG cũng phê bình Đỗ Quý Doãn, Phó Bộ Trưởng Thông Tin
& Liên Lạc về một lời tuyên bố của ông ta vào tháng 2 rằng “Một
trang nhật ký cá nhân (Blog) là một trang thông tin cá nhân. Nếu một ai
(blogger) xử dụng nó như một trang mạng thông tin, báo chí thì sẽ bị
trừng phạt vì vi phạm luật”. Ông Doãn đã không hồi báo để trả lời câu
hỏi của nhiều tổ chức, báo chí về lời tuyên bố trên.
Sự việc YAHOO đáp lại lời đòi hỏi của nhà cầm quyền (để nhắm canh
chừng, theo dõi và gây khó khăn cho người dân Việt Nam khi xử dụng
Internet) cho thấy những khó khăn khi họ hoạt động kinh doanh trong
những quốc gia nào đã chứng tỏ sự bất khoan nhượng đối với sự tự do
phát biểu trên mạng, cũng như khi phê bình hay đả kích nhà cầm quyền
tại đây. Những công ty nào không tuân thủ những đòi hỏi của nhà cầm
quyền sẽ có thể bị giới hạn hay ngăn cấm hoạt động làm ăn nếu không bị
đóng cửa. Đối với những công ty nào chiều theo đòi hỏi của nhà cầm
quyền thì đều bị những tổ chức hội đoàn đấu tranh cho Tự Do Ngôn Luận
và Nhân Quyền chế nhạo là những kẻ hèn hạ như dê cừu.
Hãng YAHOO tại Trung Cộng đã bị chỉ trích dữ dội vì họ đã từng cung cấp
những dữ kiện cá nhân của những ai truy cập Internet cho nhà cầm quyền
Trung Cộng vào năm 2004, khiến cho nhà báo Shi Tao đã phải bị kết án tù
giam 10 năm. YAHOO tại Trung Cộng hoạt động dưới tên Alibaba.com, mà
YAHOO chỉ nắm một số nhỏ cổ phần trong đó. “Chúng tôi đã học một bài
học khó khăn khi tiên phong làm việc tại những thị trường vừa mở cửa.
Chúng tôi cũng đã chấp nhận những khó khăn cũng như đã cố gắng để trở
thành một công ty hàng đầu trong thương trường cũng như trong vấn đề
tôn trọng Nhân Quyền”, theo lời ông Michael Samway, Phó Giám Đốc và Phụ
Tá Cố Vấn Trưởng Công Ty YAHOO.
Cũng theo YAHOO, nhà cầm quyền Việt Nam chưa hề gặp gỡ công ty YAHOO để
đòi hỏi công ty này phải chiều theo chỉ thị mới. Thực ra, rất có thể
trên giấy trắng, mực đen thì những công ty ngoại quốc (không do người
Việt làm chủ) thì sẽ được miễn trừ chăng? “Chúng tôi chưa thấy những
hành vi cụ thể nào từ nhà cầm quyền chứng tỏ rằng họ đang áp dụng những
điều lệ mới đối với những công ty Internet nước ngoài”, Ông Samway đã
nói như vậy. Tuy nhiên, YAHOO đang chuẩn bị những bước đi mà qua đó họ
hy vọng sẽ tránh được những ràng buộc vô lối từ nhà cầm quyền Việt Nam
mà một ví dụ điện hình là YAHOO đã thiết trí những máy chủ của hệ thống
Việt Ngữ tại Singapore.
Những bloggers đang bị tù tội
Vào tháng 4/2008, nhà cầm quyền Việt Nam đã bắt giam chủ nhân trang
blog “Điếu Cày”, tức Nguyễn Hoàng Hải; một người dũng cảm, trung trực
và kết tội ông với tội danh trốn thuế. Những tổ chức đấu tranh cho Nhân
Quyền đã cho biết rằng sự bắt bớ này là một hình thức khủng bố nhằm
trấn áp những luồng chỉ trích nhà cầm quyền trên hệ thống mạng
Internet. Ông Vincent Brossell, một phóng viên thuộc tổ chức PVKBG đặc
trách khu vực Á Châu Thái Bình Dương đã lên tiếng rằng: “Họ sẽ không
thể bỏ tù tất cả những blogger nào quan tâm đến vận mệnh đất nước Việt
Nam, nhưng họ sẽ bắt giữ những người nào nổi tiếng nhất, có tiếng nói
dũng cảm nhất và cả những ai viết về những vấn đề nổi cộm nhất. Và đó
là phong cách làm việc của họ.”
Colin Maclay, Giám Đốc Điều Hành “Berman Center for Internet &
Society” từ trường Đại Học lừng danh Harvard cho rằng “việc ngăn cấm
công chúng của nhà cầm quyền Việt Nam có thể có tác dụng ngược; nó sẽ
là tiền đề cho một cuộc đối đầu với những công ty cung cấp dịch vụ mạng
Internet toàn cầu, qua đó các nhà blogger bất đồng chính kiến đã xử
dụng như một khí cụ hữu hiệu.
YAHOO cũng đang xử dụng những bước kế tiếp nhằm chuẩn bị cho một cuộc
đối đầu với những chính quyền nước ngoài. Tháng 10 năm 2008, YAHOO đã
cùng với GOOGLE, MICROSOFT, Berman Center và rất nhiều tổ chức NGO vô
vụ lợi khác đã gặp nhau thảo luận và tìm ra những hướng đi nhằm đối phó
với những yêu sách từ những quốc gia khác. Tập đoàn này được gọi là
“Global Network Initiative” đã gặp gỡ thường xuyên để thảo luận về
những vấn đề này. Họ cũng đã mở ra những cuộc hội thảo đại chúng cũng
như đã đưa ra những bản tin nhằm phản đối những sự việc cấm đoán như
vậy trên hệ thống truyền thông đại chúng, tựa như sự chận đứng YouTube
của Google tại Trung Cộng vừa qua.
Ngoài việc thiết trí những trang chủ tại Singapore, YAHOO còn cho biết
là họ cũng đã thay đổi phương cách hoạt động và tư cách pháp lý để nhằm
đáp ứng cho những hành động từ phía nhà cầm quyền. “Chúng tôi cần phải
quan tâm và hành xử cho phù hợp với những phong tục, tập quán địa
phương ở những nơi chúng tôi làm ăn, nhưng chúng tôi cũng quyết tâm giữ
vững lập trường chính đáng bất di, bất dịch” ông Samway nói như vậy.
Mặt khác, ông cũng còn thêm rằng ảnh hưởng của đầu tư từ ngoại quốc
hiện nay rất quan trọng và là con số lớn tại một đất nước đang trong
giai đoan mở mang như Việt Nam, so với Trung Cộng, một quốc gia có nền
kinh tế phồn thịnh và phát triển hơn.
Những bước đi thận trọng của Google
Tình hình căng thẳng tại Việt Nam đã thu hút sự quan tâm của nhiều
phía, kể cả chính phủ Hoa Kỳ. Vào ngày 31 tháng 3, Dân Biểu Liên Bang
Lorretta Sanchez (Đảng Dân Chủ-California) và 11 bạn đồng nghiệp trong
Hạ viện Hoa Kỳ đã gởi một lá thư đến Giám Đốc Điều Hành công Ty YAHOO
là Carol Bartz để yêu cầu công ty đừng cúi đầu với những đòi hỏi vô lý
từ nhà cầm quyền Việt Nam để tiếp tay với họ trong việc kiểm soát và
giới hạn trang mạng Internet nói trên. Ông Samway thuộc công ty YAHOO
đã trả lời trên giấy trắng, mực đen rằng “Chúng tôi nhìn về phía trước
để cùng tiếp tục làm việc với quý vị” trong vấn đề này.
Hãng YAHOO không phải là công ty duy nhất làm việc với Việt Nam trên
lãnh vực này. GOOGLE trình làng qua mục “Tìm Kiếm” Search engine,
Picasa với chia xẻ hình ảnh, và dịch vụ GOOGLE Groups; nhưng GOOGLE
không cung cấp dữ kiện cá nhân của những chủ nhân các trang blog trong
thị trường Internet nội địa, và họ cũng không lưu trữ dữ kiện cá nhân
của những khách hàng người Việt Nam. “Khi chúng tôi quyết định cung cấp
những sản phẩm và dịch vụ tại Việt Nam, chúng tôi đã cố gắng làm sao để
có thể bảo vệ được những khách hàng người Việt Nam từ bàn tay lông lá
muốn bóp nghẹt tự do ngôn luận trên mạng của nhà cầm quyền tại đây”, cô
Nicole Wong, Phụ tá cố vấn trưởng Hãng GOOGLE đã cho biết như thế. Hệ
thống trang mạng đại chúng Facebook - vừa được chuyển dịch sang tiếng
Việt vào tháng 12 vừa qua và có sự gia tăng hoạt động gần đây - từ chối
không bình luận về vấn đề này.
Bảo vệ những lối vào những trang mạng này hiện là mối ưu tư hàng đầu
của nhiều người. “Vào thời điểm một ai đó không được có quyền hội họp,
họ cũng chẳng có quyền phát biểu, không có Tự Do báo chí thì một nơi
thoải mái nhất, tự do nhất để tìm tư liệu trung thực và chính xác nhất
trên thế giới bên ngoài lại là trang mạng Internet”. Đó là lời phát
biểu của bà Dân Biểu Liên Bang Loretta Sanchez.
Yahoo's Delicate Dance in Vietnam
Douglas MacMillan là ký giả thường trực của tuần báo Business Week tại New York.
Nguồn: Việt Tân
|
