VRNs (29.09.2011)
– Internet – Như thường lệ hai năm một lần, hôm 23/9/2011 vừa qua Bộ
Ngoại Giao Hoa Kỳ công bố một bản Phúc Trình về Tự Do Tôn Giáo trên thế
giới. Bản phúc trình này dựa trên những dữ kiện điều tra, theo dõi về
chính sách tôn giáo và những vi phạm quyền tự do tôn giáo tại 198 quốc
gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới do Ủy Ban Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế
Hoa Kỳ, USCIRF đệ trình và đề nghị.
Phúc Trình Tự Do Tôn Giáo Của Hoa Kỳ
Năm nay, Ủy Ban này đã đề nghị với hành
pháp Hoa Kỳ liệt kê một số quốc gia có chính sách vi phạm trầm trọng
quyền tự do tín ngưỡng cần phải quan tâm đặc biệt, trong đó có 8 quốc
gia đã nằm trong danh sách đen CPC từ những lần điều tra trước đây là
Miến Điện, Trung Quốc, Eritrea, Iran, Bắc Triều Tiên, Ả Rập Saudi, Sudan
và Uzbekistan. Nhưng ngoài những nước này Ủy Ban còn đề nghị thêm 10
quốc gia còn có nhiều vi phạm hay thiếu sót về tôn trọng tự do tôn giáo.
Đó là: Afghanistan, Ai Cập, Irak, Nigeria, Pakistan, Nga, Tajikistan,
Turkmenistan, Venezuela và Việt Nam. Thực chất, sau khi khai thác bản
báo cáo của Ủy Ban, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ mới là cơ quan quyết định ghi
vô hay lấy ra khỏi danh sách CPC các quốc gia do Ủy Ban đề nghị. Cũng
nên biết là Việt Nam đã từng bị nằm trong danh sách CPC hồi năm 2004 và
tuy trong những lần điều tra kế tiếp Ủy Ban đã đề nghị đưa Việt Nam trở
lại danh sách này, nhưng vì nhiều lý do kinh tế, chính trị khác chính
quyền Hoa Kỳ vẫn chưa chấp thuận.
Liên quan đến Việt Nam, bản phúc trình
đã dành 20 trang để nêu lên những nhận xét tích cực cũng như tiêu cực về
hiện tình thực tế của các tôn giáo tại nước ta. Tựu trung lại thì những
điểm tiêu cực vẫn nhiều và nặng hơn những điểm tích cực. Điều đáng chú ý
là bản phúc trình đã đưa ra những bằng chứng cụ thể về các vi phạm nhân
quyền trong lãnh vực tôn giáo do chế độ CSVN là thủ phạm đối với tất cả
các tôn giáo tại nước ta.
Trước những bằng chứng quá hiển nhiên do
các tôn giáo cung cấp, do các quan sát viên của những tổ chức phi chính
phủ ghi nhận, do những phóng viên quốc tế chứng kiến và nhất là do
chính những nạn nhân và người trong cuộc khiếu kiện hay thông tin trên
các trang mạng thế giới, nhà cầm quyền CSVN không thể nào chối cãi các
sự việc vi phạm tự do tôn giáo. Họ chỉ còn có một luận điệu cũ rích mà
lần nào bị thế giới tố cáo, chỉ trích về chà đạp nhân quyền là lại mang
ra đối đáp với các phóng viên nước ngoài. Ai nấy đều phát ngấy vì họ
đoán trước được câu trả lời của bao đời phát ngôn nhân. Lần này người
phát ngôn mới được bổ nhậm đã lập lại: "Tại Việt Nam, quyền tự do
tín ngưỡng, tôn giáo của người dân được quy định rõ trong Hiến pháp,
được tôn trọng và được bảo đảm trên thực tế. Điều này đã được cộng đồng
quốc tế ghi nhận… Báo cáo tự do tôn giáo quốc tế của Bộ Ngoại giao Hoa
Kỳ cho giai đoạn từ tháng 7/2010 đến tháng 12/2010, mặc dù đã ghi nhận
những thành tựu của Việt Nam trong lĩnh vực này, vẫn tiếp tục đưa ra
những đánh giá không khách quan, trích dẫn những thông tin sai lệch về
Việt Nam".
Ai cũng biết bản Hiến Pháp của nước Việt
Nam hiện nay được viết khá giống với những nước dân chủ tiến bộ, nghĩa
là đầy đủ các giá trị nhân quyền mà cả nhân loại đã coi là đương nhiên.
Tuy nhiên, trong khâu áp dụng thì nhà nước không những không tôn trọng
các điều khoản của Hiến Pháp mà còn lập ra luật, ban hành các chỉ thị,
và cho nhân viên các cấp thường xuyên làm ngược lại những điều khoản
trong Hiến Pháp. Ngay trong bản Phúc Trình Về Tự Do Tôn Giáo, Hoa Kỳ
cũng biết rõ chuyện này khi họ viết "Hiến Pháp và các bộ luật cũng
như những chính sách khác bảo vệ quyền tự do tôn giáo, nhưng trong thực
tế, chính quyền quản lý và trong nhiều trường hợp hạn chế tự do tôn
giáo. Thường thường chính quyền tôn trọng tự do tôn giáo đối với hầu hết
các nhóm tôn giáo có đăng ký (được công nhận), tuy nhiên, đối với những
cộng đồng không được công nhận ngay cả những cộng đồng được công nhận
vẫn bị đàn áp".
Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cũng tường trình: "Bà
ngoại trưởng Clinton, trong các cuộc hội đàm với những quan chức chính
quyền, đã kêu gọi phải không ngừng có những tiến bộ về tự do tôn giáo.
Những quan chức khác của Bộ Ngoại Giao cũng đã nêu vấn đề tự do tôn giáo
trong những cuộc gặp gỡ với những giới chức trong chính quyền trong năm
qua".
Những lý do chính thức được nhà cầm
quyền CSVN nêu ra để làm ngược lại những điều quy định trong hiến pháp
liên quan đến tự do tôn giáo là vấn đề "an ninh, ổn định” và "phá hoại
tình đoàn kết dân tộc”. Trong khuôn khổ này, họ biện hộ cho những hành
động đàn áp bằng cách vu khống cho các tôn giáo là có hoạt động chính
trị, có quan hệ với những "thế lực thù địch” nước ngoài; hoặc gây chia
rẽ tôn giáo, gây hiềm khích, vv…
Điều đáng chú ý nữa được bản Phúc Trình của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ ghi nhận là "Những
điều ghi trong Hiến Pháp về tự do tôn giáo đã không được diễn dịch một
cách thống nhất ở khắp mọi nơi. Sự lừng khừng của chính quyền và cách
làm việc thơ lại rùa bò đã hạn chế tự do tôn giáo của dân".
Khi người phát ngôn CSVN được chỉ thị
đưa ra lời tuyên bố trên đây, nói rằng tự do tôn giáo có ghi trong Hiến
Pháp, thì thế giới biết ngay nhà nước Trung Ương đang dọn chỗ để có thể
đổ lỗi cho cán bộ địa phương làm sai. Nhưng thực chất, những hành động
vi hiến, chà đạp tự do tôn giáo xuất phát từ bản chất CSVN và từ lãnh
đạo trung ương. Các bài bản đối phó với tôn giáo đi từ Trung Ương xuống
đến các địa phương trên cả nước theo 3 hệ thống cán bộ đặc trách tôn
giáo của Đảng, Nhà nước, và Mặt trận tổ quốc. Bản phúc trình còn ghi rõ
thái độ: "Trong nhiều trường hợp, quan chức chính quyền địa phương
đã nói với các vị lãnh đạo tôn giáo rằng luật pháp quốc gia KHÔNG áp
dụng trong địa giới của họ".
Trong lời tuyên bố phản bác bản phúc trình, người phát ngôn Lương Thanh Nghị còn khẳng định là Hoa Kỳ đã "đánh giá không khách quan, trích dẫn những thông tin sai lệch về Việt Nam". Vậy
câu hỏi được đặt ra là đánh giá và thông tin về tình hình tự do tôn
giáo tại Việt Nam của các quan sát viên quốc tế đang hiện diện ở nước ta
có sai lệch không? Câu trả lời gần nhất có thể tìm thấy trong chuyến
kinh lý mục vụ giáo phận Kontum vừa qua của Đức Tổng Giám Mục Leopoldo
Girelli, Đại Diện Tòa Thánh không thường trú tại Việt Nam.
Đại Diện Tòa Thánh thăm viếng giáo phận Kontum
Trước khi nói về chuyến viếng thăm Việt
Nam lần thứ 3 và cụ thể là tại giáo phận Kontum của Đức Tổng Giám Mục
Leopoldo Girelli kể từ ngày 13/01/2011 là ngày ngài được Đức Giáo Hoàng
Bênêdictô XVI chỉ định làm Đại Diện Tòa Thánh không thường trú tại Việt
Nam, thiết tưởng cũng nên tìm hiểu về chức vụ và vai trò của ngài.
Tòa Thánh Vatican đã thiết lập quan hệ
cấp khâm sứ với Việt Nam từ đầu thế kỷ trước, chính xác là từ năm 1925.
Tòa khâm sứ từ đó được đặt tại kinh đô Huế. Năm 1945 Huế không còn là
kinh đô nữa nên tòa khâm sứ đã được chuyển ra Hà Nội năm 1950. Sau hiệp
định Genève 1954, miền Bắc Việt Nam rơi vào tay Việt Minh và Đức Khâm Sứ
cùng đoàn tùy tùng đã bị trục xuất ngày 15/9/1959. Cũng kể từ năm 1959
Tòa Thánh Rôma đã thiết lập tòa khâm sứ tại Sài Gòn. Sau ngày 30/4/1975,
chính phủ lâm thời Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam đã yêu cầu Khâm Sứ
đương thời là Đức Cha Henri Lemaitre rời khỏi Việt Nam và đoạn giao với
Tòa Thánh Vatican. Ngày 19/12/1975 Đức Cha Lemaitre rời Sài Gòn. Kể từ
đó, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam bước vào thời kỳ đen tối nhất, bị bức
hại, bị tước đoạt các cơ sở bác ái, tu hành, thờ phượng. Nhiều vị tu sĩ
và giáo dân bị bắt đi giam cầm nhiều thập niên và nhiều người đã chết
trong tù.
Vào cuối thập niên 80, chủ nghĩa cộng
sản phá sản trên toàn thế giới. Một vài nước còn sót lại đã phải xoay
chiều không còn dám lộng hành bất chấp quốc tế như trước đây nữa. Họ đã
phải mở cửa, từ bỏ đấu tranh giai cấp, lạy lục các nước tư bản để mong
được hội nhập nhằm sống còn. Giữa lúc nhân dân các nước cộng sản cũ đứng
lên lật đổ độc tài đòi nhân quyền và tự do tôn giáo, CSVN cũng phải tìm
cách lân la với Vatican tuy không phải là siêu cường kinh tế hay quân
sự nhưng là siêu cường về tinh thần, tâm linh. Trong lúc đó, Vatican
cũng có nỗ lực để cứu giúp đoàn chiên Việt Nam đã chịu bao nhiêu đắng
cay trong hàng chục năm dưới chế độ độc tài thù hằn tôn giáo. Vì đôi bên
cùng có nhu cầu mà Hà Nội đã vận động để được Đức Giáo Hoàng tiếp kiến,
và kết quả của những cuộc đàm phán là Hà Nội đã chấp thuận sự hiện diện
của một vị Đại Diện Đức Thánh Cha tại Việt Nam dù vị này chưa thường
trú tại Việt Nam.
Vì giữa Vatican và Việt Nam hiện chưa
thiết lập bang giao chính thức, nên Đức Tổng Giám Mục Girelli chưa phải
là Khâm Sứ hay Sứ Thần Tòa Thánh tại Việt Nam. Nhưng với tư cách vị Đại
Diện Đức Giáo Hoàng, ngài có hai nhiệm vụ song song: Thứ nhất là đẩy
mạnh những quan hệ giữa hai quốc gia (Việt Nam và Vatican); thứ nhì là
duy trì những mối liên lạc giữa Tòa Thánh với Giáo Hội Công Giáo Việt
Nam. Về mặt tôn giáo thì rõ ràng Đức Cha Đại Diện là người thay mặt Đức
Giáo Hoàng và được sự kính mến của toàn thể giáo hội Công Giáo Việt Nam,
đặc biệt trong 3 ngày kinh lý mục vụ giáo phận Kontum vừa qua. Để được
gặp mặt ngài nhiều đồng bào thượng ở sâu trong rừng đã phải lội suối,
băng đèo hơn 40 cây số. Có người đi xe máy, có người đi xe kéo nông cụ…
Dọc đường ngài đi qua, hàng ngàn giáo dân đứng hai bên chào đón, có
những đoàn cồng chiêng của anh em thượng hợp tấu dưới trời mưa tầm tã…
Chính Đức Đại diện cũng không kìm nổi sự xúc động trước lòng yêu mến,
hiếu thảo và trung thành của con cái giáo phận Kontum đối với Đức Thánh
Cha mà ngài là Đại Diện. Như vậy đối với Giáo Hội Công Giáo Việt Nam thì
Đức Tổng giám Mục Leopoldo Girelli quả thật đã là Sứ Thần Tòa Thánh.
Thái Độ của Nhà Nước Đối Với Cuộc Viếng Thăm
Trên mặt ngoại giao, chuyến viếng thăm của Đức Đại Diện Tòa Thánh được đánh dấu bằng 2 cuộc tiếp xúc.
Ngày thứ nhì sau khi tới Kontum, sáng
ngày 10/9, Đức Cha Girelli đã tới thăm xã giao UBND tỉnh Kontum. Tháp
tùng ngài có Đức Cha Micae Hoàng Đức Oanh, Giám Mục giáo phận Kontum và
một số linh mục chức sắc. Tiếp đón phái đoàn ngay từ tiền sảnh Hội
Trường trụ sở UBND là ông Phó Chủ Tịch UBND tỉnh Kontum và một số quan
chức tỉnh. Buổi tiếp xúc tuy ngắn ngủi khoảng chừng 15 phút, nhưng đã
diễn ra trong tinh thần tương kính, lịch thiệp. Ông Phó chủ tịch đã cáo
lỗi vì ông Chủ tịch bận công tác xuất ngoại và đã tặng Đức Cha Đại Diện
Tòa Thánh một bức tranh Nhà Rông cao nguyên.
Sau nhiều lần hò hẹn, chiều hôm
10/9/2011, lúc 17giờ30 Đức TGM Leopoldo Girelli, Đại Diện Tòa Thánh cùng
phái đoàn đã tới chào UBND tỉnh Gia Lai. Theo bản tin của Nhóm Truyền
Thông Giáo Phận Kontum thì "Trước khi đến chào thăm Chính quyền tỉnh
Gia Lai, Cha Tôma Nguyễn Văn Thượng nhận được nhiều cuộc điện thoại từ
Mặt trận Tỉnh mời đoàn lên kịp giờ hẹn (5 giờ 30 chiều). Đoàn xe đi vào
cổng chính và dừng ngay tiền sảnh của UBND Tỉnh Gia Lai, đúng 5 giờ 28
phút. Cửa nhà khách Tỉnh im lìm không mở, phái đoàn quay nhìn chung
quanh thì thấy có một căn phòng ở trên kia tầng lầu có một căn phòng cửa
bật đèn và có mấy người đứng chờ sẵn trên đó. Phái đoàn đã đi lên tầng
lầu đó…"
Phái đoàn Tòa Thánh đã được ông Đào Xuân
Liên, phó chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai cùng với khoảng 7 người khác tiếp
kiến. Nội dung những lời phát biểu của ông Liên là một bài tuyên truyền
về chính sách tôn giáo của CSVN và nhắn nhủ Đức TGM Đại Diện Tòa Thánh
và Đức Cha Oanh phải dạy dỗ giáo dân sống "tốt đời đẹp đạo”. Chắc hẳn
Đức Cha Girelli trong 3 lần tới thăm Việt Nam cũng nắm được tình hình
tôn giáo tại Việt Nam và những vụ vi phạm tự do tôn giáo không những đối
với Công Giáo và còn đối với Phật Giáo, Tin Lành, Hòa Hảo, Cao Đài, và
các tôn giáo khác nữa. Vì vậy Đức TGM Leopoldo Girelli đã nêu thẳng với
ông Đào Xuân Liên: "Tôi xin chúc cho chính quyền và nhân dân tỉnh
Gia Lai được bình an và kinh tế phát triển phồn thịnh hơn trong tương
lai, đồng thời xin chính quyền cũng quan tâm tới quyền của người dân và quyền tự do tôn giáo của họ. Xin chân thành cám ơn cho những thiện cảm và sự tích cực để có cuộc gặp gỡ này".
Tại điểm này, ông Đào Xuân Liên và UBND Gia Lai biết Đức TGM Girelli đã
nắm rõ tình hình tôn giáo tại Gia Lai và trên cả nước. Họ im bặt. Theo
nhóm Truyền Thông Giáo Phận thì đây là cuộc tiếp khách quốc tế gượng gạo
và bất lịch sự nhất của UBND tỉnh Gia Lai.
Sau khi rời UBND Gia Lai, phái đoàn đã
đến Trung Tâm Truyền Giáo Pleichuet do các cha Dòng Chúa Cứu Thế phụ
trách để sinh hoạt, cầu nguyện với giáo dân Jarai. Đức TGM Girelli dự
trù sẽ nghỉ qua đêm tại nhà dòng Pleichuet để sáng sớm hôm sau dâng lễ
trước khi khởi hành đi Ban Mê Thuột. Cay cú vì câu nhắc nhở ban chiều
của TGM Girelli, lãnh đạo tỉnh Gia Lai "ra lệnh miệng” không cho Đức TGM
nghỉ lại đêm tại nhà dòng mà phải quay trở về Kontum. Phái đoàn đành
cùng anh chị em giáo dân Jarai đốt lửa trại, ca vũ trong niềm vui hy
vọng và trở về Kontum.
Những tưởng như vậy thì ngày hôm sau
buổi lễ đại trào tại Pleichuet sẽ bị bãi bỏ. Nhưng sau khi ngủ chưa đầy 4
tiếng qua đêm tại Kontum, phái đoàn đã trở lại đúng 5 giờ 30 trước cổng
nhà thờ Pleichuet. Theo các phóng viên Truyền Thông, ngày 11 tháng 9
năm 2011 thật là một ngày đáng nhớ đời với anh chị em Jrai; từ rất sớm
(3 giờ sáng) anh chị em Jrai tại các buôn làng đã lũ lượt kéo về Trung
Tâm Truyền Giáo Pleichuet, ước tính lên đến gần 20 ngàn người.
Trong ba ngày thăm viếng của Đức Đại
Diện Tòa Thánh tại giáo phận Kontum, lãnh đạo chính quyền CSVN thì thế,
còn bên dưới họ ra lệnh cho công an tạo đủ loại chướng ngại. Bất cứ ở
đâu có tổ chức lễ nghi với sự hiện diện của Đức Đại Diện thì các nẻo
đường dẫn tới địa điểm hành lễ đều có bố trí đủ loại công an ngăn đường,
xét hỏi, xách nhiễu. Đồng bào giáo dân đã phải băng rừng lội suối tránh
các chốt chặn. Và khi khối lượng giáo dân lên cao như ở Pleichuet đến
gần hai vạn người thì mọi người nhận ra ngay những tên lén lút quay
phim, chụp hình để bắt nguội.
Trong thánh lễ sáng Chúa Nhật 11/9/2011,
Đức Cha Đại Diện Tòa Thánh đã trích dẫn thông điệp của Đức Giáo Hoàng
trong ngày truyền giáo: "Đặc biệt, tôi muốn nói đến các Giáo Hội địa
phương và các vị thừa sai đang làm chứng nhân và mở mang Nước Chúa
trong hoàn cảnh bị bách hại, đang bị đàn áp nhiều cách: từ tình trạng bị
kỳ thị về mặt xã hội cho đến ngục tù, tra tấn và sát hại. Ngày nay vẫn còn không ít nhà thừa sai bị giết vì ‘Danh Chúa’".
Thay lời kết
Nhìn thái độ đối xử này, người dân Tây
Nguyên và người Việt nói chung không thể không lấy làm lạ. Rất lạ. Tiếp
đón một đại diện ngoại giao từ nước khác đến thì các quan chức tại đây
vô lễ và hùng hổ như thế. Nhưng đối với các toán công nhân Trung Quốc
đang "làm việc” tại các tỉnh Tây Nguyên, dù ở cấp thấp nhất, thì từ các
quan chức tỉnh đến các công an khu vực đều biểu lộ thái độ e dè, làm
ngơ, né tránh, và thậm chí nể sợ.
Đó là "chính sách lớn” của Đảng?
Trần Đức Tường