Thưa
quý vị, một cuộc điều trần với chủ đề ‘Hỗ trợ nhân quyền và Dân chủ:
Gia tăng tính hiệu quả viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ’ mới đây đã diễn
ra tại Ủy ban Đối ngoại Hạ Viện ở thủ đô Washington. Đại diện một số tổ
chức thúc đẩy dân chủ cũng như giới chức Hoa Kỳ đã có mặt để trả lời
các câu hỏi của cử tọa. Bên lề buổi điều trần, VOA Việt Ngữ đã phỏng
vấn riêng ông Lorn W. Craner, Cựu trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ đặc trách
về Dân chủ, Nhân quyền và Lao động (2001 - 2004), về chương trình viện
trợ này với các khía cạnh liên quan tới Việt Nam. Mời quý vị theo dõi
cuộc phỏng vấn của Nguyễn Trung với ông Craner trong chuyên mục ‘Câu
chuyện Việt Nam’ tuần này.
Nguyễn Trung | Washington, DC Thứ Sáu, 18 tháng 6 2010
Hình: Jennifer Allen
Ông Craner nói ông thấy Việt Nam 'lột xác' về kinh tế, nhưng 'không thấy tiến bộ' về chính trị.
'Về mặt chính trị, tôi nghĩ không có mấy thay đổi từ thời kỳ những năm 80 hay 90 và năm 2010', ông Craner nói.
VOA: Thưa
ông, một thành viên của Ủy ban Đối ngoại Hạ viện từng nói rằng các
chương trình hỗ trợ nước ngoài của chính phủ Hoa Kỳ là một khái niệm
khá mới mẻ với không ít người. Thực chất chương trình này hoạt động ra
sao?
Ông Lorne Craner: Chương trình này
bắt đầu đi vào hoạt động trên khắp thế giới khoảng 25 năm trước. Theo
tôi biết, hiện nay, chương trình có mặt tại hơn 100 nước, với nhiều mục
tiêu khác nhau, chẳng hạn như xây dựng xã hội dân sự ở Trung Quốc, hay
trợ giúp phụ nữ tham gia vào tiến trình bầu cử của một đảng phái nào
đó.
Tôi phải nhấn mạnh rằng chương trình này không nhằm áp đặt
mô hình dân chủ kiểu Mỹ. Trên thực tế, chương trình của chúng tôi có sự
tham gia của nhiều người từ khắp nơi trên thế giới, chẳng hạn như người
châu Á hoặc châu Phi giảng dạy người dân ở châu Mỹ - Latin về tình hình
dân chủ của họ. Chương trình này thực tế đã hoạt động nhiều năm rồi.
VOA: Trong phần điều trần của mình, ông không đề cập tới Việt Nam?
Ông Lorne Craner: Đúng. Tôi không đề cập cụ thể tới nhiều nước.
VOA: Liệu có phải vì lý do từng có một số tuyên bố rằng tình trạng dân chủ và nhân quyền ở Việt Nam đã được cải thiện?
Ông Lorne Craner:
Tôi không biết bất kỳ ai từng nói điều đó. Theo tôi, đã có một sự thay
đổi to lớn ở Việt Nam. Lần đầu tiên tôi đến Hà Nội những năm 90, và giờ
khi tôi trở lại, đó là một nơi đã lột xác gần như hoàn toàn. Đấy là
đánh giá giá từ khía cạnh kinh tế.
Nhưng về mặt chính trị, tôi
nghĩ không có mấy thay đổi từ thời kỳ những năm 80 hay 90 và năm 2010.
Thực ra tôi thấy Trung Quốc còn năng động hơn Việt Nam về mặt chính
trị, nhất là về việc nới rộng hệ thống dân chủ.
VOA: Còn tình hình nhân quyền thì sao, thưa ông?
Ông Lorne Craner:
Tôi không nghĩ có sự cải thiện nào từ thời kỳ nhiều người bị đưa đi
trại cải tạo cho tới khi chấm dứt chuyện đó hồi những năm 80 và đầu 90.
Nếu chúng ta xét từ thời kỳ đầu những năm 90 cho tới nay, tôi không
thấy một sự mở rộng hơn trong hệ thống chính trị ở Việt Nam so với 15
hay 20 năm trước.
VOA: Từng là Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ, ông có biết về một chương trình hỗ trợ nhân quyền và dân chủ nào ở Việt Nam hay không?
Ông Lorne Craner:
Tôi không biết. Nhưng tôi thấy một số nước châu Âu và Liên Hiệp Quốc có
tham gia vào chương trình nhằm giúp Hà Nội khả năng đánh giá tiến trình
lập pháp. Nhưng tôi không biết gì về bất kỳ chương trình nào của Hoa
Kỳ.
VOA: Thưa ông, liệu người Việt Nam ở hải ngoại có thể nhận được các khoản hỗ trợ đó không?
Ông Lorne Craner: Phần
lớn các khoản hỗ trợ đó được cung cấp cho các nhóm và tổ chức ở trong
nước. Ngay lập tức, tôi không thể nghĩ ra là từng có nhóm bất đồng
chính kiến người Việt ở Hoa Kỳ từng được hỗ trợ. Tôi chỉ biết có một
số nhóm người Trung Quốc đã được hỗ trợ, nhưng cũng không thường xuyên.
Tôi nghĩ là họ nên liên lạc với Bộ Ngoại giao hay Cơ quan Phát triển
Quốc tế Hoa Kỳ.
VOA: Việt Nam từng lên
tiếng cáo buộc một số nhà bất đồng chính kiến nhận tài trợ từ các chính
phủ nước ngoài, trong đó có Hoa Kỳ. Ông có nghĩ rằng những chương trình
hỗ trợ nhân quyền và dân chủ như vậy sẽ đặt các nhà hoạt động vào tình
thế mạo hiểm?
Ông Lorne Craner: Tôi nghĩ
đó là chuyện có thể xảy ra, nhưng đó là sự lựa chọn của những người
quyết định nhận hỗ trợ từ Hoa Kỳ. Chính phủ Hoa Kỳ không ép buộc ai
phải lấy các đồng tiền thuế của người dân Hoa Kỳ. Đấy là điều đầu tiên.
Thứ hai, chính phủ Việt Nam nêu lên cáo buộc như vậy, nhưng nếu
xét trong lịch sử của Việt Nam, trước năm 1954, chính quyền nhận nhiều
viện trợ, nhiều đồng đôla từ các nước như Trung Quốc hay Liên bang Xô
Viết.
VOA: Ông nói rằng hàng triệu người
trên thế giới sẽ biết ơn Hoa Kỳ vì các nỗ lực giúp cải thiện tình trạng
dân chủ và nhân quyền tại nước họ, và điều đó đồng thời giúp Mỹ hưởng
lợi. Vì sao lại như vậy, thưa ông?
Ông Lorne Craner:
Tôi đã sống đủ để biết rằng nhiều nước từng trong tình trạng không dân
chủ. Còn giờ, khi tôi tới thăm các nước như Latvia, Nam Phi,
Philippines hay El Salvador, mọi người thường hay nói cám ơn tôi vì vai
trò của Hoa Kỳ trong việc cải thiện dân chủ ở nước họ, đồng thời nhấn
mạnh rằng họ sẽ không bao giờ quên sự giúp đỡ như vậy.
Điều
xảy ra sau đó 5 hay 10 năm, khi Hoa Kỳ trở lại nói rằng ‘chúng tôi từng
rất sẵn lòng hỗ trợ các anh, giờ chúng tôi muốn nhận được một sự giúp
đỡ nào đó’. Trong phần lớn các trường hợp, chúng tôi nhận được sự trợ
giúp của họ, không chỉ về ngoại giao mà còn các vấn đề như Afghanistan
chẳng hạn.
Nhiều binh sĩ ở Afghanistan xuất thân từ Trung Á.
Theo tôi biết, chính phủ các nước ở khu vực này từng chia sẻ rằng việc
đưa con em họ sang đó chiến đấu là một đóng góp nhỏ so với những gì Hoa
Kỳ đã giúp đỡ họ.
Xin cám ơn ông Lorne Craner. Đến đây
cũng đã kết thúc chuyên mục ‘Câu chuyện Việt Nam’, phát sóng vào lúc 10
giờ tối thứ Bảy hàng tuần. Nếu quý vị muốn chia sẻ với các quý độc giả
khác các tin tức hữu ích từ nơi mình sinh sống, xin gửi email về cho
chúng tôi tại địa chỉ: vietnamese@voanews.com. Xin ghi trên tiêu đề là
gửi chuyên mục 'Câu chuyện Việt Nam'. Xin quý vị gửi kèm các thông tin
liên hệ cụ thể. Nguyễn Trung sẽ liên lạc với quý vị. Xin chân thành cám
ơn và hẹn gặp lại trong chương trình tuần sau.
|