* Bài viết của thạc sĩ luật học Phạm Thanh Bình trước cái chết của anh Nguyễn Quốc Bảo tại Công an quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.
Gần đây có những cái chết "không bình thường” trong các
nhà tạm giữ, trại tạm giam của cơ quan công an. Chẳng hạn, cái chết của
anh Nguyễn Văn Long tại trụ sở Công an xã Bom Bo (huyện Bù Đăng, tỉnh
Bình Phước), cái chết "uẩn khúc" của anh Nguyễn Mạnh Hùng tại Công an
quận Hà Đông (Hà Nội); và giờ là cái chết của anh Bảo…
Theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, có 3 trường
hợp được bắt giữ người phạm tội là bắt bị can, bị cáo để tạm giam; bắt
người trong trường hợp khẩn cấp và bắt người phạm tội quả tang hoặc
đang bị truy nã.
Với các thông tin được công bố trên báo, anh Bảo không
phải là bị can hoặc bị cáo. Anh Bảo cũng không phải "người đang thực
hiện tội phạm hoặc ngay sau khi thực hiện tội phạm thì bị phát hiện
hoặc bị đuổi bắt, cũng như người đang bị truy nã”. Do vậy, chúng tôi
thấy không có cơ sở để bắt anh Bảo theo 2 trường hợp là bắt bị can, bị
cáo để tạm giam và bắt người phạm tội quả tang hoặc đang bị truy nã.
Anh Bảo chỉ bị Công an quận Hai Bà Trưng, Hà Nội mời lên
để điều tra về hành vi mang theo vũ khí thô sơ và tổ chức đánh bạc. Khi
tạm giữ, công an mới phát hiện trong cốp xe anh có một con dao, một kéo
và bảng ghi cáp đề… nên có nhiều khả năng là việc bắt anh Bảo được tiến
hành theo thủ tục bắt người trong trường hợp khẩn cấp.
Tuy nhiên, đứng về mặt pháp lý, việc bắt, tạm giữ anh
Bảo dù là theo thủ tục gì thì trong trường hợp này vẫn có những tình
tiết không rõ ràng, dễ dẫn đến sự nghi ngờ về tính minh bạch, đúng pháp
luật của hoạt động điều tra.
Về việc bắt người nhưng không thông báo cho gia đình:
Theo quy định tại Điều 85 Bộ luật Tố tụng hình sự, "người ra lệnh bắt,
cơ quan điều tra nhận người bị bắt phải thông báo ngay cho gia đình
người đã bị bắt, chính quyền xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan, tổ chức
nơi người đó cư trú hoặc làm việc biết. Nếu thông báo cản trở việc điều
tra thì sau khi cản trở đó không còn nữa, người ra lệnh bắt, cơ quan
điều tra nhận người bị bắt phải thông báo ngay”.
Với quy định này, việc thông báo ngay cho gia đình người
bị bắt, chính quyền phường cơ quan, tổ chức nơi người đó cư trú hoặc
làm việc biết là một nghĩa vụ tố tụng của cơ quan điều tra.
Trong trường hợp cụ thể này, nếu việc thông báo đã bắt
anh Bảo cũng không "cản trở việc điều tra”, thì việc cơ quan điều tra
không thông báo ngay cho gia đình anh Bảo là vi phạm quy định vừa viện
dẫn.
Những vết bầm tím trên cổ chân của anh Bảo. Ảnh: Gia đình nạn nhân cung cấp.
Giả thiết nếu anh Bảo bị công an đánh dẫn tới tử vong,
ai sẽ phải chịu trách nhiệm?Với giả thiết này, để xác định trách nhiệm
của những người tham gia đánh anh Bảo, trước hết cần phải làm rõ một số
yếu tố quan trọng như: những người tham gia đánh anh Bảo hoặc liên quan
đến việc anh Bảo bị đánh có thù hằn gì với cá nhân anh Bảo không? Có
việc lợi dụng chức vụ, quyền hạn để bắt giữ và tước đoạt sinh mạng anh
Bảo vì tư thù không? Nếu có những tình tiết này, chúng tôi cho rằng cần
xem xét trách nhiệm của các cá nhân liên quan theo quy định tại Điều 93
Bộ luật hình sự về tội giết người hoặc tội cố ý gây thương tích hoặc
gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo Điều 104.
Trong trường hợp không có việc lợi dụng chức vụ, quyền
hạn để bắt giữ và tước đoạt sinh mạng anh Bảo vì tư thù thì chỉ có thể
xem xét trách nhiệm hình sự của các cá nhân có liên quan về tội dùng
nhục hình theo quy định tại Điều 298, trường hợp có tình tiết định
khung tăng nặng là "phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng”; người
bị kết án về tội dùng nhục hình trong trường hợp này có thể bị phạt tù
từ 5 năm đến 12 năm.
Theo những thông tin đã được công bố, vụ việc đang được
các cơ quan có trách nhiệm tiến hành điều tra; cơ quan Pháp y Quân đội
đã có kết luận nguyên nhân trực tiếp gây tử vong cho anh Bảo; 7 cán bộ
của Công an quận Hai Bà Trưng đã bị tạm đình chỉ công tác để phục vụ
điều tra... Do vậy, chúng tôi hy vọng rằng những "uẩn khúc” xung quanh
cái chết của anh Bảo sẽ sớm được làm rõ.
Tuy nhiên, chúng tôi cũng thấy gần đây có hiện tượng
đáng lo ngại về những cái chết "không bình thường” trong các nhà tạm
giữ, trại tạm giam của cơ quan công an. Chẳng hạn, cái chết của anh
Nguyễn Văn Long tại trụ sở Công an xã Bom Bo (huyện Bù Đăng, tỉnh Bình
Phước), cái chết "uẩn khúc" của anh Nguyễn Mạnh Hùng tại Công an quận
Hà Đông (Hà Nội); và giờ là cái chết của anh Bảo…
Mỗi cái chết đều có những hoàn cảnh, lý do và tình tiết
khác nhau nhưng dù sao những vụ việc này cũng làm ảnh hưởng không nhỏ
đến hoạt động tiến hành tố tụng cũng như uy tín của cơ quan điều tra.
Chúng tôi cho rằng cần phải điều tra một cách khách quan
và xử lý nghiêm minh; những người vi phạm để sớm khắc phục và chấm dứt
những vụ việc đau lòng nói trên.
Thạc sĩ luật Phạm Thanh Bình
(C.E.O Công ty Luật Hồng Hà, Hà Nội)
|
