Bùi Tín
Sáng 23-2, mồng 9 đầu năm âm lịch, sau kỳ nghỉ Tết dài, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dự cuộc "giao ban báo chí" đầu năm.
"Giao
ban báo chí" là một cuộc họp do Ban Tuyên giáo trung ương Ðảng triệu
tập hàng tuần, thường vào sáng thứ ba, để chỉ đạo cho các tổng biên tập
báo, đài ở trung ương.
Đây là một kiểu gò ép các báo phải đi vào
lề bên phải, chỉ được nêu, bàn và đưa tin những gì đảng cho phép. Đây
là một kiểu lãnh đạo, kiểm soát, chăn dắt chặt chẽ hơn 13 ngàn nhà báo
viết, báo nói, báo ảnh, báo điện tử ở trong nước."Giao ban báo chí" là
một sản phẩm đặc thù, riêng của chế độ độc đoán phi dân chủ, của những
người lãnh đạo luôn muốn khống chế dư luận xã hội, thực hiện kiểu thông
tin một chiều, thông tin từ trên xuống, coi nhà nước và đảng của mình
là luôn đúng đắn, sáng suốt, có chức năng giáo dục, dạy bảo, khuyên
răn, uốn nắn toàn xã hội.
"Giao ban báo chí" ở Việt Nam lẽ ra
phải bị chấm dứt từ khi "đổi mới", từ khi có luật báo chí, công nhận
quyền của xã hội được hưởng một nền thông tin tự do, kịp thời và chính
xác, nhất là sau khi hoà nhập với thế giới dân chủ văn minh, tại đó báo
chí hầu hết là của tư nhân, của những người công dân tự do, cạnh tranh
nhau để phục vụ tốt toàn xã hội về mặt thông tin, chính xác, nhanh
nhạy.
Trong một xã hội dân chủ, văn minh, nhân dân là chủ thể
quyền lực cao nhất. Các đảng chính trị phải ganh đua nhau phục vụ nhân
dân, phục vụ xã hội để từng kỳ một - 3 năm, 4 năm hay 5 năm - các cử
tri lại xem xét và lựa chọn kỹ người lãnh đạo của mình ở các cấp bằng
lá phiếu tự do của mỗi công dân.
Trong một xã hội công dân như
thế, công luận tức là dư luận xã hội của công chúng, của đông đảo nhân
dân, được nâng lên thành một quyền lực xã hội.
Người ta thường gọi đó là đệ tứ quyền, quyền lực thứ tư, sau ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Hệ
thống truyền thông, báo chí, đài phát thanh, vô tuyến truyền hình là
biểu hiện tập trung của đệ tứ quyền, là công cụ truyền thông của xã
hội, qua đó hình thành công luận xã hội, do nhận thức của đông đảo công
dân tạo nên.
Đã có tranh luận rằng gọi quyền lực của công luận
là đệ tứ quyền chỉ vì theo quan điểm lịch sử, còn thật ra nó là quyền
lực cơ bản nhất, vì xét cho cùng công luận xã hội, nhận thức xã hội
quyết định sự hình thành và sự thực thi các quyền lập pháp, hành pháp
và tư pháp.
Về cuộc họp "giao ban báo chí " đầu Xuân Canh Dần sáng 23-2 ở Hà Nội, ta có thể nhận ra điều gì?
Trước
hết là theo tin trên các báo đài trong nước như Nhân Dân, Quân Ðội Nhân
Dân, Tuổi Trẻ, Vietnam Net, VNExpress..."Thủ tướng chính phủ đến dự và
phát biểu chỉ đạo tại bưổi giao ban báo chí đầu Xuân Canh Dần..." Và
trong cuộc họp chỉ có một mình ông thủ tướng nói, vì bản tin chỉ có vậy
rồi chấm dứt. Tất cả các quan chức có mặt được kể ra trong bản tin là
ông Tô Huy Rứa, trưởng Ban Tuyên giáo trung ương; Nguyễn Xuân Phúc, chủ
nhiệm văn phòng chính phủ; Đinh Thế Huynh, chủ tịch Hội nhà báo; cùng
các tổng biên tập của báo, đài ở trung ương đều đến chỉ để nhận sự chỉ
đạo của ông thủ tướng.
Ở một nước dân chủ văn minh, có nền
chính trị trưởng thành, không bao giờ có thể có chuyện các ông chủ báo
được triệu tập để nghe ông thủ tướng chỉ đạo, dạy bảo, phải làm điều
này điều nọ trong năm mới vừa bắt đầu.
Ngược lại trong một nước
dân chủ văn minh, những ngày đầu năm, hay nhân dịp quốc khánh, thường
có những cuộc họp báo lý thú, sôi nổi, nhiều khi sôi động, khi tổng
thống, thủ tướng mở cuộc họp báo không phải để răn dạy các nhà báo mà
để tường trình những việc mình đã làm, rồi sau đó trả lời các câu hỏi
của nhà báo. Phần sau bao giờ cũng là phần quan trọng, hấp dẫn nhất,
cũng thường là thú vị và bổ ích nhất của cuộc họp báo.
Công luận
coi những cuộc họp báo ấy là cuộc sát hạch sinh động của dư luận xã hội
- mà các nhà báo là đại diện - đối với chính quyền, đó cũng là sự thực
hiện quyền giám sát, quyền kiểm tra rõ ràng, công khai của nhân dân,
của công luận đối với người cầm quyền mà họ bầu ra.
Thường sau
mỗi cuộc họp báo, cơ quan điều tra dư luận tổ chức thăm dò tỷ số tín
nhiệm của tổng thống, thủ tướng hay của đảng cầm quyền lên hay xuống,
là tỷ lệ bao nhiêu phần trăm, cứ như là thày giáo cho điểm học sinh sau
một cuộc sát hạch. Thế mới thật là dân chủ, dân làm chủ rõ rệt trong
cuộc sống.
Để xem trong cuộc "giao ban báo chí" đầu Xuân, thủ
tướng Dũng "chỉ đạo" những điều gì cho báo chí. Ông khen ngợi các báo
đã "bám sát thực tiễn của đời sống xã hội", "đáp ứng tốt quyền được
thông tin của nhân dân, góp phần quan trọng trong việc dân chủ hóa đời
sống xã hội". Cuối cùng ông "đề nghị các bộ, ngành chức năng xem xét,
sửa đổi các khuôn khổ pháp lý để tạo điều kiện cho báo chí Việt Nam
phát triển mạnh hơn nữa".
Ai cũng biết cả làng báo đang ngóng
trông Luật báo chí mới, hay còn gọi là Luật báo chí sửa đổi, đã đặt
trong chương trình làm luật của quốc hội, nhưng cứ bị hoãn đi hoãn lại
mãi, sao không thấy ông thủ tướng nói đến?
Ai cũng biết thủ
tướng Dũng từng tuyên bố công khai "cấm tư nhân làm báo", và còn ra
quyết định cấm phản biện công khai, dẫn đến sự bức tử cái cái
think-tank (túi khôn) tự do duy nhất của trí thức Việt Nam là Viện
Nghiên cứu Phát triển IDS. Ông ngang nhiên 2 lần vi phạm Hiến pháp hiện
hành, trong đó quyền tự do tư tưởng, tự do ngôn luận của mọi công dân
được khẳng định.
Vậy thì quan chức này tự cho phép chỉ đạo, ra
chỉ thị, ra mệnh lệnh cho toàn thể làng báo Việt Nam gồm hơn 700 cơ
quan báo chí, phát thanh, truyền hình, với hơn 13 ngàn nhà báo đủ loại,
bất chấp hiến pháp, pháp luật hiện hành, cũng là chuyện dễ hiểu.
Theo
đúng quyền hạn, thủ tướng chỉ có quyền ra chỉ thị cho bộ trưởng thông
tin truyền thông và các cơ quan truyền thông chính thức của chính phủ
mà thôi.
Đây là một sự lạm quyền, rất thô bạo và vô duyên, chỉ
phơi bày một cố tật của mọi chính quyền độc đoán độc đảng, quen thói
"mục hạ vô nhân", coi thường nhân dân, coi thường mọi công dân trong xã
hội, khinh thường công luận, khinh thường dư luận xã hội, khinh thị
toàn bộ 13 ngàn nhà báo nước mình.
Đầu Xuân Canh Dần, Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng đã có những lời khen trịch thượng kiểu xoa đầu các nhà
báo, nhưng thực tế đây là thêm một sự khiêu khích thô bạo đối với đông
đảo những nhà báo chân chính.
Năm 2009 là một năm đen tối đối
với làng báo Việt nam, 17 nhà dân chủ vừa bị kết án tù hầu hết cũng là
những nhà báo; nhà báo Nguyễn Việt Chiến (báo Thanh Niên), Nguyễn Văn
Hải (báo Tuổi Trẻ) từng ở tù chỉ vì đưa tin về vụ PMU 18 đụng đến
"người nhà", "người tin cẩn" của ông Tổng bí thư Nông Ðức Mạnh; những
nhà báo vốn tin cẩn của chế độ như tổng biên tập báo Lao Động Nguyễn
Công Khế và tổng biên tập báo ViêtNam Net Nguyễn Anh Tuấn đều bị mất
chức hoặc bị đặt trong thế hữu danh vô thực, chỉ vì không chịu nổi cảnh
chăn dắt thô bạo như trên đây. Việc Liên Hợp Quốc vẫn xếp Việt Nam vào gần cuối sổ về tự do báo chí (thứ 164/176) là một sỉ nhục quốc gia.
Do
đó cuộc xung đột, đối lập, đấu tranh giữa quyền hành pháp đảng trị và
đệ tứ quyền - quyền tự do truyền thông - ở Việt Nam trong thời hội nhập
chắc chắn còn âm ỉ ngấm ngầm và sẽ có lúc bộc phát trong năm con Hổ hứa
hẹn nhiều biến động.
|
