Khánh An hỏi chuyện một số người dân tại Cồn Dầu và được biết tình hình hiện nay:

Hoảng sợ và lo lắng

Thật sự bây giờ người ta chỉ với tính cách vận động là chính, ngoài vận động thì người ta có sự bắt buộc, bắt buộc phải nhận tiền nhà và phải đập nhà, giao mặt bằng. Người ta đã gửi giấy thông báo là nếu không đi đến cơ quan của Ban Dự án số 2 nhận tiền, người ta sẽ lấy số tiền đó đưa vào Ngân hàng Nhà Nước và người ta sẽ tính chuyện cưỡng chế. Tất cả chi phí về vấn đề cưỡng chế sau này người chủ nhà phải chịu trách nhiệm. Hiện nay, tất cả các thông báo đó người ta đã gửi cho toàn dân ở đây rồi.

Một trong số 150 hộ dân của Giáo xứ Cồn Dầu cho biết tình hình căng thẳng trên đã khiến cho các giáo dân ở đây rơi vào tình trạng hoảng sợ, lo lắng:

"Hắn làm cho người dân bây giờ rất hoảng sợ, thứ nhất là vấn đề áp lực, thứ hai là người ta cũng có một nguyện vọng rất chính đáng từ khi bắt đầu công việc giải tỏa. Vì đây là một giáo xứ tôn giáo (Công giáo) hết, có cuộc sống tổ tiên ở đây từ hơn 135 năm, họ có một ước muốn rất chính đáng mà tôi tin là tất cả những người có lương tâm, có tấm lòng nhiệt huyết chắc chắn sẽ can thiệp giúp cho người dân ở đây, bởi vì lý do chính đáng của người ta, thứ nhất là địa phương này từ 135 năm nay là người Công Giáo hoàn toàn.

Thứ hai, thánh đường này được tạo dựng lên bởi người Công Giáo ở đây cũng như những người Công Giáo ở khắp nơi quan tâm đến đã giúp xây dựng ngôi thánh đường này. Vậy tại sao giáo dân ở đây phải mất nhà, mất đất, mất đi đời sống kinh tế của họ, buộc họ phải đi nơi khác, không phải là quê hương của họ?

Hơn nữa, đi đến nơi khác thì họ làm gì để sống? Mà nếu chấp nhận 2 điều kiện đó thì ít ra người ta còn tình quê hương, tôn giáo của họ. Nếu buộc người dân phải đi nơi khác, không có nơi thờ phượng, mà đất này lại bán cho những người không tôn giáo được ở trên đất này, như vậy giáo xứ này có tồn tại được hay không?

Điều đó là một vấn đề quan tâm đối với họ, nhưng cái quan trọng nhất là người ta sống bằng cách nào và dùng phương tiện gì để đi nhà thờ nhà thánh? Khó cho các cụ già và rất khó khăn cho các em thơ.”

Sau khi vụ việc giáo dân giáo xứ Cồn Dầu quyết chôn một giáo dân trong nghĩa trang của giáo xứ vào tháng 5/2010 vừa qua, chính quyền Đà Nẵng đã ra tay đàn áp khiến cho 1 người thiệt mạng sau đó, 6 người bị truy tố và nhiều người dân phải bỏ trốn khỏi quê hương. Trong thời gian hơn 1 năm qua, giáo dân Cồn Dầu liên tục gửi đơn kêu cứu đến các cơ quan chính quyền và giáo hội Việt Nam để xin can thiệp hoặc có giải pháp khác để được ở lại xung quanh nhà thờ, nhưng tất cả mọi nỗ lực của họ đều không thành công.

Nguyện vọng của giáo dân

Những người ký tên trong các lá đơn kiến nghị, cầu cứu sau đó còn bị chính quyền mời lên làm việc hoặc gây khó dễ. Chính vì vậy, trong số 400 hộ dân nay đã quá nửa chấp nhận nhận tiền và dời đi để được yên ổn, chỉ còn lại 150 hộ cương quyết bám trụ lại mảnh đất của tổ tiên.

Một chị giáo dân còn ở lại cho biết:

"Oan ức lắm chị ơi! Oan ức lắm, nuốt không được! Thấy ép dân dễ sợ, ước nguyện xin được ở lại đây mà không được. Họ cứ tới hù chừng chừng, rớt được ai thì rớt. Còn đất nghĩa đây thì không chôn được nhưng (giáo dân) cũng có nguyện vọng là làm khu di tích mà chừ đến ngày 10/7 này là họ đến họ dời bàn thờ đi rồi họ ký, họ đập, mà dân thì chỉ dám đứng xa mà ngó thôi chứ không dám nói. Buồn lắm chị ơi, thấy mà chẳng biết nói răng chi hết trơn!”

Theo đơn kêu cứu hôm 26/6 của giáo dân Cồn Dầu, mục đích chính của chính quyền trong việc giải tỏa, di dời nghĩa trang và toàn bộ các hộ dân xung quanh nhà thờ Cồn Dầu là nhằm xóa sổ giáo xứ. Người dân ở đây cho biết, đất của họ được nhà nước đền bù với giá rẻ mạt, khác xa với giá thị trường. Cụ thể, đất ruộng được bồi thường với giá 50.000 đồng/m2, tức một sào ruộng 500m2 chỉ nhận được 25 triệu tiền bồi thường, riêng đất thổ cư được bồi thường với giá 350.000 đồng/m2. Nhưng điều vô lý là hiện nay đất của những hộ đã di dời lại được rao bán lại trên thị trường với giá 1 tỷ đồng/lô đất 100m2 và những người dân của giáo xứ lại không được phép mua lại đất rao bán trên:

"Mình quê ở đây mà nói mua là họ không bán, họ không cho mình tái định cư tại đây. Chừ mình nói bằng mọi giá mình mua mà họ không cho, họ cứ biểu mình đi thôi chứ không cho mình ở lại. Quê ở Cồn Dầu là họ không cho mình mua.”

Với nguyện vọng chính là được ở lại xung quanh nhà thờ, giữ lại giáo xứ nên các hộ giáo dân Cồn Dầu đã đề nghị chính quyền cho tái định cư tại chỗ, tức là được quyền mua lại chính mảnh đất của họ với giá mới, nhưng đề nghị này cho đến nay vẫn chưa được chấp thuận. Một trong các giáo dân cho biết:

"Chuyện đất đai thì không phải chỉ tôi mà tất cả mọi người họ đều không đồng tình. Bây giờ từ đất đai, nhà cửa, nghĩa địa, nhà thờ thì người dân đều không đồng tình, nhưng tiếng của người dân, họ thấp cổ bé miệng nói không thấu trời, cô ơi. Bây giờ nguyện vọng của người dân là cũng giống như cái đơn là họ xin được định cư tại chỗ, sau thời gian gửi thì anh em tụi tui bị công an kêu lên kêu xuống nhiều lần lắm rồi, nhưng đâu có được gì đâu.”

Bây giờ nguyện vọng của người dân là cũng giống như cái đơn là họ xin được định cư tại chỗ, sau thời gian gửi thì anh em tụi tui bị công an kêu lên kêu xuống nhiều lần lắm rồi, nhưng đâu có được gì đâu.

Một giáo dân

Hiện nay, tất cả số hộ còn lại của giáo xứ Cồn Dầu đã nhận được thong báo về hạn chót nhận tiền bồi thường và giao mặt bằng. Tuy nhiên, nhiều hộ dân ở đây cho biết, ngay cả khi chính quyền áp dụng lệnh cưỡng chế và xung số tiền bồi thường vào kho bạc nhà nước, thì họ vẫn cương quyết bám trụ lại cho đến khi các yêu cầu được thỏa mãn.

"Nếu xảy ra thì tiền họ dâng cho ngân hàng thì họ dâng thôi, chứ người dân đâu có quyền chi đâu, nhưng chúng tôi là chúng tôi không chịu. Tôi vẫn giữ vững lập trường là nếu cái chi thỏa mãn dân thì tôi nghe, còn không thì tụi tôi vẫn đứng nguyên. Riêng bản thân gia đình tôi là vậy đó, không thỏa mãn thì chúng tôi trụ tại chỗ. Quyết tâm!”

Hoang mang, thất vọng

Vào ngày 19/6, sau khi Giám mục Giáo phận Đà Nẵng Châu Ngọc Tri chính thức lên tiếng khuyên bảo giáo dân nên hợp tác với chính quyền, chấp nhận tiền đền bù và mau chóng di dời cũng như đưa mồ mả ông bà đi nơi khác cho kịp tiến độ thi công thì các hộ giáo dân còn lại của giáo xứ rất hoang mang, thất vọng và bức xúc. Họ đã gửi thư kêu cứu đến Hội đồng Giám mục Việt Nam và Ủy ban Công lý và Hòa Bình như một nỗ lực cuối cùng để giữ lại giáo xứ. Một giáo dân nói:

"Vấn đề áp lực chính quyền là một sự đau đớn. Chính bản thân tôi và nhiều người khác rất đau đớn trong việc này. Nhiều người bị bắt bớ, tù đày, đau khổ, rồi nhiều phải bỏ quê hương, cha mẹ ở lại mà ly tán, không biết ngày mai, ngày mốt của họ sẽ ra sao. Nhưng cái đau đớn nữa là hôm nay, vị giám mục của giáo phận Đà Nẵng là người tiếp tay trong việc này. Ngày 19/6, ông về đây và nói với giáo dân nên giao mặt bằng sớm cho dự án để tiến độ thi công tốt đẹp, đừng để người chết làm phiền người sống, tức là ông muốn (giáo dân) hốt mả mồ để giao đất chứ không để làm trì trệ.

Thật ra dân rất bức xúc, nguyện ước của họ là bao lá đơn gửi lên Trung ương, gửi đến Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, mà cũng không được giúp đỡ. Tất cả đều nằm trên giấy. Bây giờ vị giám mục này lại đem đến đau khổ cho dân, người ta rất bức xúc!”

Vấn đề áp lực chính quyền là một sự đau đớn. Nhưng cái đau đớn nữa là hôm nay, vị giám mục của giáo phận Đà Nẵng là người tiếp tay trong việc này.

Một giáo dân

Hiện vẫn chưa có câu trả lời từ phía Giáo hội Việt Nam về lá đơn kêu cứu trên của các giáo dân Cồn Dầu, nhưng trong các lần trả lời trước đây trên các phương tiện truyền thông, quan điểm của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam cho rằng việc khiếu kiện đất đai đang xảy ra ở khắp nơi trên đất nước và để giải quyết vấn đề, nhà nước cần phải thay đổi Luật đất đai.

Riêng trong vụ Cồn Dầu, trong một lần trả lời phỏng vấn của đài Á Châu Tự Do Giám mục Nguyễn Thái Hợp, Chủ tịch Ủy ban Công lý và Hòa bình nói rằng có nhiều điểm chưa được sáng tỏ trong vấn đề giá cả đền bù và các chính sách liên quan đến việc thu hồi đất đai.