Ông Lumina người vừa hoàn thành chuyến công du chín ngày tới VN.

Các mối quan ngại về nợ nước ngoài khá lớn tại Việt Nam thường được đánh giá về khả năng của chính phủ và các doanh nghiệp có thể để tiếp tục vay với lãi suất có thể chịu được.

Nhưng người nghèo mới thực sự là nhóm người chịu thiệt, trừ khi Việt Nam có hành động "cấp bách" để giảm thâm hụt ngân sách và thương mại lớn cũng như ngưng vay mượn thêm từ nước ngoài, một cố vấn của Liên Hiệp Quốc đã cảnh báo tại Hà Nội vào ngày thứ ba 29/03.

Ông Cephas Lumina, một luật sư nhân quyền Zambia và cũng là chuyên gia độc lập của Liên Hợp Quốc về tác động của nợ nước ngoài đối với nhân quyền, nói với các phóng viên rằng nếu chính phủ tiếp tục tăng vay nước ngoài để trang trải thâm hụt thương mại và ngân sách, điều đó "sẽ tạo gia tăng áp lực để lựa chọn giữa việc đi trả nợ và đầu tư xã hội. "

"Chính phủ chỉ ra rằng họ sẽ cố gắng hết sức mình để đảm bảo không có giảm chi tiêu xã hội," ông nói.

Nhưng ông nói thêm là nếu chính phủ không thể làm được như vậy, thì mức độ chăm sóc y tế, giáo dục và chương trình an sinh xã hội sẽ bị ảnh hưởng,

Một phần của vấn đề ở Việt Nam là sự thiếu minh bạch về tài chính, ông Lumina, người vừa hoàn thành chuyến công du chín ngày tới Việt Nam cho biết

Sau cuộc họp với các cơ quan chính phủ các ban ngành, các cơ quan nghiên cứu địa phương và các tổ chức quốc tế như IMF, ông nói ông đã nhận được "thông điệp lẫn lộn" về mức nợ nần nước ngoài của Việt Nam mà chính phủ nói là 42,2% GDP vào năm ngoái.

Ông lưu ý rằng con số nợ nước ngoài chính thức không nhất thiết bao gồm khoản vay của các doanh nghiệp nhà nước, mà ông coi là "khoản nợ tiềm ẩn" - mặc dù chính phủ cho đến nay từ chối trả nợ thay cho Vinsahin đối với số tiền mà các nhà đầu tư nước ngoài cho tập đoàn tai tiếng này vay mượn.

Bê bối tại Vinashin khiến nhà nước và doanh nghiệp VN đi vay khó và đắt hơn.

Nói cách khác đi là những sự kiện có thể xảy ra với các doanh nghiệp như Vinashin sẽ thay đổi cơ bản về bức tranh thực sự về nợ nần nước ngoài của Việt Nam.

'Thực sự nghiêm túc'

Ông Lumina biện luận rằng tài chính của chính phủ sẽ phải đối mặt thêm áp lực vì tiền gửi của kiều bào (gần 8% GDP trong năm ngoái) có thể bớt đi do người lao động tại hải ngoại là từ những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất của khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Trong động thái thuộc những biện pháp được thiết kế để điều chỉnh chính sách kinh tế theo hướng tập trung vào ổn định thay vì tăng trưởng, chính phủ Việt Nam nói rằng họ muốn giảm thâm hụt ngân sách từ khoảng 6% GDP vào năm ngoái xuống dưới 5% trong năm nay.

Ông Nguyễn Đình Cung, Phó giám đốc Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương nói tại một diễn đàn kinh doanh vào hôm thứ Hai rằng chính phủ sẽ phải làm nhiều hơn nữa để thuyết phục các nhà đầu tư rằng họ thực sự nghiêm túc trong việc thắt chặt tài chính.

"Thâm hụt ngân sách phải được cắt giảm xuống 3,5% GDP, nếu chúng ta muốn gửi một thông điệp tới thị trường," ông nói.

Chính phủ đã đưa ra một tín hiệu nữa về ý định kiềm chế chi tiêu vào cuối ngày Thứ ba, khi tăng giá xăng 10% và giá dầu diesel 15%. Bộ Tài chính, nơi trợ giá nhiên liệu, nói rằng việc tăng giá xăng là kết quả của giá dầu tăng cao trên toàn cầu do bất ổn đang diễn ra ở Trung Đông và Bắc Phi.

Giá xăng dầu tăng có thể gây thêm tác động với lạm phát, vốn ở mức 13,9% vào tháng Ba. Tuy nhiên giới kinh tế gia nói rằng việc chính phủ tăng giá xăng dầu theo xu hướng giá toàn cầu là điều cần làm nếu Hà Nội muốn kiểm soát được chi tiêu.

Điều này chẳng giúp gì nhiều cho người nghèo, đối tượng sẽ phải chịu gánh nặng của chính sách thay đổi giá.

Chính phủ phải lựa chọn giữa cắt giảm vay nợ của mình hoặc thúc đẩy phát triển xã hội, tức là không thể lẫn lộn giữa hai việc được.