Báo Người Việt phỏng vấn đặc biệt đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam

Tiffany Lê/Người Việt
Bản dịch: Cổ Lũy

Ðại Sứ Michael Michalak, năm 2008. (Hình: Vũ Quí Hạo Nhiên)

Năm 2010 đánh dấu 15 năm tái lập bang giao Việt-Mỹ, và cũng là thời điểm ngoại trưởng Hoa Kỳ sắp tới Việt Nam dự hội nghị thượng đỉnh ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Ðông Nam Á). Vào đầu tháng 6, chiếc tàu cứu thương USNS Mercy cũng đến Việt Nam trong gần hai tuần để chữa trị miễn phí cho 19,000 bệnh nhân Việt Nam. Nhân dịp này, Ðại Sứ Michael Michalak dành riêng cho phóng viên Tiffany Lê báo Người Việt cuộc phỏng vấn qua điện thoại dưới đây.

Tiffany Lê (NV): Năm 2010 là một năm đầy biến cố ở Việt Nam, như kỷ niệm 35 năm chiến tranh chấm dứt, kỷ niệm 15 năm tái lập bang giao Việt-Mỹ, và là năm Việt Nam làm chủ tịch luân lưu ASEAN. Mối quan hệ Việt-Mỹ có thân thiện và biểu tượng đủ để hai bên nói chuyện nhân quyền không?

Ðại Sứ Michalak: Chắc chắn là có. Hai bên từng nói chuyện với nhau về nhân quyền trong quá khứ và hiện nay tại các buổi thảo luận tại Tòa Ðại Sứ. Chúng tôi tiếp tục đối thoại với chính quyền Việt Nam.

NV: Ông có yêu cầu Việt Nam thả các nhà đấu tranh dân chủ như Lê Công Ðịnh, Nguyễn Tiến Trung hay Nguyễn Văn Ðài không?

Ðại Sứ Michalak: Chúng tôi đã và sẽ tiếp tục làm việc này. Cho đến nay chính quyền Việt Nam vẫn chưa chịu ân xá.

NV: Họ nói gì về vụ này.

Ðại Sứ Michalak: Họ nói những nhà tranh đấu này vi phạm luật Việt Nam và phải được xử theo luật Việt Nam.

NV: Những khía cạnh ngoại giao nào cần được cải thiện? Như thương mại, y tế, tự do báo chí, nhân quyền?

Ðại Sứ Michalak: Chúng tôi đang cố gắng cải thiện đủ mọi mặt. Có những chuyện như thay đổi khí hậu là chuyện hai bên mới bắt đầu. Có những chuyện khác như thương mại đã thảo luận qua lại từ lâu. Lúc nào cũng cần có những cải thiện. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc một cách thông minh để cải thiện liên hệ nói chung.

NV: Chính quyền VN có cái nhìn về nhân quyền, tự do báo chí khác với cái nhìn của Hoa Kỳ. ông có cách nào để giải thích cho phía Việt Nam hiểu được những giá trị Hoa Kỳ xem là quan trọng như thế nào mà vẫn tôn trọng quan điểm của họ?

Ðại Sứ Michalak: Chúng tôi làm việc giải thích này bằng nhiều cách khác nhau. Qua thảo luận trực tiếp với nhau. Chúng tôi thảo luận chính thức với nhau về quan hệ quân sự, về nhân quyền, về thay đổi khí hậu. Chúng tôi có địa điểm rất chính thức để gặp nhau và thảo luận về chuyện này. Những thảo luận có thể rất thẳng thắn. Chúng tôi cũng có những buổi gặp gỡ riêng, và tôi cố mời càng nhiều viên chức cao cấp VN càng tốt. Nhiều cuộc gặp gỡ này hoàn toàn kín đáo. Không có báo chí ở đó, và hai bên có thể nói chuyện thẳng thắn cởi mở với nhau. Ðây là một trong những gì chúng tôi đã làm trong 15 năm... Chúng tôi đi gặp đủ mọi thành phần dân chúng. Chúng tôi cố gắng có mặt bên cạnh người VN và trong xã hội VN và để tự họ phán xét chúng tôi. Họ nhìn thấy những giá trị chúng tôi xem là quan trọng, lối lý luận của chúng tôi và tự họ sẽ nhận ra những thông điệp của chúng tôi.

NV: Không có báo chí thì thảo luận sẽ cởi mở hơn?

Ðại Sứ Michalak: Thường thì vậy. Khi người ta nói chuyện với báo chí, sẽ có nhiều cử tọa khác và người ta sẽ có cách nói chuyện với các cử tọa khác. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng tới nhiều cuộc thảo luận. Ðôi khi tốt hơn là không thảo luận trước ống kính truyền hình, hoặc tốt hơn là không thảo luận một vấn đề trước mặt báo chí. Ðây không chỉ riêng ở mặt quan hệ ngoại giao, mà còn trong quan hệ thương mại và các mối quan hệ khác. Một số trường hợp tốt nhất là giữ riêng tư, mặt đối mặt nói riêng.

NV: Chúng ta có thể nói chuyện ngoài cuộc phỏng vấn ("off the record”) không?

Ðại Sứ Michalak: (Cười lớn) Chẳng bao giờ có chuyện gì là ngoài cuộc phỏng vấn!

NV: Ngay cả khi một phóng viên đang hỏi ông?

Ðại Sứ Michalak: (Cười lớn)

NV: Có một số người Mỹ gốc Việt ở Orange County rất ghét chính quyền VN hiện nay, họ nghĩ ông có cảm tình với chính quyền cộng sản, phản ứng của ông thế nào về những lời chỉ trích này?

Ðại Sứ Michalak: Những người chỉ trích tôi, tôi đã trực tiếp nói chuyện với họ, tại các buổi họp mặt cộng đồng, tại những buổi gặp gỡ riêng, cũng như ở những buổi gặp gỡ trước ống kính của truyền thông. Tôi cố trả lời thẳng thắn đến mức có thể được. Ðây là điều tuyệt vời về nước Mỹ: Ai cũng được quyền có quan điểm riêng. Tôi tới Orange County để lắng nghe quan điểm của cộng đồng ở đó, và đúng vậy, nhiều người trong cộng đồng không thích chính quyền ở đây (Việt Nam). Quan trọng là tôi nghe quan điểm của họ và họ nghe quan điểm của tôi. Trao đổi với nhau luôn luôn là điều tốt. Tôi luôn cố gắng làm điều này mỗi lần tôi về Hoa Kỳ, thăm cộng đồng Việt Nam ở Bắc Virginia, Texas và California.