Main » 2010»Tháng Ba»26 » Sông Mekong và biển Đông - hai vấn đề nan giải
6:54 AM
Sông Mekong và biển Đông - hai vấn đề nan giải
Việt Hà, phóng viên RFA
2010-03-25
Việt
Nam hiện đang phải đương đầu với Trung Quốc hai vấn đề lớn, đó là tranh
chấp biển Đông và những suy thoái về môi trường của sông Mekong do việc
xây đập nước hàng loạt tại thượng nguồn.
RFA photo
Một đập thủy điện trên dòng Mêkông thuộc địa phận Thái Lan.
Việt Hà phỏng vấn Tiến sĩ Richard Cronin, chuyên gia Đông Nam Á thuộc
viện chiến lược Stimson của Mỹ về các vấn đề mà Việt Nam đang phải đối mặt.
Những tác
hại VN gánh chịu
Các nhà phân tích cho rằng, với việc là nước cuối nguồn, Việt Nam chịu
thiệt hại nặng nhất nếu không có những can thiệp tích cực vào quá trình xây đập
tràn lan tại thượng nguồn của Trung Quốc.
Việt Hà: Thưa tiến sĩ, với những gì đang diễn
ra trên dòng sông Mekong, theo ông chính phủ Việt Nam có hiểu được những tác hại
mà Việt Nam phải gánh chịu hay không và ông đánh giá thế nào về những biện pháp
mà họ thực hiện nhằm đối phó với vấn đề này?
Chính phủ Việt Nam thực sự lo lắng về tương lai
của đồng bằng sông Cửu long, về sản lượng cá, canh tác lúa và mất đất ra biển,
tất cả đều là do tác động của việc xây đập nước tràn lan ở Trung Quốc.
TS. Richard Cronin
Richard
Cronin: Theo tôi thì
chính phủ Việt Nam thực sự lo lắng về tương lai của đồng bằng sông Cửu long, về
sản lượng cá, canh tác lúa và mất đất ra biển, tất cả đều là do tác động của việc
xây đập nước tràn lan ở Trung Quốc. Ngoài ra Lào, Thái lan và Campuchia cũng
đang có kế hoạch để xây dựng thêm 11 đập khác nữa, trong đó 2 đập là ở Campuchia,
9 đập ở Lào, 2 đập ở bắc Lào sẽ là sự phối hợp giữa Thái lan và Lào.
Nhưng đập nước
này sẽ làm ảnh hưởng đến việc đánh bắt cá, giảm sản lượng cá. Bản thân các con
đập sẽ làm thay đổi môi trường thủy văn của dòng sông theo cách mà không ai có
thể biết trước được những ảnh hưởng gì sẽ xảy ra với đồng bằng của dòng sông
này. Theo tôi thì chính phủ Việt Nam biết chuyện này.
Tình trạng tan băng trên cao nguyên Tây tạng tác động tới những quốc gia hạ nguồn. RFA photo
Những con đập
ở thượng nguồn sẽ giữ lại phù sa trên thượng nguồn, thay đổi thủy văn dòng
sông, và chắc chắn sông cũng bị ô nhiễm một khi các con đập là một phần của
công nghiệp hóa hay kế hoạch thủy nông dẫn nước.
Là một nhà
phân tích, tôi nghĩ Việt Nam đã có những động thái ngoại giao tích cực với các
nước láng giềng, đặc biệt là Thái lan trong thời gian gần đây. Về mặt công khai
thì họ không ồn ào, nhưng Việt Nam cũng không muốn thách thức Trung Quốc bởi vì
theo tôi họ nghĩ không thể thay đổi chính sách của Trung Quốc, vì thế họ tìm
cách để có thể gây ảnh hưởng đến Trung Quốc mà không làm hỏng mối quan hệ hai
nước.
Nên dựa vào ASEAN
Việt Hà: Những biện pháp gì mà Việt Nam đang
làm để có thể bảo vệ môi trường sông Mekong, và theo ông họ còn có thể làm gì?
Richard
Cronin: Có nhiều việc
họ có thể làm, và họ đã thực hiện một số. Họ đang xích lại gần hơn với Thái lan
trong vấn đề này. Việt Nam cũng có thể mang vấn đề này ra ASEAN, họ nên đưa vấn
đề này ra với Ủy hội sông Mê kông bởi vì Trung Quốc là vấn đề lớn nhất. Nhưng
Trung Quốc có ảnh hưởng rất lớn đối việc ra quyết định của Lào và Campuchia.
Việt Nam nên tận dụng cơ hội là nước chủ tịch
luân phiên của ASEAN trong năm nay. Đây là cơ hội tốt để họ đưa vấn đề này lên
bàn nghị sự của ASEAN.
TS. Richard Cronin
Đây là những
khu vực mà Việt Nam phải tận dụng vào các mối quan hệ tốt trong quá khứ với
các nước láng giềng. Trung Quốc là khó khăn lớn nhất, nên cách tốt nhất để giải
quyết vấn đề là các nước phải đoàn kết cùng nhau. Cách của Trung Quốc là không
muốn có ngoại giao đa phương, chỉ có song phương mà thôi. Bây giờ Trung Quốc
đang có ảnh hưởng lớn tại Campuchia vì là nước cung cấp trợ giúp phát triển lớn
nhất.
Điều này
cũng tương tự với Lào. Vùng bắc Lào được các công ty Trung Quốc đầu tư phát triển
rất mạnh vì lợi ích của chính Trung Quốc. Cả hai nước này đều đang phụ thuộc
vào Trung Quốc một cách không thực sự có lợi cho họ. Vì thế theo tôi Việt Nam
nên coi đây là ưu tiên quan trọng để khiến các nước này chú ý đến quan điểm của
Việt Nam về vấn đề này.
Bản đồ khu vực biển đông. Nguồn: wikipedia
Việt Hà: Ông nghĩ thế nào về những biện pháp
mà Việt Nam đang thực hiện đối với vấn đề tranh chấp biển Đông?
Richard
Cronin: Theo tôi biết
thì Việt Nam đang tích cực mời gọi các công ty Quốc tế vào khai thác dầu tại
vùng biển mà Trung Quốc cũng đòi chủ quyền, mà theo phần lớn luật Quốc tế thì
thuộc Việt Nam. Việt Nam thực sự cũng đang xích lại gần hơn với Mỹ trong vấn đề
này.
Đang có những
mối lo ngại tại Hoa kỳ về việc Trung Quốc đang mở rộng các họat động hải quân của
mình trên các vùng đặc quyền kinh tế, và điều này có ảnh hưởng đến quyền
lợi của Hoa Kỳ tại đây. Vì thế Hoa kỳ đã không còn nói là chúng tôi không quan
tâm đến kết cục tranh chấp chừng nào vẫn có ổn định và hòa bình trong khu vực.
Giờ đây, Hoa
Kỳ rõ ràng là đã có quan tâm đến tranh chấp này một cách gián tiếp. Và vì thế
Việt Nam đang cố gắng lôi kéo Hoa Kỳ tham gia tích cực hơn vào vấn đề này.
Nguồn lợi thiên nhiên đang trở nên ngày càng
quan trọng và Trung Quốc có hoang tưởng về vấn đề an ninh năng lượng.
TS. Richard
Cronin
Tôi
nghĩ Việt Nam cũng có thể làm hơn nữa với ASEAN, đặc biệt họ nên tận dụng cơ hội
là nước chủ tịch luân phiên của ASEAN trong năm nay. Đây là cơ hội tốt để họ
đưa vấn đề này lên bàn nghị sự của ASEAN.
Kinh tế và quân sự ở biển Đông
Việt Hà: Liên quan đến vấn đề tranh chấp biển
Đông, Trung Quốc bằng mọi cách đang ngăn cản những nỗ lực quốc tế hóa
tranh chấp biển đông. Theo ông, liệu tình hình ở đây có thể giống như những gì
đã diễn ra ở Tây Tạng hay Đài Loan, tức là Trung Quốc muốn làm gì thì làm, bất
chấp quốc tế và thế giới thực sự không thể can thiệp một cách tích cực?
Richard
Cronin: Điều này
theo tôi phụ thuộc vào 2 yếu tố chính. Một là mong muốn của Trung Quốc để cho
thế giới thấy hình ảnh của nước này thế nào, có những hạn chế ở đây. Nhưng mặt
khác, nguồn lợi thiên nhiên đang trở nên ngày càng quan trọng và Trung Quốc có
hoang tưởng về vấn đề an ninh năng lượng. Vì thế ở Trung Quốc có hai phía đề cập
tới là vấn đề kinh tế và vấn đề quân sự.
Trung Quốc đưa các loại tàu ngầm tối tân ra biểu diễn nhân kỷ niệm 60 năm ngày thành lập CHND Trung Hoa. AFP photo
Phe quân sự
thì muốn Trung Quốc nên chủ động hơn, hiếu chiến hơn trong vấn đề này, đó là lý
do vì sao mà Hoa Kỳ đang muốn đẩy lùi ảnh hưởng quân sự của Trung Quốc ở đây.
Các bạn cũng biết về sự việc giữa tàu Trung Quốc và tàu Hoa kỳ trên biển Đông hồi
năm ngoái.
Vì thế, có
những lo lắng về việc Trung Quốc đang muốn làm gì thì làm trên biển Đông và vì
thế vấn đề này cần phải được quốc tế hóa, cần phải quốc tế hóa các quyền lợi và
của không chỉ các nước đòi chủ quyền trên biển Đông mà cả của các nước sử dụng
biển Đông. Trung Quốc không muốn quốc tế hóa tranh chấp biển Đông và có thể việc
quốc tế hóa không thể xảy ra nhưng dẫu sao đó cũng là một cách tiếp cận.
Việt Hà: Xin cảm ơn ông đã dành cho chúng
tôi buổi phỏng vấn.