Nguy cơ tăng cao

Hôm nay Phó chủ tịch Tập Cận Bình của Trung Quốc tuyên bố Trung Quốc và Hoa Kỳ đạt được thoả thuận về nhiều điểm trong những cuộc thảo luận giữa cố vấn an ninh toà Bạch ốc Thomas Donilon với những giới chức lãnh đạo hàng đầu về quân sự và ngoại giao của Bắc Kinh trong hai ngày nay.

Nhân dân nhật báo cho biết chủ tịch họ Hồ và cố vấn Donilon hứa hẹn tăng tiến quan hệ song phương, nhưng tờ báo viết tiếp, rằng chủ tịch Trung Quốc đã yêu cầu Hoa Kỳ thận trọng trong những vấn đề gọi là tế nhị.

Trong khi đó thì nghị sĩ Mc Cain cảnh cáo Trung Quốc là đã có hành động khiêu khích không cần thiết tại nơi mà ông nói là Việt Nam cũng cùng nhận chủ quyền. Và "Tổ chức nghiên cứu về khủng hoảng quốc tế”, gọi tắt là ICG, cảnh giác rằng tình trạng căng thẳng tại biển Đông rất có thể dẫn đến xung đột quân sự, vì không đạt được một cơ chế giải quyết. Cùng lúc, Đài Loan cũng tăng cường võ trang cho đảo Ba Bình ở Trường Sa.

Đối chiếu những sự kiện vừa nêu, liệu có nguy cơ xảy ra xung đột võ trang ở biển Đông không?

Nguy cơ xung đột thì lúc nào cũng sẵn sàng bùng nổ, từ lâu nay, nhưng tình hình này làm cho nguy cơ đó tăng cao. Trong những sự kiện mới nhất như vừa kể thì điều đáng chú ý hơn hết là Trung Quốc thiết lập căn cứ phòng thủ và cho bầu cử HĐND của cái gọi là thành phố Tam Sa, ở ngay trên đảo Phú Lâm theo Việt Nam đặt tên, thuộc Hoàng Sa. Trung Quốc gọi nó là Vĩnh Hưng đảo. Đây là một hành động quả quyết của Trung Quốc để áp đặt vững chắc chủ quyền và thực hiện quyền chủ quyền đó của Bắc Kinh, trước hết là trên vùng biển Hoàng Sa và kế tiếp là trên toàn biển Đông.

Nhưng Việt Nam sẽ tiếp tục cho ngư dân đánh cá quanh vùng biển Hoàng Sa, với tàu hải quân hay cảnh sát biển hộ tống. Hoạt động đó sẽ đụng chạm với tàu Hải giám Trung Quốc, gây nguy cơ xung đột cao hơn  nữa.

Chưa sẵn sàng

Tuy nhiên, ngay lúc này hai bên vẫn phải cố gắng kềm chế để không bùng nổ thành xung đột võ trang. Việt Nam chưa sẵn sàng, và Trung Quốc chưa dám làm.Tuy nhiên tình hình đã rất nguy hiểm.

Người ta thấy trên you tube một tin của đài CCTV 13, là kênh tin tức của truyền hình trung ương Trung Quốc, đăng hôm thứ hai, tàu hải giám Trung Quốc và tàu cảnh sát biển của Việt Nam đã đối đầu ở vùng biển Hoàng Sa cách cù Lao Ré 131 hải lý. Nhưng hai bên chỉ đánh võ miệng. Theo phía Trung Quốc thì tàu Việt Nam mắng chửi thậm tệ, nói là "Đề nghị tàu Trung Quốc ra khỏi lãnh thổ Việt Nam không chúng tao bắn chết". Phóng viên CCTV nói phía Trung Quốc chỉ trả lời là "ngôn ngữ của Việt Nam các anh thô lỗ và mất lịch sự”, nhưng liền nói thêm một cách trịch thượng: "tàu Việt Nam các anh cần chú ý ngôn ngữ và THÂN PHẬN của mình”.

Việt Nam ở vào thế phải tử kềm chế hơn nữa vì lực lượng hải quân– không quân chưa sẵn sàng trước khi được giao hàng đủ số tàu ngầm, tàu chiến, máy bay. Trong khi đó Trung Quốc cũng không muốn, hay là chưa muốn gây chiến, vì thể diện nước lớn đối với quốc tế và vì chiến lược ngoại giao quốc tế của Bắc Kinh. Bắc Kinh chưa thể để lộ bộ mặt hiếu chiến và chỉ giỏi ức hiếp nước nhỏ, nhất là một láng giềng đồng chí Cộng Sản với nhau.

Đài Loan muốn gì?

Giữa lúc đó thì Đài Loan gấp rút tăng cường và đổi mới võ trang cho đồn phòng thủ ở Ba Bình, với súng cối 120 ly và đại bác 40 ly phòng không và chống tàu chiến nhỏ, không rõ số lượng bao nhiêu. Trước đó Đài Loan đã có kế hoạch nối dài đường băng phi cơ ở đó, và đã tổ chức một lực lượng hành quân không vận phản ứng nhanh, nhắm đến Ba Bình. Việt Nam phản đối hành động tăng cường vũ trang, trong khi Trung Quốc không có phản ứng gì.

Có ý kiến cho là Đài Loan thừa gió bẻ măng, củng cố vị trí trên hòn đảo chiếm ở Trường Sa năm 1953 mà họ gọi là đảo Thái Bình. Tuy nhiên về mặt quân sự thì động tác này có vẻ nhằm bảo vệ đảo chống lại cả Việt Nam lẫn Trung Quốc. Đặc tính kỹ thuật của các vũ khí phòng thủ mới tăng cường cho thấy, Đài Bắc e ngại không quân và tàu chiến Trung Quốc nhiều hơn là các lực lượng của Việt Nam và Philippines. Đài Loan phải biết chắc chắn Việt Nam không thể khai triển lực lượng mạnh ra tới Trường Sa, trong khi lực lượng hải quân không quân Philippines không đáng kể, trong khi và Manila cũng như Việt Nam không có ý định giành chiếm lại đảo Ba Bình.

Hành động của Đài Loan trong thực chất nhắm mục đích chính trị nhiều hơn là do sự e ngại về quân sự. Trong khi tình hình đang sôi nổi và căng thẳng quanh Hoàng Sa, Trường Sa với kế hoạch liếm trọn biển Đông của cái lưỡi bò Bắc Kinh, Đài Loan không thể im lặng đứng nhìn, mà phải làm một điều gì đó để mạnh mẽ xác định chủ quyền trên hòn đảo đã chiếm giữ hơn nửa thế kỷ nay.

Mỹ-Trung thoả thuận về biển Đông?

Sang đến hoạt động của cố vấn toà Bạch ốc Tom Donilon ở Bắc Kinh, khi Trung Quốc nói đến "những vấn đề tế nhị” thì đó là vấn đề biển Đông chứ không phải vấn đề Syria, là những đề tài mà hai bên thảo luận trong hai ngày thứ ba và thứ tư.

Như vậy khi tin loan báo hai bên đạt được những thoả thuận về nhiều vấn đề, thì người ta tin rằng không thể có thoà thuận hoàn toàn về vấn đề biển Đông. Nếu đạt thoả thuận về biển Đông thì chủ tịch Trung Quốc đã không cần nhắn nhủ cố vấn Donilon và toà Bạch ốc là Bắc Kinh mong Washington thận trọng khi tiếp cận những vấn đề tế nhị.

Trong khi đó, nghị sĩ Mỹ John McCain,người thường chỉ trích chế độ chính trị của Cộng Sản Việt Nam nhưng lại luôn luôn bênh vực Việt Nam trong vấn đề biển Đông, đã lên tiếng chỉ trích Trung Quốc "có hành động khiêu khích không cần thiết” khi lập căn cứ phòng thủ ở đảo Phú Lâm, hay Vĩnh Hưng, hay Woody Island, và tổ chức bầu cử xong HĐND cho cái gọi là "thành phố Tam Sa” do họ dựng ra trên hải phận của nước khác!

Ông McCain cũng là người chủ trương Mỹ nên liên kết quân sự với Việt Nam để giúp Việt Nam chống Trung Quốc đồng thời để Hoa Kỳ giữ ảnh hưởng ở khu vực Đông Nam Á phía nam Trung hoa.

Lập trường của hành pháp của Tổng thống Obama hiện nay về biển Đông và quan hệ Việt Nam-Trung Quốc cũng không thể mâu thuẫn với lập trường đó của nghị sĩ McCain, có thể đã được bày tỏ trong chuyến đi của cố vấn Donilon sang Bắc Kinh.

Chưa rõ về Việt Nam

Tuy nhiên Hoa Kỳ chưa thể liên kết quân sự hay giúp bán vũ khí sát thương cho Việt Nam khi chưa biết Việt Nam có thực tâm muốn có Mỹ sau lưng để chống Trung Quốc hay không. Việt Nam có thực sự muốn "chọn bạn mà chơi”, có thực tâm cắt đứt tình đồng chí Cộng Sản với người láng giềng Trung Quốc là kẻ không cần coi họ là đồng chí mà còn bày tỏ dã tâm xâm chiếm?

Hoa Kỳ cũng chưa biết Việt Nam có tiếc nuối 16 chữ vàng hay không, có tiếc nuối quan hệ kinh tế có lợi cho Trung Quốc hay không, có tiếc tấm tình hữu nghị "răng cắn sứt môi” sau khi đã mất cả đất ở Hà Giang lẫn biển ở vịnh Bắc Bộ và còn mất cả những lô dầu mà Trung Quốc đang gọi thầu? 

Nhưng người Mỹ biết rõ Việt Nam hiển nhiên còn tiếc nuối cái mô thức hệ thống chính trị "Vô sản nhân dân nô lệ, tư bản nhà nước độc tài” của Trung Quốc đang áp dụng ở Việt Nam, là hệ thống chính trị "Cộng sản nhân dân” duy nhất còn lại trên thế giới.

Việt Nam vẫn cần dựa vào Trung Quốc để áp dụng thể chế cai trị đó với người dân và xã hội Việt Nam, liệu có thể dứt bỏ hẳn mẫu mực chính trị để quay thẳng mũi súng vào nhau?

Cuối cùng, chính sách đi xa nhất của Mỹ để giúp Việt Nam chỉ có thể nằm trong lãnh vực kinh tế, quốc phòng một khi Việt Nam dứt khoát hẳn với Trung Quốc về sự chọn lựa chính trị.

Về ngoại giao, dù sao Mỹ cũng không thể ủng hộ những công bố xác định chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam trong khi ngoài Trung Quốc còn có Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan công bố chủ quyền trên những diện tích lãnh hải chồng lấn với nhau.