Nam Nguyên, phóng viên RFA
2012-11-26
Đập thủy điện Đak Mek 3 ở Kontum sụp đổ chiều 22/11 làm 1 người
chết, trước đó đập thủy điện Đakrông 3 ở Quảng Trị cũng bị vỡ vào ngày
7/10.
Photo courtesy of vtc.vn
Đập thủy điện Đăk Mek 3 bị vỡ và chiếc xe ben chở đá
Hai vụ vỡ đập trên khiến dư luận trở lại câu hỏi về phẩm chất công
trình và trách nhiệm giám sát quản lý đối với thủy điện nhỏ trên toàn
quốc.
Xe ben đụng ... vỡ đập
Khó nói một tai nạn xe tải va quẹt lại có thể phá vỡ một đập thủy
điện dài 80 mét cao 20 mét được xây dựng kiên cố theo kiểu đập chịu lực,
thân đập phía thượng lưu và hạ lưu là bê tông cốt sắt ở giữa là đá. Tuy
vậy với vụ vỡ đập làm thiệt mạng một người tài xế xe chở đá, chủ đầu tư
công trình Cty cổ phần thủy điện Hồng Phát Đăk Mek qua lời Giám đốc Lê
Bá Thanh nói với báo chí thì, đập vỡ là vì một chiếc xe ben chở đá đã va
vào thân đập gây tác động dây chuyền làm vỡ đập.
TS Lê Ngọc Báu, Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp
Tây Nguyên nêu lên nghi vấn về nguyên nhân làm vỡ đập thủy điện Đăk Mek 3
ở huyện Dak Glei tỉnh kontum. Ông nói:
"Có một cái xe tải tông mà sụp đổ, bê tông thân đập phía thượng
lưu dày hơn 1 mét thì xe tăng đâm cũng chưa đổ…nhưng mà họ nói vậy cũng
không biết là sao, nhưng tôi nghĩ chủ yếu là do chất lượng công trình
không bảo đảm.”
Dự án thủy điện Đak Mek 3 có vốn đầu tư tư nhân với hơn 200 tỷ đồng,
công suất thiết kế 7,5 MW, khởi công tháng 3/2009, dự kiến phát điện vào
đầu sang năm 2013. Công trình do Công ty cổ phần tư vấn thiết kế Nam
Việt trụ sở ở Saigon thiết kế và được thi công bởi Công ty thi công cơ
giới Hồng Phát cũng là một công ty con của chủ đầu tư Công ty Cổ phần
Thủy điện Hồng Phát Đak Mek.
Bê tông thân đập phía thượng lưu dày hơn 1
mét thì xe tăng đâm cũng chưa đổ…nhưng mà họ nói vậy cũng không biết là
sao, nhưng tôi nghĩ chủ yếu là do chất lượng công trình không bảo
đảm. TS Lê Ngọc Báu
Theo số liệu chính thức từ Ban chỉ đạo Tây Nguyên, khu vực Tây Nguyên
hiện có 287 dự án thủy điện với tổng công suất gần 7.000 MW được phê
duyệt, trong đó 84 dự án đang vận hành, 50 dự án đang xây dựng và 87 dự
án đang nghiên cứu.
Tên gọi Đăk Mek 3 cho thấy đây là một phần của hệ thống thủy điện bậc
thang ở Kontum với mục đích phát triển nguồn điện, đồng thời điều tiết
mùa lũ và nước tưới cho mùa khô.
Thủy điện ở Tây Nguyên cho đến nay không mang lại hiệu qủa nếu so
sánh với việc hủy hoại khoảng 17.000 héc-ta rừng tự nhiên, người dân mất
đất canh tác cuộc sống bị xáo trộn. TS Lê Ngọc Báu nhận định:
"Thật ra ở Tây Nguyên xây dựng thủy điện rất nhiều nhưng về thủy
lợi thì không tương xứng. Người ta xây dựng thủy điện như vậy thì mất
rừng, mất hồ nhưng mà hiệu quả không cao. Người ta nói là thủy điện phục
vụ thủy lợi nhưng sự thực nó không thể kết hợp được vì những vùng đó
cũng không phát triển được thủy lợi, không giúp ích cho nông nghiệp
được.”
Chủ đầu tư và đơn vị thi công là một
Đập thủy điện Đak Mek 3 bị vỡ. Photo courtesy of xaluan.com
Một công trình thủy điện dưới 20 MW được xem là thủy điện nhỏ và
do chủ đầu tư hoặc chính quyền địa phương giám sát. Vụ vỡ đập Đăk Mek 3
dưới chân núi Ngọc Linh, huyện Đăk Glei tỉnh Kon Tum chiều 22/11; trước
đó là vụ vỡ đập Đăk Rông 3 ở huyện Đak Rông tỉnh Kontum ngày 7/10 chỉ
sau 15 ngày được nghiệm thu, đã gióng lên tiếng chuông báo động về phẩm
chất công trình và công tác gíam sát quản lý. GS Vũ Trọng Hồng, chủ tịch
Hội Thủy lợi Việt Nam nhận định:
"Thông thường thủy điện nhỏ không có quản lý của bộ chuyên ngành
mà giao xuống địa phương, trong khi địa phương chưa có trình độ chuyên
môn để nghiệm thu công trình được. Tôi đang kiến nghị phải xem xét lại
qui trình giao thủy điện nhỏ xuống địa phương liệu có đủ khả năng để
quản lý hay không?”
Mặc dù vụ vỡ đập Đăk Mek 3 tỉnh Kontum xảy ra từ chiều ngày 22/11 với
thiệt hại nghiêm trọng là có người chết, cả con đập dài 80 mét cao 20
mét bị vỡ vụn hoàn toàn nhưng cho đến chiều 25/11 Sở Công thương Kontum
vẫn chưa nhận được thông tin gì. Khi nhà báo hỏi, ông Nguyễn Bộ, Giám
đốc Sở Công thương Kontum nhìn nhận việc quản lý các thủy điện nhỏ là
trách nhiệm của Sở.
Theo Tuổi Trẻ Online, ông Đỗ Hoàng Liên Sơn, giám đốc Sở Xây dựng
Kontum nhận định rằng, Chủ đầu tư và đơn vị thi công là cùng một nhà nên
khó biết công trình có được thi công theo đúng thiết kế phê duyệt hay
không. Việc giám sát cũng do một đơn vị của chủ đầu tư thuê. Trong khi
đó Phó Chủ tịch huyện Đăk Glei bán cái qua chủ đầu tư vì cho rằng đây là
việc của chủ đầu tư.
Với những thực tế ở Đăk Rông 3 và nay Đak Mek 3 việc phân cấp quản lý
hàng trăm công trình thủy điện vừa và nhỏ trên toàn quốc đến lúc nên
được xem xét lại.
|