Nhật
báo China Daily của Trung Quốc mới đây nhận định rằng Việt Nam đang
quốc tế hóa vấn đề tranh chấp ở biển Đông khi tổ chức một cuộc hội thảo
bàn về vấn đề này hồi năm ngoái. Tờ báo của nhà nước Trung Quốc cũng
dẫn lời một học giả Trung Quốc cho rằng ‘động cơ chính trị’ này của
Việt Nam sẽ thất bại. Trong cuộc phỏng vấn với Nguyễn Trung của VOA
Việt Ngữ, Phó Giáo sư Peter Dutton của Viện Nghiên cứu Biển Trung Hoa
thuộc Trường Chiến tranh Hải quân Hoa Kỳ, cho rằng bước đi của Việt Nam
có thể sẽ không thành công nếu Bắc Kinh từ chối tham gia đàm phán đa
phương. Mời quý vị theo dõi cuộc trao đổi trong chuyên mục ‘Câu chuyện
Việt Nam’ kỳ này.
Nguyễn Trung | Washington, DC Thứ Bảy, 13 tháng 3 2010
VOA: Tờ
China Daily của Trung Quốc mới đây lên tiếng cho rằng Việt Nam đang
‘quốc tế hóa’ vấn đề biển Đông. Ông đánh giá như thế nào về tin đó?
Phó Giáo sư Peter Dutton: Bản
thân tôi cho rằng cách tiếp cận mang tính quốc tế hóa đối với vấn đề
biển Đông là phù hợp nhất lúc này vì có nhiều quốc gia cùng tuyên bố
chủ quyền và nhiều nước có lợi ích tại khu vực đó.
VOA: Nhật
báo nhà nước cũng dẫn lời một chuyên gia Trung Quốc tham dự hội thảo đó
cho rằng Việt Nam có ý đồ chính trị và rằng ý định quốc tế hóa vấn đề
tranh chấp biển Đông sẽ thất bại. Bản thân ông nghĩ sao về điều này?
Phó Giáo sư Peter Dutton: Tôi
cũng nghĩ rằng tiến trình quốc tế hóa vấn đề này của Việt Nam có thể sẽ
thất bại nếu Trung Quốc không sẵn lòng tham gia các cuộc hội thảo cũng
như tìm kiếm các giải pháp quốc tế về tranh chấp ở biển Đông vì Bắc
Kinh đóng vai trò lớn trong việc giải quyết vấn đề này. Tuy nhiên, tôi
nghĩ Trung Quốc cũng chịu nhiều áp lực phải chứng tỏ mình là một nước
láng giềng tốt đối với các quốc gia cùng tuyên bố chủ quyền ở biển
Đông, cũng như các nước không tuyên bố chủ quyền, nhưng có tiếng nói
hữu ích, giúp giải quyết các bất đồng.
Việt Nam có thể có động
cơ chính trị trong việc quốc tế hóa các tranh chấp này, nhưng theo tôi,
đó là cách tốt để Hà Nội gây áp lực ngoại giao, buộc Bắc Kinh phải tham
gia giải quyết vấn đề khó khăn này với các nước khác. Trung Quốc có thể
từ chối, nhưng điều đó sẽ khiến họ tự biến mình thành người ngoài cuộc.
VOA: Vậy theo ông, ‘quốc tế hóa’ vấn đề biển Đông là điều Việt Nam nên tập trung theo đuổi lúc này?
Phó Giáo sư Peter Dutton
Phó Giáo sư Peter Dutton: Tôi cho rằng đó là một
trong các giải pháp mà các quốc gia như Việt Nam nên làm vì theo tôi
một sự hợp tác quốc tế chặt chẽ có thể dẫn tới một giải pháp lâu dài.
Cho dù các cuộc đàm phán quốc tế đó không giải quyết được được từng vấn
đề như chủ quyền đối với các hòn đảo hay đường lãnh hải, thì ít ra các
cuộc thương thảo đó sẽ tìm ra cách thức giúp đẩy nhanh tiến trình tìm
giải pháp, cho dù các bên vẫn còn bất đồng.
Trung Quốc đóng vai
trò quan trọng trong khu vực cũng như đang ngày càng có ảnh hưởng lớn
trên thế giới, vì thế nên các quốc gia khác sẽ nhìn vào xem Bắc Kinh
giải quyết vấn đề biển Đông ra sao cũng như để xem các tuyên bố tôn
trọng các nước khác của bản thân Trung Quốc có đúng với những gì họ
hành động hay không. Không loại trừ trường hợp nước này sẽ tham gia đàm
phán quốc tế để chứng tỏ mình. Nói chung, việc Trung Quốc có hay không
tham gia đàm phán về một giải pháp quốc tế sẽ là một chỉ dấu về thái độ
của Bắc Kinh trong tương lai.
VOA: Ông nhận
định như thế nào về cơ chế quản lý đa phương cũng như triển vọng làm
hồi sinh một đề xuất khai thác tài nguyên chung giữa các nước ở biển
Đông?
Phó Giáo sư Peter Dutton: Theo tôi, triển vọng đó
thực sự phụ thuộc vào lòng tin lẫn nhau. Tôi tin rằng xây dựng lòng tin
thông qua các cuộc đàm phán song phương, đa phương mang tính quốc tế là
bước đi quan trọng đầu tiên, và điều đó có thể từng bước một dẫn tới
các giải pháp đa phương.
Bước tiến đầu tiên có thể là thỏa
thuận phát triển, nghiên cứu và đánh bắt cá chung. Có nhiều cơ hội để
các bên tiến lên phía trước một cách hữu hiệu. Nhưng những điều đó cũng
cần các bên lùi bước trước các tranh cãi pháp lý cũng như tranh chấp
chủ quyền của riêng mình. Các bên cũng nên thừa nhận rằng tất cả các
nước xung quanh khu vực biển Đông đều quan tâm, và có lợi ích trong
việc quản lý các nguồn lợi tại đó một cách hợp lý, nhằm đem lại lợi ích
cho mọi quốc gia trong phạm vi vùng biển này; hay quan tâm tới việc bảo
đảm môi trường bền vững cho các thế hệ tương lai; cũng như quan tâm tới
việc truy trì an ninh và ổn định đối với các tuyến hàng hải cũng như
việc khai thác ở biển Đông. Điều quan trọng là các bên đầu tiên cần
phải xây dựng lòng tin và sau đó là phát triển các sáng kiến cũng như
lợi ích đó.
VOA: Tờ China Daily mới đây
cũng đã trích lời một giới chức hải quân cấp cao của Trung Quốc bày tỏ
quan ngại về việc tăng cường hạm đội tàu ngầm của các nước thành viên
ASEAN và coi đó là một mối đe dọa tới Bắc Kinh. Một số chuyên gia cho
rằng Trung Quốc quá lo xa. Còn ý kiến của ông?
Phó Giáo sư Peter Dutton: Theo
tôi, tàu ngầm luôn là một mối đe dọa đặc biệt. Nhưng sức mạnh hải quân
của Trung Quốc rõ ràng mạnh hơn nhiều so với các nước ở trong khu vực
biển Đông, nên tôi không thấy có một mối đe dọa thực tế nào đối với hải
quân Trung Quốc. Nếu các nước đồng lòng ngồi lại đàm phán đa phương và
xây dựng lòng tin, tôi rằng không nước nào muốn quân sự hóa vấn đề
tranh chấp này.
VOA: Mới đây, Bộ trưởng
Ngoại giao Trung Quốc Dương Khiết Trì đã bác bỏ quan ngại của quốc tế
rằng Bắc Kinh đang ngày càng mạnh bạo, thậm chí là khiêu khích khi
khẳng định chủ quyền, đồng thời cho rằng Trung Quốc chỉ hành động để
bảo vệ an ninh và quyền lợi của mình. Phó Giáo như có cùng quan điểm
với ông Dương không?
Phó Giáo sư Peter Dutton: Tôi
nghĩ tuyên bố đó không chính xác vì Trung Quốc đang tăng cường bảo vệ
và tuyên bố chủ quyền ở khu vực biển Đông. Trung Quốc đã thông qua các
điều luật nội địa, trao trách nhiệm cho các bộ, ngành trong chính phủ
quyền kiểm soát và quản lý toàn bộ các hòn đảo ở biển Đông. Mới đây
nhất, chính quyền Bắc Kinh đã thông qua luật bảo vệ hải đảo ngày
26/12/2009.
Việc trao cho các bộ ngành của chính phủ quyền
hành đó cho thấy Trung Quốc đang hành động củng cố tuyên bố chủ quyền
và quyền lực pháp lý. Điều này sẽ khiến các nước trong khu vực suy nghĩ
rằng Trung Quốc sẽ sử dụng quyền lực của mình, cả về dân sự, quân sự và
pháp lý, để củng cố tuyên bố chủ quyền ở khu vực biển Đông mà không
quan tâm tới quyền lợi của Việt Nam, Philippines hay các nước khác.
Tôi
cũng không thấy ngạc nhiên khi các quốc gia láng giềng với Trung Quốc
cảm thấy quan ngại vì Bắc Kinh đang có ý định sử dụng các quyền lực
đang gia tăng của mình để ngăn chặn các nước khác khẳng định tuyên bố
chủ quyền, mà theo họ là xung đột với tuyên bố của Trung Quốc. Điều đó
chắc chắn làm tổn hại tới lòng tin cần có nhằm tìm ra các giải pháp lâu
bền.
Cám ơn Phó Giáo sư Peter Dutton. Nếu quý vị muốn chia sẻ
các câu chuyện cùng thông tin hấp dẫn từ nơi mình sinh sống, xin gửi về
địa chỉ: vietnamese@voanews.com. Xin ghi trên tiêu đề là gửi chuyên mục
'Câu chuyện Việt Nam'. Xin chân thành cám ơn.
|