Mặc dù chính quyền tuyên bố với báo chí đây là "phiên tòa xét xử
công khai", nhưng đến nay thân nhân của tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ vẫn chưa
nhận được giấy mời dự phiên tòa. Vợ ông Vũ bà Nguyễn Thị Dương Hà đã
nhiều lần gửi giấy đến cho ông Nguyễn Hữu Chính, Chánh tòa Hình Sự Hà
Nội và cũng là chủ tọa phiên tòa ông Vũ; bà Hà yêu cầu tòa thực thi
đúng quyền lợi bị cáo khi để thân nhân họ tham dự. Nhưng ông Nguyễn Hữu
Chính một mực làm ngơ trước đề nghị của bà Dương Hà.
Nhìn lại những vụ án mà tòa Việt Nam kêu là xét xử công khai, thì
điều ngạc nhiên là khi mở cửa phòng xét xử đã đầy ắp người ở đâu đến
trước. Những người khác muốn tham dự đều bị cảnh sát từ chối với lý do
phòng giam đã "chật chỗ".
Còn những người có mặt tại tòa sẵn đó thì sao? Thường họ là những
đảng viên về hưu, cựu chiến binh được huy động đến tòa ngồi để chiếm
chỗ. Những người này đều được chỉ định từ trước và tất nhiên có thù lao
để ngồi đóng vai khán giả trong tòa.
Vì "không đủ chỗ" như vậy, các phóng viên quốc tế dù đến sớm cách
mấy cũng phải ngồi phòng riêng để theo dõi phiên tòa qua màn hình trực
tiếp. Điều đặc biệt là đến phần chủ tọa chất vấn, viện kiểm sát luận
tội thì âm thanh và hình ảnh rõ nét. Nhưng đến phần bị cáo, luật sư
tranh luận, phản bác thì âm thanh và hình ảnh nhiễu không nghe được gì.
Điều này xảy ra ở những phiên tòa cụ thể như vụ Linh mục Nguyễn Văn Lý,
nhóm giáo dân Thái Hà, nhóm những nhà đấu tranh dân chủ Hải Phòng… và
nhiều vụ án có tính chất tương tự.
Bưng bít bên ngoài xã hội đã đành. Bên trong một tòa án đã được be
bờ đến thế mà hy vọng cuối cùng của bị cáo được nói lời biện hộ cũng bị
bưng bít nốt. Khi quá sợ công lý và sự thật lộ mặt ra, chủ tọa phiên
tòa còn làm thay cả viện kiểm sát trong khâu buộc tội bị cáo. Và khi 2
vai nhập một như thế thì lấy đâu ra phần tranh luận công bằng. Cứ mỗi
lần đuối lý, chủ tọa lại dùng quyền của mình cắt ngang, không cho bị
cáo giải bày tiếp, hay lại quay sang chất vấn về một tội khác nhằm đánh
lạc hướng vấn đề mình đuối lý. Tại nhiều phiên tòa chủ tọa sẵng giọng
hỏi luôn mồm: "bị cáo thấy tội chưa, bị cáo nhận tội chưa, tội bị cáo
là thế đấy". Còn viện kiểm sát chỉ ngồi vểnh râu nhàn nhã vì mọi sự
được chủ tọa làm hộ hết rồi.
Hầu hết thời gian của tòa là để đọc cáo trạng. Các cáo trạng đều dài
lê thê, bao luôn hầu hết các tình tiết điều tra. Với nhiều điều bị cáo
buộc như thế nhưng khi tới phần tranh luận thì chỉ mươi phút là đã xong
hết như đã nói ở trên. Dường như tố tụng ở Việt Nam ta, ăn nhau là ở
cái cáo trạng. Và cáo trạng hay kết luận thì do cơ quan điều tra đã làm
hộ hết cho tòa. Vì vậy, công việc duy nhất của tòa là đóng kịch, đọc lê
thê cho hết thì giờ, và kết thúc cho nhanh những bản án định sẵn do
phía công an "đề nghị".
Ngay chính nhiều nhân viên của tòa án Việt Nam còn ngao ngán cho
nghề nghiệp của mình khi nói: "Ở Việt Nam, Bộ Chính Trị là to nhất,
đứng trên cả pháp luật. Mà ở đấy có mấy ông công an. Còn bên tòa án thì
có được ông nào ngồi trong Bộ Chính Trị đâu. Thế thì lấy đâu ra sức
mạnh độc lập của tòa án?"
Riêng các vụ án liên quan đến loại trọng tội như xâm phạm an ninh
quốc gia, tuyên truyền chống phá chế độ, lật đổ chính quyền, tức những
vụ phức tạp cần phải tranh luận chi tiết về bằng chứng, động cơ, hành
động, mức thiệt hại v.v..., thì các phiên tòa xử các vụ án ấy lại càng
ngắn. Có khi chỉ vài tiếng đồng hồ, mà trong đó phần giới thiệu thủ
tục, nhân thân, cáo trạng chiếm hết 3/4 thời gian rồi. Và đó cũng là
bằng chứng cho thấy những bản án đã được định sẵn từ trước. Vì chẳng có
tòa án đúng nghĩa nào trên thế giới có thể kết luận về tội trong vòng
dăm ba phút tranh luận như thế nổi, dù chỉ là những tội nhỏ như vi phạm
luật giao thông.
Trong vụ án tiến sĩ Cù Huy Hà Vũ sắp tới, sẽ có đến 5 luật sư tham
gia. Bản thân ông Vũ cũng là một tiến sĩ luật, có trình độ lý luận chặt
chẽ và khoa học. Với một phiên tòa công bằng và với tội danh lớn như
thế, ít nhất phần tranh luận không thể dưới một tuần lễ để làm rõ từng
luận điểm. Nhưng cho đến nay, chưa có luật sư nào nghĩ rằng phiên tòa
sẽ kéo dài quá một ngày.
Với mỗi lần biến tòa án thành trò hề như thế, lãnh đạo Đảng và nhà
nước lại tiếp tục đánh rớt lớp phần cuối cùng trên khuôn mặt đang lở
từng mảng, để lộ ra thứ bản chất dối trá và đê tiện ngày càng rõ.
Người dân đang xôn xao: dù XỬ KÍN như vụ các quan chức mua dâm ở Hà
Giang, hay XỬ HỞ như đối với tiếng nói lương tâm Cù Huy Hà Vũ, lãnh đạo
Đảng đều đang rất "hở hang" về bản chất của họ trước mắt toàn dân và
thế giới.
Chỉ
còn một tuần nữa là đến ngày nhà nước Việt Nam đưa tiến sĩ luật Cù Huy
Hà Vũ ra tòa để truy tố ông với tội danh tuyên truyền nhằm lật đổ chính
quyền.