Mấy hôm trước, nhà thơ Bùi Hoàng Tám vừa đóng góp cho bạn đọc qua các comment trong bài “Nhà thơ” một câu chuyện thật vui về… thơ. Cứ tưởng tư duy ông này chỉ quẩn quanh mấy chuyện “dí thơ vào l…” ấy. Vậy mà hôm nay, ông gửi một bài hết sức nghiêm chỉnh về một vấn đề quốc sự và nài nỉ xin đăng trên trang của Nhất.

Xin giới thiệu đến bạn đọc bài viết này, để biết thêm về một Bùi Hoàng Tám khác, chứ không chỉ: “Thái Bình có chú Bùi Hoàng / Tám bán quán thịt / Chó làm thơ hay”.

Trương Duy Nhất


Vào những ngày này, cử tri cả nước đang hết sức quan tâm đến một hoạt động chính trị quan trọng, đó là Kỳ họp Quốc hội. Nhân dịp này, xin được gửi tới Quốc hội hai câu chuyện.

Câu chuyện thứ nhất, khu nhà nơi có trụ sở báo Dân trí. Tòa soạn báo này có thuê người bảo vệ của một công ty TNHH. Trong điều 4 bản nội quy của công ty có nội dung nguyên văn như sau: “Nghiêm cấm nhân viên bảo vệ lợi dụng chức trách, nhiệm vụ được phân công để gây sách nhiễu, phiền hà, vòi vĩnh ăn hối lộ của các đơn vị và cá nhân đến xây dựng công trình trong dự án. Để đảm bảo cho khách hàng khi vào liên hệ nếu thấy có hiện tượng không đúng xin liên hệ đường dây nóng...”

Thưa Quốc hội, một anh bảo vệ được thuê về trông coi nhà cửa mà cũng có quyền "sách nhiễu, phiền hà, vòi vĩnh ăn hối lộ" thì tham nhũng đã ở mức "xã hội hoá" cao độ. Trước một anh bảo vệ, người dân cũng đứng trước nguy cơ bị sách nhiễu và phải hối lộ thì đủ biết thân phận người dân thấp kém và khốn khổ đến mức nào?

Chuyện thứ hai do một nhà thơ nguyên là đại biểu Quốc hội khoá X kể lại rằng cạnh nhà ông có cậu bé đang học lớp 2 (tức là 7 - 8 tuổi). Mỗi buổi sáng, mẹ cậu thường cho cậu 5 ngàn đồng ăn quà. Thế nhưng mấy bữa liền, cu cậu nằng nặc đòi xin 7 ngàn đồng. Người mẹ dỗ dành, tra hỏi mãi, cu cậu mới khai lý do là "biếu bạn lớp trưởng để khỏi bị mách cô giáo khi mắc lỗi".

Một chuyện tưởng chừng như rất đơn giản nhưng đằng sau nó ẩn chứa một thông điệp hết sức đáng lo ngại. Thứ nhất, việc làm của hai cậu bé tuy vô thức nhưng đã chứa đựng đầy đủ hành vi của một tội hình sự có tên là "hối lộ và nhận hối lộ" mà mức án cao nhất của tội danh này là chung thân đến tử hình.

Thứ hai, thật là kinh hoàng nếu nhìn ở góc độ tuy mới 7 - 8 tuổi nhưng các em đã ý thức rằng kẻ làm quan (dù chỉ là lớp trưởng của một lớp 2) thì được quyền nhận biếu xén và kẻ là dân (học sinh) thì phải có trách nhiệm cống nạp. Về cậu bé đưa tiền, em đã ý thức được thân phận “thần dân”, con sâu, cái kiến của mình nên phải có bổn phận “cống nạp”. Về phía em bé lớp trưởng, tuy còn rất nhỏ nhưng em đã ý thức được “vị thế” quan lại của mình. Nhận cống nạp và bao che cho tội lỗi.

Điều rất dáng lo ngại là cái tư duy cống nạp và nhận cống nạp đã hình thành như một bản năng từ thủa ấu thơ chính là nguy cơ tiềm tàng, hủy hoại nền tảng đạo đức thế hệ mai sau. Các em không có lỗi. Tội là ở chúng ta mà các em chính là nạn nhân bi thương của nền giáo dục cả trong nhà trường, ở gia đình và toàn xã hội. Vì vậy, việc chống tham nhũng, hối lộ không chỉ là công việc của ngày hôm nay và chỉ cho ngày hôm nay. Chúng ta sẽ còn phải trả giá rất đắt cho những tiêu cực của ngày hôm nay ở các thế hệ tương lại. Thế nhưng thưa Quốc hội, xin được nêu lên một sự thật rằng nạn tham nhũng đã trở thành "quốc nạn", một loại "giặc nội xâm" nhưng trong nhiều năm qua, chưa có bất cứ đại biểu hay đoàn đại biểu Quốc hội nào phát hiện, tố cáo một vụ hối lộ, tham nhũng, tiêu cực ở chính địa phương mình, ngành mình. Tại sao vậy, thưa Quốc hội?

Chắc chắn rằng nhiều, rất nhiều cử tri hi vọng Quốc hội xóa bỏ được “tiền lệ” đáng buồn này.