Trần Đông Chấn
Một đêm đầu tháng 11 này, vừa vào blog thì thấy ngay một bức thư chủ đề “khẩn”, mở ra đọc:
Thưa chú,
 |
| Nguyễn Tiến Trung |
Cháu đường đột viết thư này vì một chuyện mà cháu thấy cần chú
giúp. Cháu là một bộ đội đang đóng quân tại Trung đoàn Gia Định, Hóc
Môn thành phố Hồ Chí Minh, ở cùng đơn vị với anh Nguyễn Tiến Trung mà
có thể chú biết vì đã lập ra Tập Hợp Thanh Niên Dân Chủ. Cháu thích ảnh
vì ảnh hiểu biết nhưng khiêm tốn và hòa đồng, không giống những gì mà
có lần cháu đọc được trên báo Công An nói về ảnh trước khi cháu vào bộ
đội. Có lẽ vì lý lịch đặc biệt của ảnh mà cấp trên luôn giao người theo
dõi mọi động thái của ảnh và hình như ảnh cũng biết nên sinh hoạt rất
đúng mực. Thời gian rảnh cháu thấy ảnh toàn đọc sách.
Nhưng tuần rồi ảnh bị đưa ra đấu tố phê bình trước toàn đơn
vị, khoảng 4 đến 5 người công kích ảnh nặng nề, nói rằng ảnh háo danh
đấu tranh dân chủ. Những người quí mến ảnh như cháu thì chẳng làm được
gì vì ai cũng biết nếu nói ra thì thế nào cũng bị kỷ luật. Lý do ảnh bị
như vầy là vì đọc và cất các tài liệu dân chủ trong đơn vị. Hiện nay
ảnh đang bị quản lý rất đặc biệt, nhiều người theo dõi, tụi cháu nghe
nói rằng nếu ảnh bị kỷ luật một lần nữa thì có thể bị giam. Nhưng điều
đáng lo lắng hơn là cháu biết được rằng hiện nay có nhiều người được
phân công để tìm ra những sơ hở của ảnh, mà sơ hở thì sao mà tránh
được, ví dụ như đi hành quân đến các nơi xa, có khi hàng trăm cây số đi
bộ, phải mang súng theo người. Ai sơ hở để mất súng là có thể bị phạt
tù giam đến 7 năm theo luật của quân đội.
Cháu không biết nhiều về cái việc mà ảnh làm trước khi vào
bộ đội, cháu chỉ thấy rằng ảnh là người tốt, nếu không may bị chuyện gì
đó tương tự như trên thì rất tội nghiệp cho ảnh. Cháu thực tình không
biết làm sao, nghe bạn bè cháu nói rằng chú là người hiểu nhiều, hiểu
rộng nên cháu thử viết cho chú biết, hy vọng là chú sẽ làm được điều gì
đó giúp ảnh.
Kính chúc chú sức khỏe.
Cháu kính thư.
Tôi không biết nhiều về chàng thanh niên
Nguyễn Tiến Trung, cũng chưa bao giờ gặp mặt. Tôi chỉ mới đọc một số
bài viết liên quan đến Trung trên BBC và vài lần trao đổi với Trung
trên blog này. Nhưng tôi cảm kích người thanh niên này đã sẵn sàng từ
bỏ công việc đang làm với lương cao để đi vào quân đội vì điều mà mình
tin là sẽ có ích cho nhiều người. Nếu xã hội có nhiều người như thế thì
nó đã tốt đẹp hơn rất nhiều. Nhưng thật tiếc rằng không ít thanh niên
bây giờ sống thật vô cảm và ích kỷ.
Một ngày hè tháng 6 vừa rồi, lâu lắm mới ngồi sau tay lái trên đường
Sài Gòn. Sắp đến giờ tan tầm nên người trên đường bắt đầu hối hả. Đường
Nguyễn Thái Học đông xe nhưng không kẹt, vẫn có thể chạy với tốc độ đến
25 km/h nhờ không có các dãy lô cốt công trường. Qua cầu Ông Lãnh, gần
tới ngã ba Hoàng Diệu nghe thấy tiếng xe cứu thương hú inh ỏi phía sau,
tôi vội vàng giảm tốc độ, tạt xe vào bên phải, ấn còi liên tục và ép
nhiều xe máy dạt vào trong để tạo khoảng trống bên trái cho xe cứu
thương vượt lên. Tôi thật bất ngờ khi thấy hàng chục chiếc xe máy khác
tranh thủ khoảng trống vừa tạo ra để chèn lên trước và cản luôn hướng
vượt lên của xe cứu thương đang ngay cạnh bên trái xe tôi. Đúng lúc ấy
đèn đỏ, những chiếc xe máy “cướp” đường này lại tuân thủ luật pháp một
cách khó hiểu, họ dừng lại ngay trước mũi xe cứu thương, bất chấp tiếng
còi vừa inh ỏi vừa tha thiết của nó. Tôi quan sát rất kỹ, hơn một chục
xe máy mà không một người cầm lái nào thậm chí ngoái đầu nhìn phía sau
vì họ biết thừa rằng sau họ là chiếc xe cứu thương mà họ vừa vượt qua.
Một sự vô cảm đáng sợ.
Ngay lúc đó cửa xe bên phải tôi bị đạp mạnh, nhìn qua tôi thấy một
thanh niên cỡ 25 tuổi, tóc nhuộm vàng chóe; một tay cầm nón bảo hiểm,
một tay đang đập mạnh cửa kính; miệng la to bắt tôi ra khỏi xe. Bước
đến anh ta tôi thấy một chiếc SH còn mới ngã cạnh xe tôi. Chàng thanh
niên hùng hổ:
“Ông ép té xe tôi mà lại ngồi yên trên xe vậy hả?”
Tôi giải thích rằng tôi thực sự không biết vì tôi đang mãi tránh và
quan sát xe cứu thương, và tôi xin lỗi. Nhưng cậu ta vẫn lớn tiếng,
chửi thề và bắt tôi đền. Tôi sợ tắt đường nên bảo cậu ta dựng xe lên
đưa vào lề bên kia đường Hoàng Diệu, tôi cũng sẽ đánh xe vào nói
chuyện. Không ngờ cậu ta lại hét lớn:
“Mày định xóa hiện trường à?”
Cậu ta chỉ cỡ nửa tuổi tôi. Tôi vẫn lên xe và đánh qua bên kia lề mặc
cho lúc đó cậu ta đứng phía bên cửa lái đập cửa đe dọa. Tôi dừng và
bước xuống xe, cậu ta cũng dựng xe lên và chạy đến chỗ tôi đứng.
“Bây giờ ông tính sao? Xe tôi trầy nặng như vầy, máy móc không biết
có ảnh hưởng gì không nữa, quần tôi cũng bị cà xuống đường, hư rồi,
hàng hiệu đó biết chứ!”
Tôi bảo rằng đây là rủi ro không ai muốn, tôi thực sự không biết và
cũng không cố tình làm cho cậu ta ngã, lúc đó rõ ràng có một xe cứu
thương, tôi nói:
“Nếu anh biết thông cảm cho hoàn cảnh lúc đó thì anh cũng đã nhanh
chóng dạt vào lề phải thì tôi đã có thể không vô tình làm anh ngã, xe
cứu thương đã hú còi từ rất xa, anh đã nghe và đáng lẽ phải sẵn sàng
tránh qua phải. Tôi cũng không thấy thiệt hại gì đáng kể, điều quan
trọng là anh đã không bị gì là may mắn rồi. Xe tôi cũng trầy xước nặng.
Nhưng đây là chuyện không lớn, chúng ta nên bỏ qua.”
Cậu ta vẫn cương quyết không, giọng điệu càng gây gổ và đe dọa, cậu ta còn nói:
“Đ.. cần biết xe cứu thương gì cả, chuyện này giữa tôi và ông thôi.”
Tôi nói nếu cậu ta không đồng ý tôi sẽ gọi công an. Cậu ta thách. Tôi
bấm 113 và cậu ta cũng điện thoại cho ai đó. Lát sau hai cảnh sát giao
thông đến, tôi trình bày sự việc và yêu cầu cảnh sát xác minh với những
người chứng kiến bên đường, và tôi yêu cầu phải làm rõ ràng sự việc
này. Cậu thanh niên giờ lại khăng khăng với cảnh sát là tôi chạy ẩu,
giành đường và ép cậu ta té, lúc đó xe cứu thương đã đi qua rồi, tôi
sai nên xóa hiện trường. Tôi chỉ yêu câu cảnh sát làm đúng trách nhiệm.
Thấy nãy giờ cậu ta không hề xuất trình giấy tờ nên tôi cương quyết yêu
cầu cảnh sát kiểm tra bằng lái xe của cậu ta. Lúc ấy, cậu ta có vẻ đổi
giọng rồi lấy điện thoại, gọi cho ai đó và đưa máy cho một trong hai
người cảnh sát. Họ nói gì tôi không biết, chỉ biết rằng ngay sau đó
người cảnh sát này bước đến tôi nói rằng “để em giải quyết việc này,
anh đi đi” và trả lại giấy tờ cho tôi.
Lên xe mà lòng tôi nặng trĩu. Con người không xử sự với nhau bằng đạo
lý và cần đến pháp luật. Đại diện của pháp luật thì không hề giải quyết
bằng luật pháp. Tất cả giềng mối của xã hội mà không có đạo lý lẫn pháp
luật làm nền tảng thì nó đứng trên cái gì? Câu hỏi này làm tôi nhớ đến
bộ phim “The Quick and the Dead” (*)
xem trên HBO vài tháng trước. Chuyện phim kể về một thị trấn nhỏ tên
Marshall thời miền tây hoang dã của nước Mỹ. Nó bị một băng cướp chiếm
giữ và cai trị. Người đứng đầu luật pháp của thị trấn bị hành hình. Cô
con gái vị thành niên của người này bị ép buộc phải nổ súng để cứu cha
nhưng viên đạn vô tình giết chết cha mình. Tên đầu đảng áp đặt thu phí
50% tiền kiếm được của cư dân thị trấn bằng nỗi sợ hãi của chính họ.
Hắn triết lý rằng hắn tạo ra được trật tự nên không cần đến luật pháp.
Hắn làm mọi cách để mọi người hiểu và nhận thức rằng hắn là duy nhất ở
đây được cầm quyền và ra lệnh. Hắn cho gì thì người khác mới được làm.
Không ai dám nói hay làm gì mà hắn không thích. Không ít kẻ theo hắn,
phục vụ hắn, bán mình cho hắn thì được sống trên nhiều người. Nhưng hầu
hết mọi người đều câm lặng để sống yên ổn trong nỗi sợ hãi.
Đến một ngày cô gái ấy trở về, đã trở thành một tay súng thiện xạ vì
lâu nay cô nung nấu ý chí trả thù cho người cha yêu quý. Nhưng rồi
chính cô cũng rơi vào nỗi sợ hãi vì thế lực của tên đầu đảng, vì tài
đấu súng của hắn. Và quan trọng hơn hết là vì cô thấy toàn người xấu
thị hiện, không thấy người tốt ở đâu. Cô nhục nhã bỏ đi và định từ bỏ
luôn ý định trả thù cha. Trên đường cô gặp lại một vị bác sĩ già, người
bạn cũ của cha cô. Ông nói với cô rằng thực ra còn rất nhiều người tốt
ở thị trấn đó, nhưng tất cả họ đều hèn nhát cũng như ông nên cô không
được thấy. Nhưng họ vẫn hy vọng và chờ đợi một người can đảm nào đó dám
đứng lên dừng tên đầu đảng lại. Một khi có người như thế, người tốt sẽ
xuất hiện và giúp đỡ. Cuối cùng cô đã trở lại và hạ được tên đầu đảng
với sự giúp sức của nhiều người tốt, trong đó có một người đã từng là
đồng bọn của hắn. Người ta đã giúp cô để cô trả lại pháp luật cho thị
trấn, không phải để cô trả thù.
Nỗi sợ hãi cũng có thể được dùng để xây nên giềng mối cho xã hội. Nhưng chắc chắn rằng nó sẽ không bền vững và tốt đẹp.
Cậu bé viết thư trên cho tôi đã làm một việc tốt nhưng phải len lén, ở
giữa nhiều người thì sợ không dám lên tiếng bảo vệ điều mình nghĩ là
đúng. Cậu thanh niên tóc vàng mặc hàng hiệu thì bộc lộ đủ thứ cái xấu
nhưng chẳng biết sợ gì trước bàn dân thiên hạ và cả luật pháp. Chẳng
khó gì để thấy xung quanh ta hằng ngày hàng nghìn chuyện nghịch lý như
thế. Đưa hối lộ là xấu và sai nhưng chẳng mấy ai sợ, nhưng phát hiện và
tố giác tham nhũng thì giờ ai cũng sợ … đi tù. Xã hội sẽ đi về đâu khi
người ta sợ làm cái tốt, cái đúng là điều quá dễ đoán trước.
Trần Đông Chấn
Cuối thu tháng 11, 2008
(*) Tựa tiếng Việt trên đĩa DVD là “Bắn chậm thì chết”
Nguồn: Trần Ðông Chấn
|
