Thanh Truc, phóng viên RFA

2008-11-12

Quốc Hội Việt Nam thông qua nghị quyết phân bổ ngân sách trung ương năm 2009, trong đó ngân sách đổ vào các tập đoàn kinh tế quốc doanh và tổng công ty nhà nước bị cắt giảm đáng kể.

Theo quyết định của quốc hội trong hai ngày 8 và 10 vừa qua, năm 2009 phần lớn ngân sách dành cho các  tập đoàn kinh tế lớn của nhà nước bị cắt giảm. Điển hình Tổng Công Ty Dầu Khí bị cắt 4 ngàn 100 tỷ đồng, Tập Đoàn Điện Lực  khoảng 60 ngàn tỷ đồng.

Vai trò của Quốc hội

Có nhiều câu hỏi được nêu lên ở đây,  là phải chăng đến lúc quốc hội  chủ động và quyết liệt hơn trong chức năng lập pháp của mình, phải chăng Việt Nam cần thực hiện cam kết với tài trợ nước ngoài là nâng cao hiệu quả khu vực quốc doanh?

Ông Nguyễn Trung, cựu trợ lý của cố thủ tướng Võ Văn Kiệt, nhận định:

"Theo hiến pháp thì quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất, thế thì bây giờ quốc hội quyết định thông qua ngân sách mà trong đó giảm bớt đầu tư vào các tập đoàn thì đấy là một quyết định tốt, vì các tập đoàn cũng đủ mạnh rồi, bây giờ đang lúc chống lạm phát thì một là phải tiết kiệm, hai là nếu mà còn tiền thì nên đưa vào các công trình thiết thực hơn như là kết cấu hạ tầng, giải quyết những vấn đề trực tiếp phục vụ cho cả nền kinh tế chứ không phải cho các tập đoàn. Đấy là những biện pháp tốt."    

"Thứ nhất là cái việc đảm bảo ngân sách cho có hiệu quả thì đấy là  lợi ích cho chính Việt Nam chứ không phải do các nước ngoài yêu cầu thì Việt Nam mới làm. Thực  ra quốc hội càng ngày càng tìm cách nâng cao chức năng của một cơ quan quyền lực tối cao và tham gia nhiều vào lãnh vực kinh tế đất nước.

Đương nhiên quốc hội Việt Nam cũng như chính phủ luôn nghe ngóng các ý kiến góp ý từ bên ngoài , cởi mở trước ý kiến xây dựng từ bên ngoài nhưng tôi không nghĩ việc này do áp lực bên ngoài hay là do viện trợ ODA mà phải làm."

Dưới mắt tiến sĩ luật Cù Huy Hà Vũ, người mà năm 2006 từng tự mình ứng cử vào quốc hội, thì đây là quyết định cụ thể:  

"Trước hết quốc hội phải tham gia vào việc quản lý ngân sách cũng như giám sát tiền của nhà nước phần bổ vào các doanh nghiệp, đặc  biết các doanh nghiệp nhà nước, chứng tỏ quốc hội ngày càng trở nên một quốc hội đúng nghĩa của nó.

Bởi vì quốc hội theo một nghĩa nào đó là chủ ngân sách của nhà nước. Chứ còn  trước đây chính phủ tiêu vô tội vạ và chỉ cần báo cáo lại cho quốc hội là đã chi ngần này tỷ đồng, nếu mà thiếu thì đề nghị quốc hội thông qua, nhiều lúc nó cũng chỉ là hình thức. Thành ra cuối cùng thì quốc hội cũng không  kiểm soát được. 

Trong tình hình hiện nay tất nhiên nền kinh tế dù muốn nói gì thì cũng đang ở cái tình trạng suy thoái, cho nên nguồn vốn của nước ngoài đổ vào Việt Nam chắc chắn là sẽ kém đi rất nhiều. Nếu không cắt thì cũng không có tiền đâu ra để mà nuôi cả doanh nghiệp nhà nước nói chung và các tập đoàn kinh tế nói riêng. Đấy là điều thứ nhất.

Điều thứ hai, các doanh nghiệp  nhà nước nói chung cũng như các tập đoàn kinh tế tôi vẫn cho rằng đấy là cái sân sau của các nhóm lợi ích trong tổ chức cầm quyền ở Việt Nam. Tức là nó đóng vai trò như là “lại quả” như là một hình thức phân phối lại tiền lấy từ thuế của dân cũng như lấy từ nguồn vốn ODA nước ngoài đổ vào.

Phải có nhà nước đổ tiền vào thì các doanh nghiệp đổ tiền lại phần trăm bao nhiêu đấy cho những người có quyền quyết định về mặt kinh tế. Tôi cho rằng đấy là hiện tượng tham nhũng cực kỳ luôn, đấy là hiện tượng tham nhũng kinh khủng.

Điều đó lý giải tại sao tính hiệu quả của doanh nghiệp nhà nước nói chung và các tập đoàn kinh tế nói riêng đã bị công luận và quốc hội lên án từ nhiều năm nay rồi chứ không phải bây giờ . Và xu hướng ngày càng tăng các tập đoàn lên càng làm ngân sách nhà nước vốn đã bé càng trở nên bé hơn.

Theo tôi quốc hội đã phần nào nhận ra điều đó, cho nên không đồng ý tiếp tục cấp thêm má cắt giảm đi, thì ngoài cái chuyện quản thu trong tương lai không còn nhiều nhặn là bao nhiêu, nó cũng còn thể hiện là quốc hội cũng thấy các tập đoàn kinh tế quốc doanh chính là cái  nơi làm thất thoát tiền của lớn nhất của  dân , của những người nộp thuế."

Bội chi ngân sách

Trong khi đó thì dự toán ngân sách nhà nước năm 2009 cũng chấp nhận mức bội chi gần 5%. Chuyên gia kinh tế tài chánh Bùi Kiến Thành, từng nhiều năm làm việc ở nước ngoài, nay là cố vấn cao cấp các tập đoàn kinh doanh ở Hà Nội, phân tích:

"Nói cắt giảm như vậy nhưng mà bội chi cũng lên tới tám mươi bảy nghìn ba trăm tỷ đồng, thể hiện cho 4,82%, thì với tỷ lệ bội chi như vậy cũng rất là cao.

Nhưng mà nguyên nhân cốt lõi của vấn đề ngân sách bị cắt giảm là vì phải điều chỉnh lại giá dầu thô mà Việt Nam bán ra ngoài. Tại vì doanh thu của  Tập Đoàn Dầu Khí là đóng vào trong ngân sách  chứ không phải là một cái doanh thu riêng của tập đoàn.

Từ cái chỗ điều chỉnh giá dầu thô từ chín mươi đô la một thùng xuống còn bảy mươi  đô la một thùng , phần  của bên dầu khí đã xuống hơn ba nghìn tỷ đồng rồi, doanh thu giảm thì cái việc cắt giảm đầu tư vào đấy cũng hợp lý.

Còn  nói rằng quốc hội có vai trò lớn hơn , mạnh hơn đối với vấn đề giám sát công việc của nhà nước thì đấy là chiều hướng tốt. Mong rằng cái việc giám sát ngày một chặt  chẻ  hơn."

Vấn đề  quan trọng mà chuyên gia  Bùi Kiến Thành nhấn mạnh ở đây là: "Chưa  thấy quốc hội  nhắc đến tác động của cuộc khủng hoảng  kinh tế tài chánh thế giới đối với Việt Nam  như thế nào."