Ngày 1/11/2008, vụ việc công ty Rass xin 853ha đất liền, đảo và mặt biển trong vịnh Nha Trang làm dự án du lịch sinh thái để đón Hoa hậu thế giới (HHTG) 2010 được phản ánh lần đầu tiên trên báo Tuổi trẻ.

Ngày 4/11/2008, báo Tuổi trẻ tiếp tục đưa tin đoàn kiểm tra của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) đã đi khảo sát, kiểm tra thực tế việc chấp hành các quy định của Luật di sản văn hóa tại các khu vực đã hoặc đang xin triển khai dự án nằm trong vùng 1 của danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang, trong đó có dự án khu vực Bãi Tre - Đầm Bấy kể trên.

Ngày 6/11/2008, báo Thanh Niên đưa tin Công ty Raas rút ý định đầu tư ở vịnh Nha Trang. Và ngày 10/11/2008, báo Thanh Niên có một bài viết dài với tên gọi: “Xung quanh việc lập dự án phục vụ cuộc thi Hoa hậu Thế giới 2010 tại VN: Nhà đầu tư cảm thấy bị xúc phạm”.

Mô phỏng khu vực dự án trên đảo Hòn Tre. Ảnh: Tuổi trẻ

Sự việc sẽ không có gì đáng nói, nếu hai cơ quan ngôn luận này chỉ đơn thuần đưa tin phản ánh theo đúng chức năng báo chí. Nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Thông qua các bài viết, hai "anh cả" trong làng báo chí thể hiện rõ quan điểm, chính kiến của mình về sự việc này. Và điều đặc biệt là, hai chính kiến ấy hoàn toàn trái ngược nhau.

Trống đánh xuôi…

Trong bài viết “Vịnh Nha Trang: Đổi di sản lấy phù hoa?”, tác giả Võ Văn Tạo của báo Tuổi trẻ thể hiện một sự phẫn nộ lớn. Theo tác giả, “đại công trường” đào non khoét biển của RAAS và chất thải của quần thể du lịch, với sức chứa 5.000 khách lưu trú và hàng nghìn khách tham quan vãng lai mỗi ngày chắc chắn sẽ đe dọa nghiêm trọng môi trường sinh thái biển nơi đây…

Rõ ràng việc cho đào xới, xây dựng với quy mô lớn như dự án của RAAS trong khu vực bảo vệ 1 của danh thắng quốc gia vịnh Nha Trang cũng đồng nghĩa với việc coi Luật di sản văn hóa không hề tồn tại!”.

Cuối bài viết, tác giả đưa ra một câu hỏi đã có lời đáp: “Chọn lợi ích to lớn và bền vững của cả cộng đồng nhờ bảo vệ, khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên hay lợi ích của RAAS cùng phù hoa của một cuộc thi HHTG 2010?”

Khi đọc bài viết này, độc giả cảm nhận rõ rệt sự nguy hiểm của dự án, những lợi ích mà nó mang lại chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ khi so với những thiệt hại lâu dài và rộng khắp mà dự án gây ra cho Nha Trang nói riêng và Việt Nam nói chung. Như một quy luật tất yếu, độc giả sẽ cùng đồng lòng với tác giả phản đối quyết liệt dự án cũng như phản đối đề xuất của công ty Rass.

… Kèn thổi ngược

Mười ngày sau, độc giả được tiếp cận với luồng thông tin từ báo Thanh Niên. Bài viết điểm lại các hoạt động mang ý nghĩa xã hội, phi lợi nhuận của công ty Rass tiến hành tại Việt Nam cũng như các chỉ đạo sát sao của cơ quan quản lý trong việc thẩm tra, quyết định dự án Bãi Tre - Đầm Bấy.

Đặc biệt, bài viết cũng dành hẳn một phần “Nhà đầu tư bị xúc phạm” để chiêu tuyết cho ông Hoàng Kiều và công ty Rass.

Đây là đoạn cuối trong bài viết rất dài này: “Hãy đặt mình vào vị trí của ông Hoàng Kiều và xem lại toàn bộ thực tế hoạt động từ thiện, xã hội của công ty ông tại VN, sẽ thấy rõ ràng cách “góp ý” của một số bài báo như trên là quá đáng, là không thiện chí và sòng phẳng đối với một nhà đầu tư. Và việc ngày 6.11.2008, lãnh đạo Công ty Raas gửi thông báo đến nhiều nơi cam kết vẫn cùng UBND tỉnh Khánh Hòa tổ chức cuộc thi HHTG 2010 và tài trợ một số sự kiện của Festival biển tại Nha Trang 2009 nhưng sẽ ngừng thực hiện dự án Khu du lịch sinh thái Đầm Bấy, là một cử chỉ đang gây nhiều cảm xúc trong giới đầu tư”.

Không thể đến tận địa điểm sự việc, không được tiếp cận với những người trực tiếp liên quan cũng như những thông tin chính thức, người dân chỉ biết theo dõi qua báo chí. Nhưng ngay cả báo chí cũng “trống đánh xuôi kèn thổi ngược”, người dân biết nghe ai?

Lúc này, có lẽ người dân chỉ còn chờ sự tham gia của các cơ quan quản lý. Những ý kiến xác đáng, với chứng cứ khoa học cụ thể từ các đơn vị có thẩm quyền sẽ giúp nhân dân đánh giá chính xác sự việc.

Mặc dù công ty Rass đã quyết định ngừng thực hiện dự án Khu du lịch sinh thái Đầm Bấy nhưng những vấn đề của sự việc thì vẫn cần có câu trả lời.

Thứ nhất, việc đầu tư xây dựng vài trăm ha khu du lịch có ảnh hưởng đến toàn bộ vịnh Nha Trang và mức độ ảnh hưởng đến đâu?

Thứ hai, quyết định của NBND tỉnh Khánh Hòa tán thành đề xuất xây dựng của công ty Rass có vi phạm luật Di sản văn hóa?

Trả lời những câu hỏi đó, để không xảy ra một vụ việc “Đổi di sản lấy phù hoa?” (nếu có), và báo chí cũng không phải tốn giấy mực lao vào cuộc tranh cãi sai mục đích một lần nữa.

• Đông Hải