Hạ lãi suất cơ bản, giảm dự trữ bắt buộc

Ngoài việc hạ lãi suất cơ bản, Ngân Hàng Nhà Nước còn giảm dự trữ bắt buộc nhằm giúp hệ thống ngân hàng thương mãi có thêm tiền và có thể giảm lãi suất cho vay. Cụ thể các ngân hàng thương mại được giảm 2% dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi VNĐ, cả lãi suất tái cấp vốn và tái chiết khấu đều được giảm 1 điểm. Với lãi suất cơ bản 11% trần lãi suất cho vay ở hệ thống ngân hàng thương mại sẽ là 16,5%, nhưng trên thực tế lãi suất cho vay ưu đãi đang giảm tới sát lãi suất cơ bản. Điều này được cho là dễ hiểu, sau tình trạng nhiều ngân hàng áp dụng điều kiện quá chặt chẽ đối với các khoản cho vay trong một thời gian dài, e ngại gia tăng các khoản nợ khó đòi.

Vào thời điểm 5/11 khi Ngân Hàng Nhà Nước giảm lãi suất cơ bản lần thứ nhì, lúc ấy TS Nguyễn Quang A Viện Trưởng Viện Nghiên Cứu Phát Triển ở Hà Nội đã đưa ra dự báo là lãi suất sẽ tiếp tục được cắt giảm.

“Tôi nghĩ rằng lãi suất vẫn còn cao khó khăn của doanh nghiệp cũng vẫn còn nhiều. Cho nên xu hướng sẽ còn cắt giảm nữa, đây là dự đoán riêng của tôi, sẽ còn cắt giảm nữa trong thời gian tới.”

Sau khi công bố 8 gói giải pháp chống lạm phát hồi tháng 4 đầu năm, lãi suất cơ bản VNĐ đã từ 8% tăng nhanh tới mức đỉnh là 14% lãi suất cho vay cao nhất lên tới 21%. Lãi suất đồng VN và lãi suất cho vay quá cao đã giới hạn tín dụng một cách chặt chẽ, góp phần giảm tốc lạm phát, nhưng đồng thời làm cho hàng loạt doanh nghiệp nhỏ và vừa bị phá sản ngừng hoạt động hoặc thu hẹp sản xuất vì không thể vay vốn ngân hàng.

Tài trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa

Ước tính của Hiệp Hội Doanh Nghiệp Nhỏ và Vừa hồi trong tháng cho biết khoảng 20 % doanh nghiệp tức khoảng 70 ngàn đơn vị đã phá sản hoặc ngừng hoạt động vì không tiếp cận được nguồn tín dụng ngân hàng, chưa kể lãi suất cho vay quá cao. Hiệp hội từng nhiều lần kêu gọi chính phủ có giải pháp, tiếp cứu nguồn vốn cho nhóm các doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc khu vực tư nhân.

Tất cả những sự kiện vừa nói đã được các chuyên gia độc lập như TS Lê Đăng Doanh dự kiến từ nhiều tháng trước, theo đó vào cuối năm 2008 sang đầu năm 2009, thời điểm cận Tết Âm lịch nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa không còn khả năng duy trì hoạt động.

“Tôi nghĩ là tình huống đó có thể xảy ra. Vì vậy tôi rất mong chính quyền các địa phương và các cơ quan nên đặc biệt lưu ý đến các doanh nghiệp nhỏ và vừa, là các doanh nghiệp đang tạo phần lớn công ăn việc làm cho người lao động để duy trì được nguồn thu nhập cho người lao động, để cho họ có thể vượt qua được những khó khăn trước mắt này.”

Một số chuyên gia cho rằng với 3 đợt cắt giảm lãi suất cơ bản trong vòng 30 ngày, có thể cho rằng chính phủ đang trở nên linh hoạt hơn trong chính sách điều hành tiền tệ tín dụng. Tuy rằng lãi suất cơ bản giảm, lãi suất ngân hàng thương mại giảm, nhưng các doanh nghiệp nhỏ và vừa của khu vực tư trên thực tế vẫn rất khó được ngân hàng cho vay tiền. Doanh nhân Phạm Văn Minh, giám đốc công ty Phú An Sinh ở Saigon nhận xét:

“Doanh nghiệp vừa và nhỏ nếu có uy tín, có phương án kinh doanh hợp lý thì các ngân hàng cũng sẵn sàng làm việc với họ. Còn đối với doanh nghiệp mới ra thì họ phải chứng minh được phương án kinh doanh có lợi, trong thời điểm này họ khó để chứng minh sự hiệu quả trong phương án kinh doanh của họ đối với ngân hàng. Do đó họ phải có thời gian.”

Thanh Niên bản điện tử và Vietnam Net ngày 20/11 khi đưa tin về quyết định giảm lãi suất cơ bản của Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước cho biết thêm rằng, các ngân hàng thương mại đã họp khẩn để điều chỉnh mức lãi suất tiền gởi cũng như cho vay. Tùy theo tình hình sức khỏe mỗi ngân hàng, mỗi nơi có mức cắt giảm lãi suất khác nhau. Tuy nhiên ngân hàng Ngoại Thương Vietcombank, vừa trút bỏ lớp áp quốc doanh để trở thành ngân hàng thương mại cổ phần, đã công bố mức lãi suất cắt giảm hết sức ấn tượng. Từ ngày Thứ Sáu 21/11, Vietcombank áp dụng lãi suất cho vay thông thường giảm 2,5% còn 13,5% một năm. Lãi suất cho vay ưu đãi giảm còn 12% một năm tức 1% lãi suất tính theo tháng. Theo Thanh Niên Online, đây là mức lãi suất cho vay thấp nhất trên thị trường hiện nay. Vietcombank cho báo chí biết rằng, họ giảm lãi suất mạnh nhằm tập trung tín dụng cho các lãnh vực sản xuất, nông nghiệp và nông thôn xuất khẩu, nhập khẩu các mặt hàng thiết yếu, nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như tài trợ các dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh khả thi, có hiệu quả và có khả năng trả nợ đúng hạn.

Tập trung tín dụng cho nông nghiệp và nông thôn

Các báo vừa nói cũng cho biết Ngân Hàng Nông Nghiệp Phát Triển Nông Thôn cũng áp dụng lãi suất cắt giảm từ ngày 21/11, cụ thể các hộ sản xuất nông, lâm, ngư và diêm nghiệp có thể vay vốn với lãi suất 12% một năm còn tính theo tháng là 1%. Tin này làm nhiều hộ nông dân ở đồng bằng sông Cửu Long phấn khởi, tuy nhiên trên thực tế nông dân vay tiền làm mùa hay nuôi cá đều phải thế chấp sổ đỏ chứng nhận quyền sử dụng đất của mình, và đa phần các hộ nông dân chỉ được vay mỗi năm 1 lần, khi nào trả hết vốn lẫn lãi mới được vay tiếp. Lãi suất 1% năm cho người nông dân sẽ chỉ bắt đầu sau khi thu hoạch vụ đông xuân tức vào tháng 2/2009. Một nông dân vùng đồng bằng sông Cửu Long cho biết:

“Tôi vay 1,62% một tháng, vay ngắn hạn 12 tháng phải hoàn vốn, lãi suất 6 tháng trả một kỳ. Thí dụ trả rồi mình có thể xin bổ sung vay thêm năm hay mười triệu, vì vụ vừa rồi lúa 50404 không bán được chất đầy nhà cho gà nhắp chứ có bán buôn gì được đâu.”

Ngoài đối tượng là hộ trồng trọt làm lúa, nuôi cá, làm muối, trồng rừng được hưởng lãi suất 1% tháng hay 12% năm, Ngân Hàng Nông Nghiệp Phát Triển Nông Thôn áp dụng lãi suất 13% một năm cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu. Có thể nói các mức lãi suất vừa nói rất khích lệ nếu hộ sản xuất nông nghiệp thực sự vay được vốn với lãi suất ưu đãi của ngân hàng. Doanh nhân Phạm Văn Minh ở Saigon nhận định:

“Về lãi suất, tôi nghĩ không riêng cho nông dân ngành chăn nuôi mà ở cả trồng trọt, đánh bắt hải sản, lãi suất ở khoảng 1% tháng tức 12% năm thì mới giúp ích được cho họ.”

Lãi suất cơ bản tiền đồng đã giảm còn 11% chỉ cần giảm 3 điểm nữa là trở về thời kỳ trước khi thắt chặt tiền tệ. Tuy nhiên báo chí trong tuần đưa tin nhiều về tình trạng sức mua giảm mạnh dù hàng hoá xuống giá nhiều. Ngoài ra tình hình xuất khẩu của VN đang gặp khó khăn vì khủng hoảng tài chánh, suy thoái kinh tế ở các nước bạn hàng. Sự nới lỏng tiền tệ có kiểm soát của chính phủ liệu có kích thích được nền kinh tế cả trên lãnh vực sản xuất và tiêu dùng hay không thì phải tiếp tục chờ sự phản ứng từ thị trường.