February 11, 2009
.
Từ lý luận...
Toàn
bộ hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành không có khái niệm "tù chính
trị". tức những người bị bắt, bị khởi tố, truy tố, xét xử ở Việt Nam
đều là tội phạm hình sự giống nhau, được có quyền và nghĩa vụ giống
nhau, không phân biệt người đó phạm tội gì. Thậm chí, người chưa thành
niên phạm tội, người bị đề nghị truy tố mức án từ chung thân tới tử
hình, từ lúc điều tra cho đến khi xét xử bắt buộc phải có Luật sư tham
gia bào chữa cho bị cáo. Ngày 20/6/2007, vừa tới New York, trong cuộc
tiếp xúc với phái đoàn Việt Nam tại Liên Hiệp Quốc, thành phần có đại
diện Việt kiều Mỹ và Canada, ông Nguyễn Minh Triết - Chủ tịch nước
CHXHCN Việt Nam đã tái khẳng định quan điểm: "Việt Nam không có tù nhân chính trị, chỉ có tù nhân vi phạm luật pháp mà thôi".
"Tối
24/6/2007, Hãng truyền hình CNN đã phát hình cuộc phỏng vấn Chủ tịch
nước Nguyễn Minh Triết trong chương trình “Late Edition” (ghi hình vào
ngày 22-6). Chủ tịch Nguyễn Minh Triết nói: “Đất
nước chúng tôi đã trải qua thời kỳ chiến đấu gian khổ để giành tự do,
độc lập, chủ quyền cho đất nước. Rất nhiều người trong chúng tôi đã bị
bắt, bị tù đày, tra tấn. Vì thế, hơn ai hết, chúng tôi yêu quý nhân
quyền. Chúng tôi tôn trọng nhân quyền.
Tôi nghĩ rằng Hoa Kỳ và Việt Nam, với lịch sử khác nhau, có hệ thống
pháp lý khác nhau và đó là lý do vì sao chúng ta có những nhận thức
khác nhau về các vấn đề khác nhau”.".
.
Đến thực tiễn
.
Theo RFA,
vào ngày thứ Tư 4/2/2009 vừa qua, LS Lê Trần Luật đến Cơ quan An Ninh
Điều Tra Thành phố Hải Phòng để làm thủ tục bào chữa cho cô Phạm Thanh
Nghiên (người đang bị tạm giam về hành vi "Tuyên truyền chống Nhà nước
XHCN" theo Điều 88 Bộ Luật Hình Sự) thì ông Triềm - Phó Thủ trưởng Cơ
quan An Ninh Điều Tra Hải Phòng, là người trực tiếp điều tra vụ án của
cô Phạm Thanh Nghiên, thông báo rằng ông Triềm sẽ triệu tập ông Luật
đến Cơ quan An Ninh Điều Tra Hải Phòng để làm việc với tư cách "là
người có liên quan đến vụ án của cô Nghiên”.
Nếu
thật sự ông Triềm có phát biểu như thế thì tôi nghĩ rằng ông Triềm nên
tạm thời ngưng công tác để đi học lại cho kỹ Bộ Luật Tố Tụng Hình Sự
rồi hãy làm việc tiếp. Bởi lẽ trong Tố Tụng Hình Sự không có khái niệm
"người có liên quan" chung chung, mà là "người có quyền lợi, nghĩa vụ
liên quan". Đối tượng chỉ tham gia vụ án hình sự với tư cách "người có
quyền lợi, nghĩa vụ liên quan" khi nào nội dung vụ án đó có cả yếu tố
hình sự lẫn yếu tố dân sự, liên quan đến quyền lợi hoặc nghĩa vụ của
một bên thứ ba mà bên thứ ba này hoàn toàn ngay tình (không có lỗi).
Ví dụ:
A
hỏi mượn xe máy của B để đi công việc. B biết A có Giấy phép lái xe
môtô nên đồng ý cho A mượn xe. A điều khiển xe gây tai nạn giao thông
cho C nên bị bắt giữ cả người lẫn xe. A bị truy tố, xét xử về tội "Vi
phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ" (quy định
tại Điều 202 BLHS). Như vậy, tư cách tham gia tố tụng của mỗi người là:
A là bị cáo, C là người bị hại, B là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên
quan vụ án. Quyền lợi của B trong vụ án này là được nhận lại chiếc xe
máy của mình. Nghĩa vụ của B là phải chứng minh chiếc xe máy đó thuộc
quyền sở hữu của B để được nhận lại xe. Trường hợp A không có tiền bồi
thường thiệt hại cho C thì nghĩa vụ tiếp theo của B là B phải bồi
thường thiệt hại cho C vì B là chủ phương tiện. Sau đó B có quyền khởi
kiện một vụ dân sự khác đối với A để đòi lại số tiền B đã bồi thường
cho C do lỗi của A.
Trong
vụ án hình sự mà tội danh là "Tuyên truyền chống Nhà nước XHCN" rõ ràng
không hề có dính dáng chút xíu nào đến yếu tố dân sự (đòi lại tài sản,
bồi thường thiệt hại, v.v...) thì đương nhiên không thể tự nhiên chui
ra "người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan" vụ án được. Như vậy, Cơ
quan An Ninh Điều Tra Thành phố Hải Phòng nếu muốn triệu tập bất kỳ ai
tham gia tố tụng với tư cách "người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan"
để làm việc thì trước hết Cơ quan ANĐT phải chứng minh cho người đó
thấy rằng họ có quyền lợi gì, hoặc họ có nghĩa vụ gì liên quan đến vụ
án, không được quyền nói chung chung là "người có liên quan" để triệu
tập người khác, vì đó là một hình thức lạm dụng quyền lực để vi phạm
pháp luật. Cá nhân tôi không hiểu ông Luật có quyền lợi gì hoặc có
nghĩa vụ gì trong vụ án hình sự của cô Nghiên.
Luật sư Lê Trần Luật còn cho biết thêm:
Ngày
10/2/2009 ông nhận được Thư mời không số ký ngày 06/2/2009 của Ban Chủ
Nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Ninh Thuận, nội dung mời về Đoàn Luật sư tỉnh
Ninh Thuận: “Nhằm làm rõ vụ việc và tính chất, mức độ sai phạm” trong
hoạt động nghề ngiệp của ông. Căn cứ để Đoàn Luật sư tỉnh Ninh Thuận
gởi Thư Mời này là dựa trên Công văn đề nghị của Công an tỉnh Ninh
Thuận và Sở Tư Pháp tỉnh Ninh Thuận.
Ông Lê Trần Luật đã có Công văn trả lời Ban Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Ninh Thuận như sau:
"Theo
Hợp đồng đã ký kết với khách hàng và kế hoạch đã sắp xếp trước tôi phải
đi công tác tại Hà Nội (từ ngày 11/02/2009 đến ngày 14/2/2009); do đó,
không thể có mặt đúng ngày giờ theo Thư mời.
Quá
trình hoạt động nghề nghiệp, đối chiếu với các quy định pháp luật hiện
hành, tôi không thấy mình sai phạm bất kỳ điều gì. Để thuận tiện cho
công việc chung mà Đoàn Luật sư đã nêu, tôi yêu cầu Đoàn Luật sư tỉnh
Ninh Thuận cung cấp cho tôi toàn bộ các Công văn của Công an tỉnh Ninh
Thuận và Sở Tư pháp tỉnh Ninh Thuận. Tôi muốn được biết trước nội dung
của các Công văn đó cho rằng tôi sai phạm điều nào thì tôi mới giải
trình được; Đồng thời, liệu dựa trên các Công văn đó mà Đoàn Luật sư
mời tôi làm việc thì có đúng các quy định pháp luật hay không?
Mặt
khác, để không mất thời gian của các bên, nếu Đoàn Luật sư tỉnh Ninh
Thuận vẫn quyết định mời tôi về để giải trình vào ngày khác, thì tôi đề
nghị ngày làm việc đó phải có đại diện của Công an tỉnh Ninh Thuận và
đại điện Sở Tư pháp tỉnh Ninh Thuận, và tôi chỉ giải trình một lần. Nội
dung làm việc phải được lập biên bản, và tôi phải được giữ một bản biên
bản này.".
Ở
đây, cần phải nói cho rõ là ông Luật đang nhận bào chữa cho các bị can
giáo dân Thái Hà, những người hoạt động đấu tranh đòi xây dựng nền dân
chủ và xã hội dân sự ở Việt Nam, tố cáo nhà cầm quyền Trung Quốc xâm
chiếm Hoàng Sa-Trường Sa như ông Nguyễn Xuân Nghĩa, cô Phạm Thanh
Nghiên, anh Phạm Văn Trội, ông Nguyễn Văn Túc...
Liên
kết các sự việc trên khiến người ta có thể hiểu rằng: Cái mà nhà cầm
quyền Việt Nam luôn luôn khẳng định với thế giới rằng "Việt Nam không
có tù nhân chính trị", "Chúng tôi luôn tôn trọng nhân quyền" chỉ là
"nói cho vui", các quy định của hệ thống pháp luật Việt Nam hiện hành
đã không được chính nhà cầm quyền Việt Nam tôn trọng và thực hiện
nghiêm chỉnh; bỡi lẽ tại Việt Nam có người đang cố tình thực hiện sự
phân biệt đối xử, xâm phạm quyền được bào chữa của bị can, bị cáo bằng
cách dùng mọi thủ đoạn, kể cả thủ đoạn vi phạm pháp luật, nhằm mục đích
cản trở Luật sư tham gia vụ án.
Tạ Phong Tần
.
.
