Mặc dầu bị kiểm duyệt và khiển trách, từ tháng 10.2008 đến nay, báo chí
Việt Nam đã công bố nhiều phát biểu, kiến nghị của các nhà khoa học,
nghiên cứu, văn hoá và cách mạng lão thành yêu cầu dừng ngay dự án khai
thác quặng bô-xít ở Đắc Nông với Trung Quốc.
Bãi bùn đỏ Nalco Damanjodi (Ấn), sau khi khai thác bôxit
(không cỏ mọc, không một loại vi sinh, không sự sống).
Những tài liệu được công bố đưa ra những luận cứ xác đáng cho thấy tai
hại và nguy cơ về nhiều mặt của dự án này : phi kinh tế, tiếp tục bán
rẻ tài nguyên, đi ngược chủ trương phát triển bền vững, gây ra những
hậu quả ghê gớm là phá hoại môi trường (làm cạn kiện nguồn nước của một
khu vực đang đứng trươc nguy cơ thiếu nước ; biến Đắc Nông thành một
vùng bùn đỏ), huỷ diện không gian sinh tồn, xã hội và văn hoá của đồng
bào các dân tộc hiện đang sinh sống ở Đắc Nông (1).
Điều mà các tài liệu ấy không dám nói tới hoặc chỉ nói bóng gió là nguy
cơ về an ninh, quốc phòng : sự có mặt của nhân viên Trung Quốc (hiện là
hàng trăm, sẽ lên tới từ 10 000 đến 20 000 người, có nhiều dấu hiệu
chứng tỏ đây là những quân nhân mặc thường phục) tại « nóc nhà của Đông
Dương », một khu vực mà ngay thời kì thịnh trị nhất của chế độ Pol Pot,
Trung Quốc cũng chưa thể có mặt.
Trong cuộc họp báo ngày 4.2, thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã biện minh cho dự án sai lầm nguy hiểm này bằng cách nói rằng dự án này « đã được nêu trong nghị quyết đại hội X của Đàng và Bộ chính trị đã ba lần nghe, kết luận về phát triển bôxít Tây Nguyên ».
Nhưng, như Hoà Vân đã chỉ rõ trong bài Bô-xít và Tây Nguyên (đã đăng
trên Diễn Đàn), nếu trong báo cáo kinh tế được Đại hội X thông qua có
một câu « căn cứ vào nguồn lực và hiệu quả, Nhà nước tập trung đầu
tư hoặc hỗ trợ đầu tư để phát triển những sản phẩm quan trọng của nền
kinh tế, như : lọc hoá dầu, khai thác quặng và luyện thép, phân bón,
hoá chất, xi măng, khai thác bô - xít và sản xuất alumin, bột giấy gắn
với trồng rừng, một số sản phẩm cơ khí chế tạo », thì chính Đại hội X
ấy cũng đã thông qua Bản báo cáo chính trị (quan trọng hơn) trong đó
không còn chuyện bôxít nữa, mà thậm chí còn nhấn mạnh « có chính sách
hạn chế xuất khẩu tài nguyên thô ».
Suối Tịnh Tây (Quảng Tây, Trung Quốc) trong xanh nay trở thành suối
máu.
Trung Quốc đã ngừng khai thác mỏ bô-xit ở đây và đang "khẩn
trương" mở suối máu,
bãi bùn đỏ ở Tây Nguyên
Thật vậy, trong « Tuyên bố về hợp tác toàn diện trong thế kỷ mới giữa
nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và nước Công hòa nhân dân Trung
Hoa » công bố ngày 25.12.2000 (lúc đó tổng bí thư ĐCS Việt Nam là Lê
Khả Phiêu, ĐCS Trung Quốc là Giang Trạch Dân) hoàn toàn không nói gì
tới khai thác quặng bô xít, mà thậm chí còn nhấn mạnh tới việc hợp tác
khoa học kĩ thuật trong cả lĩnh vực « bảo vệ môi trường » (xem toàn văn tuyên bố trên mạng của Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kì).
Lần đầu tiên danh từ bôxít xuất hiện là ngày 3.12.2001 trong «
Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc nhân chuyến thăm hữu nghị chính
thức nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa của Tổng Bí thư Ban Chấp hành
Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Nông Đức Mạnh » (xem toàn văn trên mạng của Đại sứ quán Việt Nam tại Hoa Kì) cụ thể là trong điểm thứ 6 :
« 6- Hai bên xác định trong thế kỷ mới cần tiếp tục tăng cường và
mở rộng hợp tác kinh tế, thương mại, khoa học-kỹ thuật và các lĩnh vực
khác giữa hai nước theo phương châm bình đẳng, cùng có lợi, chú trọng
hiệu quả, bổ sung ưu thế cho nhau, hình thức đa dạng, cùng nhau phát
triển; tích cực khuyến khích và ủng hộ các doanh nghiệp hai bên khai
thác thêm thị trường hàng hóa của hai nước, tăng cường đầu tư và hợp
tác, mở rộng quy mô hợp tác kinh tế và kỹ thuật, thực hiện các dự án
hợp tác đem lại hiệu quả kinh tế và xã hội thiết thực.
Nhân dịp này, hai bên đã ký Hiệp định khung giữa Chính phủ nước Cộng
hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa Nhân dân Trung
Hoa về việc Trung Quốc cung cấp cho Việt Nam khoản tín dụng ưu đãi và
Hiệp định hợp tác kinh tế kỹ thuật giữa Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội
Chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ; và
nhất trí sẽ tích cực thúc đẩy các doanh nghiệp hợp tác lâu dài trên dự
án bô-xít nhôm Đắc Nông.
Việt Nam nhiệt liệt chúc mừng Trung Quốc trở thành thành viên Tổ chức
thương mại thế giới. Trung Quốc tích cực ủng hộ Việt Nam sớm gia nhập
Tổ chức thương mại thế giới. »
Trước hết, một nhận xét về hình thức : cả đoạn này nói về khuôn khổ
chung hợp tác hợp tác « kinh tế, thương mại, khoa học kĩ thuật và các
lĩnh vực khác », nhưng bỗng nhiên lại gài một điểm cụ thể, và chỉ một
điểm đó thôi « nhất trí sẽ tích cực thúc đẩy các doanh nghiệp hợp tác lâu dài trên dự án bô-xít nhôm Đắc Nông ».
Có lẽ đây là một văn kiện độc nhất vô nhị trong lịch sử ngoại giao quốc
tế : tại bất cứ một trường ngoại giao nào, nếu một sinh viên viết một
tuyên bố chung như vậy, chắc sẽ bị đánh trượt và đưa ra khỏi trường
ngay lập tức.
Vậy mà văn kiện đó đã được kí kết và công bố. Điều chắc chắn là «dự án bô-xít nhôm Đắc Nông» này
không do phía Việt Nam nêu ra, và «Bộ chính trị» chưa hề «nghe», chứ
chẳng nói gì là «kết luận». Vậy thì đó là đề nghị của Trung Quốc. Câu
hỏi đặt ra : tổng bí thư Nông Đức Mạnh có đọc thấy câu văn quái gở ấy
trước khi đặt bút kí không?
Bốn năm sau, tháng 11.2005, ông Hồ Cẩm Đào sang thăm Việt Nam. Thông báo chung công bố ngày 2.11.2005 (xem bản tin của VietNamNet) không thấy nói gì tới việc này (2).
Tháng 11.2006, ông Hồ Cẩm Đào sang Việt Nam chuyến nữa. Lần này thông báo viết : «
Từng bước cải thiện cơ cấu mậu dịch, cố gắng thực hiện phát triển cân
bằng và tăng trưởng bền vững thương mại hai chiều. Tích cực ủng hộ và
thúc đẩy doanh nghiệp hai nước hợp tác lâu dài và cùng có lợi trong các
lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng, công nghiệp chế tạo, khai thác nguồn
nhân lực, năng lượng, chế biến khoáng sản và các lĩnh vực quan trọng
khác. Khẩn trương bàn bạc và thực hiện các dự án lớn như bô-xít Đắc
Nông… ». Một lần nữa, dự án Đắc Nông lại được nêu ra, và chỉ có nó
được kể tên. Hai chữ « tích cực » của năm 2001 (khi ông Mạnh đặt bút kí
lần đầu) nay được thay bằng « khẩn trương ». Thôi thúc như đòi nợ, hay
mệnh lệnh, uy hiếp ?
Tóm lại, do sự nhẹ dạ năm 2001, lãnh đạo ĐCSVN, đứng đầu là tổng bí thư
Nông Đức Mạnh đã tự đặt mình vào một thế lưỡng nan : chịu sức ép của
Trung Quốc, thực hiện dự án Đắc Nông, thì sẽ phạm một sai lầm và tội ác
to lớn, và sẽ mất hết uy tín trong dân và trong đảng, và sẽ bị cộng
đồng quốc tế khinh bỉ ; huỷ bỏ dự án này, thì sẽ bị Trung Quốc trả đũa,
thậm chí dùng những biện pháp săng-ta với những cá nhân lãnh đạo.
Tuy nhiên, trong mọi cuộc săng-ta, kẻ làm săng-ta cũng phải tính tới
lợi ích xa hơn là lợi ích trước mắt. Nếu đủ sáng suốt, ông tổng bí thư,
hay ít nhất các đồng chí của ông trong Bộ chính trị, cũng có thể kiên
trì giải thích cho ông Hồ Cẩm Đào thấy bàn tay quá lộ liễu của Trung
Quốc sẽ gây ra những phản ứng dây chuyền có thể làm cho họ mất cả chì
lẫn chài.
Về phần công luận Việt Nam, tất nhiên không có cách nào khác hơn là
nghiêm chỉnh tố cáo một sai lầm, một tội ác, ở thời điểm này, còn tránh
được.
Nguyên Phong
(1) Ngoài những bài đã đăng hay được giới thiệu trên Diễn Đàn, độc giả có thể đọc thêm bài của Nguyễn Trung trên Tuần Việt Nam và của Dương Thanh Tùng trên mạng của Cơ quan thanh tra Chính phủ.
(2) Theo những nguồn tin « nội bộ » đáng tin cậy, thì trong chuyến đi
này, ông Hồ Cẩm Đào đã yêu cầu gặp toàn thể Bộ chính trị ĐCS Việt Nam.
Tại cuộc gặp này, họ Hồ nói một câu đại ý : Trung Quốc không can dự vào
việc sắp xếp nhân sự sắp tới của Đại hội X, nhưng chỉ yêu cầu « một
điều », là « không thay đổi tổng bí thư ». 5 tháng sau, ông Nông Đức
Mạnh tái cử tổng bí thư ĐCSVN (tháng 4.2006).
Nguồn: Diễn Ðàn Forum
|
