Thiện Giao, phóng viên RFA

2009-02-17

Nếu có dịp hỏi những người Việt Nam đang sống trong nước, ngày 2-9 là ngày gì; ngày 30-4 là ngày gì? Chắc hẳn, nhiều người có thể trả lời được ngay những sự kiện đã xảy ra vào thời điểm ấy ở một năm nào đó trong lịch sử.

Photo courtesy of Osin's blog

Ảnh cùa Lê Quang Nhật

Huynh đệ tương tàn

Hồi đó, sau cái đêm đại họa láng giềng đó, tôi viết một bài thơ ca ngợi người lính của ta chiến đấu chống bành trướng nơi biên giới đưa ngay cho báo Văn Nghệ lên trang rồi cùng Chu Lai đeo ba lô và súng ngắn ra ga Hàng Cỏ lên Cao Bằng.

Chúng tôi đi ngược dòng người gồng gánh trẻ con chạy giặc. Hai bên đường đỏ loét hầm ếch khoét vào núi. Đói và rét. Cầu sông Bằng bị đánh sập.

Thị xã Cao Bằng chỉ còn đống đổ nát, các cột điện cao thế bị bộc phá đánh gục, xác người chết còn cuốn trong giây điện. Ruồi nhặng nhiều như trấu vì xác chết của người và súc vật. Hễ đưa máy ảnh lên là ruồi nhặng bu kín ống kính. Tôi phải dùng cành cây xua đưổi ruồi nhặng cho phóng viên nước ngoài quay phim...”

Nguyễn Trọng Tạo viết tiếp, rằng ông đã “đi và viết về những người dân, người lính anh hùng trụ lại chống trả bọn xâm lược để giữ vững biên cương Tổ Quốc.” Ông viết trên blog riêng của mình, rằng sau này bài thơ ông làm “vẫn còn đau đáu nỗi đau từ tháng Hai năm ấy.”

“Thời tôi sống thêm một lần súng nổ

Trái tim đau rỏ máu dọc biên thùy...”

Và đây, ký ức Nguyễn Trọng Tạo về tháng Hai năm ấy.

“Sau cái bắt tay xòe một lưỡi dao găm

Kẻ tình nguyện giữ nhà muốn chiếm nhà ta ở

Tấm ảnh Mao treo lẫn màu cờ đỏ

Tay ta treo đâu nghĩ có một lần

Như con chiên sùng đạo chợt bàng hoàng

Nhận ra chúa chỉ ghép bằng đất đá

Thời tôi sống thêm một lần súng nổ

Trái tim đau rỏ máu dọc biên thùy...”

Biên giới tháng Hai

Nguyễn Trọng Tạo đề cập đến bài thơ, nhắc đến cái ngày “đeo ba lô và súng ngắn ra ga Hàng Cỏ lên Cao Bằng” nhân dịp có một ai đó đã nhắc lại cái ngày 17 tháng Hai cách đây 30 năm.

Nhà báo Huy Đức đã nhắc đến ngày ấy, với tựa đề “Biên Giới Tháng Hai, 2009-1979.” Bài viết này đã được đăng trên tờ Sài Gòn Tiếp Thị, trên báo in cũng như trên trang mạng của tờ báo.

Những thông tin sau đó truyền đi trên thế giới ảo cho biết bài viết đã bị lấy xuống. Tờ Sài Gòn Tiếp Thị không cho biết lý do. Và người ta cũng không thấy có lý do gì để tờ báo tự lấy bài viết này xuống.

Tác giả Huy Đức mở đầu bài viết:

“Tháng Hai, những cây đào cổ thụ trước cổng đồn biên phòng Lũng Cú, Hà Giang, vẫn chưa có đủ hơi ấm để đâm hoa; những khúc quanh trên đèo Tài Hồ Sìn, Cao Bằng, vẫn mịt mù trong sương núi.

Sáng 7-2 nắng lạnh, vợ chồng ông Nguyễn Văn Quế, 82 tuổi, nhà ở khối Trần Quang Khải 1, thị xã Lạng Sơn, ngồi co ro kể lại cái chết 30 năm trước của con trai mình, anh Nguyễn Văn Đài. Năm ấy, Đài 22 tuổi. Ông Quế nói: “Để ghi nhớ ngày ấy, chúng tôi lấy Dương lịch, 17-2, làm đám giỗ cho con”.

Năm 1979, vào lúc 5giờ 25 phút sáng ngày 17-2, Trung Quốc nổ súng trên toàn tuyến biên giới Việt Nam, đánh chiếm từ Phong Thổ, Lai Châu, tới địa đầu Móng Cái.”

Tác giả kể tiếp, rằng từ ngày 17 tháng Hai đến 5 tháng Ba, năm 1979, cuộc chiến 16 ngày đã để lại một Lào Cai, một Sapa, một Đồng Đăng, một Lạng Sơn… bị phá tan hoang, và rằng:

“Tại Cao Bằng, quân Trung Quốc phá sạch sẽ từng ngôi nhà, từng công trình, ốp mìn cho nổ tung từng cột điện.

Nếu như, ở Bát Xát, Lao Cai, hàng trăm phụ nữ trẻ em bị hãm hiếp, bị giết một cách dã man ngay trong ngày đầu tiên quân Trung Quốc tiến sang. Thì, tại thôn Tổng Chúp, xã Hưng Đạo, huyện Hòa An, Cao Bằng, trong ngày 9-3, trước khi rút lui, quân Trung Quốc đã giết 43 người, gồm 21 phụ nữ, 20 trẻ em, trong đó có 7 phụ nữ đang mang thai.

Tất cả đều bị giết bằng dao như Pol Pốt. Mười người bị ném xuống giếng, hơn 30 người khác, xác bị chặt ra nhiều khúc, vứt hai bên bờ suối.”

Hy sinh trong ngậm ngùi!

Trong một bài viết khác, được đăng tải trên rất nhiều trang mạng, trang blog trong và ngoài nước, tác giả Hoàng Kim Phúc, đang theo học chương trình hậu tiến sĩ tại đại học Oxford, viết rằng năm anh lên chín, “Trung Quốc tấn công Việt Nam trên toàn tuyến biên giới phía Bắc.”

Một cuộc chiến kéo dài chưa đầy 30 ngày “mà gần một trăm ngàn người của cả hai phía đã thương vong.”
Tác giả kể tiếp:

“Mặc dù cuộc chiến đẫm máu chính thức diễn ra khá ngắn ngủi nhưng những đợt pháo kích dai dẳng dọc tuyến biên giới, kéo dài nhiều năm sau đó mới để lại những “vết thương” khó lành trong kí ức đương đại của dân chúng Việt Nam, đặc biệt là dân miền Bắc.
Làng tôi sống khi ấy gồm ba xóm, nay thuộc quận Ba Đình, vậy mà cũng có tới hai anh đi bộ đội bị pháo chết trên “chốt”.
Từ “lên chốt” đã có lúc được nhiều thanh niên nhắc tới như “ác mộng”. Dù mục tiêu chiến lược của việc tấn công Việt Nam vẫn còn nhiều uẩn khúc lịch sử nhưng về mặt nào đó Trung Quốc đã thành công trong việc gây nên một tâm lý lo lắng bất ổn, pha sự sợ hãi trong các thành phần dân chúng Việt Nam.”
Trở lại với tác giả Huy Đức. Vào thời điểm truy cập vào blog của tác giả này, chúng tôi lại thấy một bài viết khác, có vẻ như là bài tiếp theo của “Biên Giới Tháng Hai, 2009-1979” đã bị “đục bỏ” trên trang web của báo Sài Gòn Tiếp Thị.

Trong bài thứ hai này, tác giả ghi thêm bên dưới: “bài này chưa đăng báo giấy.” Có nghĩa là sao? Chỉ suy đoán thôi, bài viết thứ hai này, với tựa đề “Cuộc Chiến 1979 và Hoàng Sa” rất có thể sẽ không được đăng trên báo giấy!

Dù sao, blog cũng là một nơi chuyển tải thông tin!

Chắc hẳn tác giả Huy Đức có những ngụ ý khi cho gắn cuộc chiến 1979 vào với địa danh Hoàng Sa. Quả vậy, tác giả viết ở đoạn cuối bài trên blog của anh:

“Tôi công bố bài viết này không chỉ vì sắp đến ngày 17-2 mà còn vì, muốn lưu ý, “người Trung Quốc làm gì cũng có tính toán,” không nên đặt cuộc chiến tranh 17-2 ra ngoài âm mưu Biển Đông. Bản Giốc, Tục Lãm… giờ đã xong; nhưng, Hoàng Sa, Trường Sa thì vẫn đó.”

Nếu có dịp hỏi những người Việt Nam đang sống trong nước, ngày 2 tháng Chín là ngày gì; ngày 30 tháng Tư là ngày gì? Chắc hẳn, nhiều người có thể trả lời được ngay những sự kiện đã xảy ra vào thời điểm ấy ở một năm nào đó trong lịch sử.

Nhưng sẽ có những ngày, những thời điểm trong lịch sử, mà các thế hệ đi sau phải tranh đấu, mới có thể, hoặc có quyền được nhớ.

17 tháng Hai là một ngày như vậy!

“Chỉ có một điều ngậm ngùi,” một nhà báo Việt Nam nói với chúng tôi. “Đó là, 30 năm trước, một thế hệ thanh niên Việt Nam lao về biên giới để bảo vệ lãnh thổ. Bây giờ, 30 năm sau, họ không được nhắc tới; và những người khác cũng không được quyền nhắc đến họ, như thể họ chưa hề tồn tại.”

“Có cái gì như một sự phản bội!”

-----------------

Trên đây là những ghi nhận từ các blog cá nhân liên quan đến cuộc chiến biên giới Việt – Trung năm 1979.

Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm kiếm, sàng lọc và gởi đến quí vị những hình thức thông tin trên Internet, trong các trang Blog cá nhân liên quan đến nhiều đề tài khác nhau và gởi đến quí vị trong các chương trình sau.

Mong quí vị đóng vai trò cầu nối giữa chúng tôi và các thông tin như vậy. Xin gởi cho chúng tôi các thông tin cùng đường liên kết đến các blog hữu ích mà quí vị đọc được, qua địa chỉ vietweb@rfa.org.