Các nhà khoa học đặc biệt quan ngại về tác hại đối với môi trường
Mới đây, trên mạng internet có lưu truyền một văn bản, được nói là báo cáo của Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Vusta) về dự án khai thác bauxite Tây Nguyên.
Văn bản có tựa đề "Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam với bước đầu tìm hiểu các vấn đề xung quanh việc triển khai các dự án bauxite Tây Nguyên" gồm 16 trang, phân tích nhiều khía cạnh của ảnh hưởng mà các dự án khai khoáng sẽ mang lại cho xã hội-kinh tế-môi trường của địa phương.
Phản biện khoa học này, được nói là làm theo yêu cầu, nhận định rằng "đáng tiếc trong quá trình xây dựng quy hoạch, chúng ta đã thiếu một chiến lược tổng thể cho phát triển Tây Nguyên".
Khuyến cáo mà các nhà khoa học đưa ra trong văn bản là chính phủ nên thận trọng trong tiến hành các dự án bauxite, có thể bắt đầu bằng thí điểm, đánh giá kỹ lưỡng môi trường và chú trọng bảo đảm an ninh quốc phòng.
Đài BBC đã liên lạc với Phó Giáo sư - Tiến sỹ Hồ Uy Liêm, quyền Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên hội Vusta, và được ông cho biết:
PGS-TS Hồ Uy Liêm: Tôi chưa được đọc văn bản nói trên nhưng nếu thực đó là văn bản của chúng tôi, thì đó chỉ là một nghiên cứu sơ thảo ban đầu mà chúng tôi chưa gửi đi. Tới nay, nghiên cứu về các dự án bauxite đã được sửa đổi bổ sung nhiều lần.
BBC: Như vậy, đúng là Liên hội đã có thực hiện khảo sát về các dự án bauxite ở Tây Nguyên, thưa ông?
PGS-TS Hồ Uy Liêm: Đúng, chúng tôi đã làm khảo sát về chủ đề này theo đề nghị của bộ Công thương. Công trình khảo sát được tiến hành khoảng hai tháng nay, nhưng tất nhiên trong các chuyên gia của Liên hội thì có những người đã hoạt động trong lĩnh vực này cả mấy chục năm rồi.
Quan điểm chung của Liên hội là phải tập trung cho phát triển bền vững, tức là phát triển kinh tế phải đi đôi với bảo vệ môi trường và xã hội.
PGS-TS Hồ Uy Liêm
Kết quả đánh giá có lẽ tới thứ Hai này (06/04) sẽ hoàn tất và sẽ được mang ra trình bày tại hội thảo toàn quốc về các dự án bauxite mà bộ Công thương sắp chủ trì.
BBC: Thưa ông có thể tiết lộ một vài ý chính của nghiên cứu?
PGS-TS Hồ Uy Liêm: Thời điểm này có lẽ chưa thể, vì chúng tôi làm theo đơn đặt hàng, và không thể công bố nếu chủ đơn hàng chưa cho phép.
BBC: Vậy các nhà khoa học tham gia nghiên cứu này, ý kiến của họ như thế nào, thưa ông?
PGS-TS Hồ Uy Liêm: Quan điểm chung của Liên hội là phải tập trung cho phát triển bền vững, tức là phát triển kinh tế phải đi đôi với bảo vệ môi trường và xã hội. Các lĩnh vực phải hài hòa với nhau. Và như vậy, sẽ có một loạt khuyến cáo mà chúng tôi sẽ trình bày tại hội thảo.
Liên hội chúng tôi là tổ chức duy nhất ở Việt Nam có quyết định 22 năm 2002 (lúc đó là của Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải) về hoạt động tư vấn, phản biện, giám định xã hội. Theo đó chúng tôi được phép và được quyền tư vấn và phản hồi các chính sách phát triển của đất nước.
Có thể chúng tôi làm theo đơn đặt hàng, nhưng cũng có thể chúng tôi tự đề xuất thực hiện nếu thấy đó là vấn đề bức xúc và cần phải nghiên cứu.
BBC: Ngay cả khi các vấn đề đó đi ngược lại điều tạm gọi là chủ trương lớn của nhà nước?
PGS-TS Hồ Uy Liêm: Không có vấn đề gì cả, chúng tôi đưa ra quan điểm của các nhà khoa học, có nghe hay không là lựa chọn của các nhà lãnh đạo. Có những điều chúng tôi đưa ra được chấp nhận, có những cái không.
