Sau Hơn 20 Năm “Đổi Mới”, Vẫn Còn Lọang Quạng Với “Định Hướng Xã Hội Chủ Nghĩa” !
Phạm Trần
Hoa Thịnh Đốn.- “Về
nhận thức: Vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau về một khung lý luận vững
chắc, về đặc trưng “định hướng xã hội chủ nghĩa” của nền kinh tế thị
trường; về vị trí, vai trò và mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và
doanh nghiệp, v.v…”
Đó
là nhận định của Tô Huy Rứa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương
Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung
ương trong báo cáo về “Một số vấn đề cơ bản của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu hiện nay” tại cuộc Hội thảo dài 2 ngày (13-14/4/2009) của Hội đồng Lý luận Trung ương tại tỉnh Bắc Ninh.
Đây
là lần đầu tiên cơ quan lý luận hàng đầu của đảng CSVN đã tổ chức cuộc
thảo luận về tình hình kinh tế, vào lúc Việt Nam đang phải đối phó với
cuộc khủng hỏang kinh tế trong nước, một phần do ảnh hưởng của tình
trạng kinh tế suy thóai tòan cầu.
Bản tin của Ban Tuyến giáo
Trung ương nói có 17 Bài tham luận nhưng lại không phổ biến nên không
ai biết nội dung đã nói những gì và của những ai.
Tuy nhiên, chỉ
riêng bài phát biểu của Tô Huy Rứa cũng đủ cho mọi người thấy rõ những
nét u ám của nền kinh tế đang trên đà xuống dốc nghiêm trọng ở Việt
Nam, phần chính do chủ trương giở giăng, giở đèn và lung tung được gọi
là “phát triển nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế
thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa” được thi hành triệt để từ Khóa đảng VIII, dưới thời Lê Khả Phiêu.
Vậy mà sau gần 15 năm, theo lời Tô Huy Rứa “Vẫn
còn nhiều ý kiến khác nhau về một khung lý luận vững chắc, về đặc trưng
“định hướng xã hội chủ nghĩa” của nền kinh tế thị trường” là điều chứng
tỏ đảng CSVN vẫn chưa vượt qua khỏi những mâu thuẫn và bất đồng trong
nội bộ về đường lối xây dựng đất nước, một định lý được người Cộng sản
coi là bàn đạp để “qúa độ lên Xã hội Chủ nghĩa”.
Nhưng vì
không thống nhất được tư tưởng nên các chủ trương và chính sách của
nhà nước CSVN trên các lĩnh vực kinh tế, tài chính, đầu tư và thuế khóa
thường bị thay đổi, ngay cả sau khi đã được đem ra thi hành nên đã làm
nản lòng không ít các nhà đầu tư, nhất là từ nước ngòai.
Nguyên
nhân quan trọng nhất của tình trạng bất nhất về chính sách kinh tế là
do đảng CSVN không dám mở cửa tòan diện mà lại nếu thấy có lợi thì
“mở”, không có lợi hay sợ mất quyền kiểm soát thì lại “đóng”, giống
như “vừa đánh vừa run”, không trong sáng và thiếu thành thật khi làm ăn
với nước ngoài.
Hậu qủa của nhiều chủ trương đầu voi, đuôi chuột
và thay đổi tùy hứng, tùy theo nhu cầu của từng đơn vị, địa phương đã
khiến cho các kế họach phát triển và xây dựng kinh tế bị đảo lộn làm
thiệt hại cho ngân sách không nhỏ, bằng chứng như đã lãng phí trong
các dự án Xây dựng Cơ bản.
Hãy đọc quan sát của Tô Huy Rứa : “Từ
cuối năm 2007 đến nay, chúng ta phải đối phó với lạm phát, suy giảm
kinh tế và những tác động của khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Trong bối
cảnh ấy, những yếu kém vốn có của nền kinh tế nước ta đã bộc lộ rõ hơn.
Là
một bộ phận của nền kinh tế thế giới, là thành viên của Tổ chức Thương
mại thế giới, so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, nền
kinh tế nước ta thực lực yếu hơn nhưng lại có “độ” mở lớn hơn, với tổng
kim ngạch xuất nhập khẩu lên tới khoảng trên 150% GDP (năm 2008), do đó
không thể tránh khỏi những tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế đang
diễn ra trong phạm vi toàn cầu.
Tốc độ tăng trưởng GDP (Gross
Domestic Product, Sản xuất Nội Địa) suy giảm. Hoạt động xuất, nhập
khẩu chịu tác động nặng nề. Nguồn vốn đầu tư quốc tế suy giảm, đầu tư
nước ngoài vào nước ta cũng chịu ảnh hưởng bất lợi. Các lĩnh vực quan
trọng khác cũng chịu những tác động bất lợi của khủng hoảng kinh tế
toàn cầu như: sản xuất công nghiệp sụt giảm, thị trường chứng khoán có
những biến động rất bất thường, thị trường bất động sản rơi vào tình
trạng bị “đóng băng”; nguồn thu ngoại tệ phi mậu dịch – du lịch, xuất
khẩu lao động, kiều hối đều giảm. Hoạt động tín dụng có biểu hiện chững
lại do xuất khẩu sụt giảm và sức mua trên thị trường nội địa chưa được
cải thiện; các ngân hàng đang phải đối mặt với “bài toán” hóc búa về
khả năng thanh toán…”
Tuy Rứa không nói ra, nhưng ai cũng
biết kinh tế Việt Nam đã xuống dốc từ 2 năm qua. Từ mức tăng trường dự
trù 8,5%, xuống còn 6,5% cuối năm 2008 nhưng các chuyên viên kinh tế
của Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Qũy tiền tệ Quốc tế (IMF,
International Money Fund) cho rằng con số này vẫn còn qúa cao. Họ nói
mức tăng trưởng 6% hay thấp hơn có vẻ hợp lý hơn.
Trong năm
2009 Việt Nam được dự kiến tăng trưởng khỏang 5,5 %, theo kế họach của
nhà nước, nhưng nếu mức độ suy thóai kinh tế của thế giới và khu vực
Đông Nam Á tiếp tục đi xuống như hiện nay thì không chắc gì Việt Nam có
hy vọng đạt được con số lý tưởng này.
Bằng chứng của sự thụt lùi
mức phát triển là nhiều cơ sở kinh tế của nước ngòai và trong nước đã
phải cắt gỉam công nhân từ trước Tết Nguyên Đán và nhiều công ty còn nợ
tiền lương nhân viên vì hàng sản xuất không tiêu thụ được. Nhiều chục
ngàn công nhân đã phải trở về làng cũ sau khi thất nghiệp, số còn lại
chỉ có đủ việc làm qua ngày để trả tiền cơm và tiền thuê chỗ ở nên tình
trạng sống còn của số công nhân làm bán thời gian này gặp rất nhiều khó
khăn.
Bằng chứng như Tô Huy Rứa đã nhìn nhận : “Lĩnh vực xã
hội :đã có nhiều vấn đề bức xúc, trong năm 2008 và quý I-2009 lại có
những dấu hiệu gay gắt hơn và tình hình này có thể còn diễn biến phức
tạp.”
Về điều mà Tô Huy Rứa gọi là “Những vấn đề đang
đặt ra cần chú trọng giải quyết để giảm thiểu những tác động bất lợi và
những tình huống xấu hơn có thể xảy ra” có các chi tiết cơ bản nhức
nhối như sau:
“Về thực tiễn: Tăng trưởng kinh tế chưa tương xứng
với tiềm năng của đất nước; chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của
nền kinh tế còn kém; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng hợp lý và
hiện đại hoá còn chậm. Các cân đối vĩ mô trong nền kinh tế còn thiếu
vững chắc, thực lực kinh tế của quốc gia còn yếu, dễ bị ảnh hưởng bởi
những biến động từ bên ngoài. Con đường và giải pháp tăng trưởng kinh
tế những năm vừa qua, về cơ bản, vẫn dựa chủ yếu vào việc gia tăng quy
mô các yếu tố đầu vào, vì thế tỷ lệ giá trị gia tăng trong hầu hết các
sản phẩm còn rất thấp.
Hầu hết các mặt hàng xuất khẩu được coi
là chủ lực nhiều năm nay vẫn là nguyên liệu thô, hàng sơ chế, hàng gia
công cho nước ngoài, kéo theo sự thua thiệt lớn trong quan hệ thương
mại quốc tế.
Kinh tế nhà nước chưa thể hiện rõ vai trò chủ đạo.
Nhiều doanh nghiệp nhà nước hiệu quả hoạt động thấp; trình độ kỹ thuật,
công nghệ và quản lý vẫn tụt hậu xa so với các nước tiên tiến; tính độc
quyền còn cao. Kinh tế tập thể còn nhỏ bé, phát triển chậm, vai trò
thực tế còn mờ nhạt. Kinh tế tư nhân chưa phát triển mạnh đúng với tiềm
năng.
Phần lớn các doanh nghiệp thuộc thành phần này có quy mô
nhỏ; máy móc, thiết bị, công nghệ lạc hậu; trình độ quản lý yếu; hiệu
quả hoạt động thấp; sức cạnh tranh yếu.
Các doanh nghiệp có vốn
đầu tư nước ngoài còn gặp nhiều khó khăn về môi trường đầu tư, đặc biệt
là do sự yếu kém của kết cấu hạ tầng, sự vướng mắc về cơ chế, chính
sách, sự phiền nhiễu về thủ tục hành chính…
Hệ thống các loại
thị trường cơ bản còn bất cập: Thị trường hàng hoá và dịch vụ trong
nước về cơ bản vẫn còn manh mún, phân tán, nhỏ bé; trong khi sức ép
cạnh tranh từ phía các tập đoàn bán lẻ nước ngoài tăng lên hàng ngày.”
DÂN MẤT VIỆC- GIẤU TIỀN
Về lực lượng lao động, Tô Huy Rứa báo cáo với Hội nghị : “Thị
trường sức lao động còn sơ khai: nguồn lao động tuy đông về số lượng,
gia tăng với tốc độ nhanh, nhưng chất lượng còn rất thấp. Cơ cấu lao
động còn nhiều mặt bất hợp lý, lạc hậu và chuyển dịch chậm. Tình trạng
thất nghiệp và thiếu việc làm còn nghiêm trọng.”
Tuy
nhiên, người đứng đầu ngành tuyên truyền của đảng CSVN không đưa ra số
phần trăm người thất nghiệp và còn quên không báo cáo về tình trạng
nhiều công ty nước ngòai của nước sở tại như Đài Loan, Mã Lai Á, Nam
Dương, Tân Gia Ba, Nam Hàn và môt số nước ở thị trường Châu Âu và Trung
Đông cũng đã đỉnh chỉ hay giảm bớt nhập cảng công nhân đến từ Việt Nam
vì tình hình kinh tế suy thóai của họ.
Riêng trong lĩnh vực tài chính, Rứa nói : “Thị
trường tài chính, bao gồm thị trường vốn, thị trường tiền tệ, thị
trường chứng khoán cũng còn nhiều bất cập: cơ cấu chưa đồng bộ, thiếu
hoàn chỉnh. Chất lượng hoạt động còn thấp. Khả năng huy động các nguồn
vốn trong xã hội cho đầu tư phát triển còn hạn chế.”
Như
vậy, những người dân có tiền ở trong nước cũng muốn giấu tiền đi hay
chuyển hướng mua vàng hay đồng Dollar để giữ vốn thay vì đầu tư vào các
doanh nghiệp vì sợ bị thua lỗ, phá sản.
Mặt khác, trong nhiều
năm qua, các công ty tư nhân và nước ngòai ở Việt Nam thường than phiền
nhà nước CSVN đã dành nhiều ưu đãi cho các công ty hay liên công ty của
nhà nước trong các lĩnh vực xin họat động, thuê văn phòng, thuê đất,
thuế vụ và việc cung cấp dịch vụ. Việc này, theo lời Tô Huy Rứa vẫn còn
nguyên.
Rứa nói : “Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế
ngoài khu vực nhà nước còn bị phân biệt đối xử....Tình trạng cạnh tranh
không lành mạnh, gian lận thương mại, trốn, lậu thuế còn nhiều, chậm
được khắc phục. Những hoạt động đầu cơ trong lĩnh vực kinh doanh chứng
khoán và kinh doanh nhà đất diễn ra phổ biến, kéo dài, gây nhiều hậu
quả xấu, nhưng cũng chậm được khắc phục.”
Điều đáng ngạc
nhiên là tất cả những khó khăn và vướng mắc trong nhiều mặt của nền
kinh tế hiện nay được trình bầy bởi Tô Huy Rứa cũng không khác mấy so
với Báo cáo của Hội nghị Trung ương 6 khóa đảng X diễn ra hồi đầu năm
2008.
Hồi đó, Quyết nghị do Nông Đức Mạnh, Tổng Bí thư đảng công bố đã nhìn nhận : “Quá
trình xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
còn chậm, chưa theo kịp yêu cầu của công cuộc đổi mới và hội nhập kinh
tế quốc tế của đất nước. Hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách chưa
đầy đủ, đồng bộ và thống nhất…. Doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh
tế khác còn bị phân biệt đối xử. Các yếu tố thị trường và các loại thị
trường hình thành, phát triển chậm, thiếu đồng bộ, vận hành chưa thông
suốt. Tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, gian lận thương mại, trốn,
lậu thuế còn nhiều, chậm được khắc phục…. Cơ cấu tổ chức, cơ chế vận
hành của bộ máy nhà nước còn nhiều bất cập, hiệu lực, hiệu quả quản lý
còn thấp. Cải cách hành chính chưa đạt được mục tiêu, yêu cầu đề ra. Tệ
tham nhũng, quan liêu, lãng phí vẫn nghiêm trọng.”
Chỉ có
một điều khác với Nghị quyết năm 2008 là tại Hội nghị ở Bắc Ninh, Tô
Huy Rứa đã không nói gì đến tình trạng “tham nhũng, quan liêu, lãng
phí” vẫn còn là quốc nạn và chính những cán bộ, đảng viên đang làm giầu
từ tệ nạn này là “những kẻ nội thù” của tình trạng suy thóai và đói
nghèo hiện ở Việt Nam hiện nay. -/-
Phạm Trần
(04/09)
Nguồn: Ðối Thoại
|
