Nông dân đang thâu hoạch cá tra ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Đằng sau tái cấu trúc 9 NH Gói hỗ trợ 9.000 tỷ đồng được chính phủ nhanh chóng thông qua để cứu nghề nuôi và xuất khẩu cá tra, nhưng phản ứng của nông dân và doanh nghiệp lại đầy tiêu cực một cách bất ngờ.

Một cái phao mà muốn cứu cả con tàu

Báo Đại Đoàn Kết Online ngày 28/7 mô tả gói hỗ trợ này mang tính "nửa vời” chưa đủ mạnh để có thể mang lại kết quả thiết thực trong việc hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân nuôi cá tra. VietnamNet ngày 29/7 đặt tựa lớn "9.000 tỷ cứu cá tra: Nông dân, Doanh nghiệp bao giờ thấy tiền.”Tờ báo ví von : "Cá tra đang mắc cạn vì nguồn lực cạn kiệt của nhiều doanh nghiệp và nông dân kiệt sức, thở thoi thóp. Gói hỗ trợ 9.000 tỷ được xem như dòng nước nhỏ đưa cá tra trở về với đầm nước. Tuy nhiên đầm nước này có đủ rộng để tiếp tục chống chọi với nhiều nguy cơ khô hạn tiếp theo vì điều kiện hỗ trợ vẫn là nỗi băn khoăn của ngành.”
Nông dân nuôi cá nói gì về gói hỗ trợ 9.000 tỉ đồng mà họ là một trong những đối tượng thụ hưởng. Ông Sáu ở Cần Thơ một người có 12 công đất đào hai ao nuôi cá tra, sản lượng 420 tấn cá mỗi vụ, giờ đây không thể trả dứt nợ ngân hàng, cụt vốn vì bị doanh nghiệp mua cá tra nợ tiền phát biểu với chúng tôi:




Chuẩn bị cá tra cho xuất khẩu. AFP

"Nhà nước cứu trợ 9.000 tỷ cho người nuôi cá tra và mấy ông công ty, mà chẳng thấy ai vay được hết. Nông dân làm sao vay được. Gặp nhau tại quán cà phê nhiều anh em nuôi cá bàn bạc, những người làm tốt mấy năm nay nhưng mà trả vô rồi thì ngân hàng không cho vay lại…hình như họ sợ cho nghề cá tra vay tiền…Nói hỗ trợ vốn cho người nuôi cá tra, nói cho đã cái lỗ tai nghe cho mát lỗ tai chứ không có được gì hết trơn…Trời ơi mười người nuôi cá tra bây giờ chỉ còn khoảng độ hai người, có một số lỗ hết vốn mà không ai đầu tư cho người ta.”

Nhà nước cứu trợ 9.000 tỷ cho người nuôi cá tra và mấy ông công ty, mà chẳn thấy ai vay được hết. Nông dân làm sao vay được. – Ông Sáu ở Cần Thơ

Thời báo Kinh tế Saigon Online ngày 31/7 đặt tựa lớn " Gói hỗ trợ 9.000 tỷ đồng cứu cá tra: Vốn chưa tới tay nông dân.” Tờ báo ghi nhận giá cá tra đã được vực dậy lên mức giá 22.500 đ/kg, tức tăng 4.000đ/kg trong vòng 1 tuần. Nhưng ngay cả với giá này nông dân vẫn lỗ vốn. Tờ báo mô tả tình trạng nuôi cầm chừng nhiều địa phương có diện tích treo ao khá lớn.

Sở dĩ phải cứu trợ nghề nuôi và xuất khẩu cá tra vì trong số 800 doanh nghiệp thủy sản thì đã ngừng họat động một nửa, nặng nhất là doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra chỉ còn 20% trụ được tiếp tục hoạt động. Doanh nghiệp thua lỗ, đóng cửa chiếm dụng vốn của cả ngân hàng lẫn nông dân gây ra một cuộc khủng hoảng dây chuyền. Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Phát triển VDB và các ngân hàng thương mại cấp tín dụng cho gói hỗ trợ 9.000 tỷ đồng. Lãi suất dù hạ còn 11,4% nhưng được mô tả là vẫn cao so với khả năng của nhiều doanh nghiệp, nhất là thời hạn vay chỉ trong 4 tháng. Hơn nữa điều kiện cho vay chặt chẽ chỉ doanh nghiệp mạnh và nông dân trả nợ đúng hạn mới có thể vay. Điều này khiến cho cả doanh nghiệp lẫn nông dân đều không tiếp cận được gói cứu trợ 9 ngàn tỷ đồng của chính phủ.

…trong số 800 doanh nghiệp thủy sản thì đã ngừng họat động một nửa, nặng nhất là doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra chỉ còn 20% trụ được tiếp tục hoạt động. Doanh nghiệp thua lỗ, đóng cửa chiếm dụng vốn của cả ngân hàng lẫn nông dân gây ra một cuộc khủng hoảng dây chuyền

Mừng ít lo nhiều


Cho cá tra ăn. Courtesy Dantri.com Trả lời chúng tôi, ông Phạm Văn Quỳnh giám đốc Sở NN-PTNT thành phố Cần Thơ phát biểu: "Vấn đề còn khó khăn rất nhiều, UBND thành phố rất quan tâm đã chỉ đạo ngân hàng chặt chẽ tìm cách tháo gỡ, dẫu sao chúng ta cũng không thể nào vượt qua các thủ tục của ngân hàng. Ủy ban sẽ cùng ngân hàng lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp và người nuôi cá để có cách thỏa đáng nhất.”

Những nông dân đã treo ao, sổ đỏ đã thế chấp ngân hàng và bị doanh nghiệp mua cá chiếm dụng vốn có lẽ khó tiếp cận vốn vay mới qua gói cứu trợ 9.000 tỷ đồng. Nhưng một số người nuôi cầm chừng, hoặc tìm nguồn tài trợ riêng để trụ với nghề nuôi thì cần được tháo gỡ khó khăn. Người nuôi cá ở Cần Thơ phát biểu:


Hai anh em tôi mới thả lứa mới, nhưng mình đâu có tiền nuôi nhờ mấy người có vốn người ta đưa thức ăn cho mình, người ta theo sát hợp đồng khi bán lấy hết phần ứng thức ăn rồi, sau đó họ lấy thêm 2,5% nữa, phần còn lại của mình lời lỗ tự chịu – Người nuôi cá

"Hai anh em tôi mới thả lứa mới, nhưng mình đâu có tiền nuôi nhờ mấy người có vốn người ta đưa thức ăn cho mình, người ta theo sát hợp đồng khi bán lấy hết phần ứng thức ăn rồi, sau đó họ lấy thêm 2,5% nữa, phần còn lại của mình lời lỗ tự chịu. Đa số là lỗ ít có ai lời, giá cá thì lúc đầu 25-26-27 ngàn/kg sụt xuống còn 20-21 ngàn thử hỏi làm sao lãi…nó lên thì lâu mà sụt thì mau lắm.”

Người nuôi cá gắn bó với nghề, không muốn treo ao hay bán đất mong muốn nhà nước gỡ nút thắt, bằng cách nào đó để họ có thể tiếp cận ngân hàng với những khoản vay mới. Dù sao sổ đỏ quyền sử dụng đất của người nuôi cá cũng đang nằm ở ngân hàng:

" Đúng ra bây giờ nhà nước phải khoanh lại nợ cũ, tiếp tục cho vay nợ mới, nhà nước đưa ra rồi phải lấy lại được…Bây giờ nhà nước đưa tiền cho mấy ông công ty mua cá, để mấy ông ấy đầu tư thức ăn ngược lại cho chúng tôi, tới chừng cá lớn thì mấy ông ấy bắt, trừ hết tiền ứng thức ăn, còn lại là của tụi tôi thì mới được, từ từ chắc cũng phải làm vậy.”

Gói cứu trợ 9.000 tỷ đồng được mô tả là chưa phải là giải pháp thiết thực để cứu trợ doanh nghiệp và nông dân nuôi cá tra đang hấp hối. Vậy thì giới chuyên gia nhận định gì về khả năng vượt qua khủng hoảng trong giai đoạn này. Ông Nguyễn Tử Cương, Ủy viên Thường vụ Hội nghề cá Việt Nam, một chuyên gia về phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững nhận định:

…lúa gạo để đạt kim ngạch 3 tỷ USD cần hàng triệu héc ta trồng lúa, thì ngược lại nghề nuôi cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long chỉ với diện tích mặt nước vỏn vẹn 5.000 héc ta đã có thể thu về mỗi năm gần 2 tỷ USD


"Nghề nuôi cá trá có thể chững lại hoặc giảm xuống một chút chứ không thể không tồn tại. Nhưng có một xu thế mà chúng tôi đã nhìn thấy trước, đó là nhưng người nuôi ít kiến thức, vốn ít phải đi vay và trả lãi,không chủ động đầu ra, thả cá nhưng không biết bán cho ai. Đây là những hộ dễ bị tổn thương nhất, nếu họ không nhanh chóng liên kết thì kết cục không tốt đẹp đang chờ họ ở phía trước, cuối cùng sẽ phải bán ao.

Đồng thời những doanh nghiệp đang xuất khẩu, có một xu thế rất mạnh là không dùng tiền để phát triển nhà máy vì nhà máy vượt quá khả năng cung cấp nguyên liệu cũng gặp khó khăn. Cho nên họ tập trung cho nguyên liệu, đầu tư sản xuất con giống, lập trại giống, đầu tư cơ sở sản xuất thức ăn, sau đó nuôi cá để cung cấp nguyên liệu cho nhà máy của mình. Theo xu thế, có khoảng 30 doanh nghiệp đã làm việc này và cho thấy rất hiệu quả, các doanh nghiệp khác bắt đầu làm theo.”

Việt Nam có 5 mặt hàng chiến lược về nông nghiệp, trong đó ngành thủy sản chỉ có một đại diện, đó là con cá tra. Nếu lúa gạo để đạt kim ngạch 3 tỷ USD cần hàng triệu héc ta trồng lúa, thì ngược lại nghề nuôi cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long chỉ với diện tích mặt nước vỏn vẹn 5.000 héc ta đã có thể thu về mỗi năm gần 2 tỷ USD.
Theo Blog tin tức hàng ngày