Tổ chức nhân quyền quốc tế Human Rights Watch kêu gọi Việt Nam trả tự do cho ông Nguyễn Văn Lía, một nhà vận động Phật giáo Hòa Hảo bị bắt hồi tháng tư và bị truy tố về tội gọi là "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước.”

Lời kêu gọi được tổ chức có bản doanh ở New York đưa ra trong thông cáo đề ngày 12 tháng 12, một ngày trước khi nhà tranh đấu 71 tuổi này bị đưa ra tòa ở tỉnh An Giang để xét xử về tội vi phạm điều 258 bộ Luật hình sự.

Thông cáo trích lời ông Phil Robertson, Giám đốc bộ phận Á châu của Human Rights Watch, nói rằng "mọi dấu hiệu đều thể hiện có sự đàn áp tôn giáo trong vụ này.” Ông Robertson nói thêm rằng "Ông Nguyễn Văn Lía được biết đến chủ yếu qua việc vận động cho Phật giáo Hòa Hảo và trình bày với các nhà ngoại giao nước ngoài về vấn đề giáo phái này bị đàn áp, và những hành động này hoàn toàn được bảo vệ theo hiến pháp cũng như các nghĩa vụ về nhân quyền quốc tế của nhà nước Việt Nam.”

Trong phiên xử ngày 13/12, ông Nguyễn Văn Lía bị tuyên án 5 năm tù sau khi ông khẳng định tại tòa rằng ông không phạm pháp. Một đồng đạo hoạt động chung và cùng bị xử chung phiên tòa với ông Lía, ông Trần Hoài Ân, bị án nhẹ hơn, 3 năm tù, vì có thái độ thành khẩn nhận tội.

Ông Nguyễn Thế Lữ, người thân duy nhất của ông Lía được tham dự phiên tòa hôm nay, cho đài VOA biết:

"Gia đình chỉ có em được vào. Tất cả anh chị em, cô chú, và ngay cả mẹ em đều bị chặn. Họ nói ai không nhiệm vụ không được vào. Trên giấy tờ họ nói phiên tòa mở xét xử công khai, nhưng thực chất những người tham dự phiên tòa là những người có giấy mời. Các thành phần tham gia khác là bên huyện đoàn, phụ nữ, và công an. Họ giả danh là nhân dân tham dự phiên tòa nhưng thực ra là các lực lượng của cơ quan nhà nước không. Ngoài tòa, công an dàn chặn tất cả các ngã đường nào đi tới tòa án. Nguyên khúc đường xung quanh tòa án, tất cả mọi sinh hoạt bị ngừng trệ. Dân không được tới lui, lai vãng, chỉ có công an thôi. Họ đọc bản án xong, cho cha em nói. Cha em nói những điều đó là vu cáo và ông không chấp nhận. Ông nói hiến pháp, luật pháp, cũng như chính quyền nói với quốc tế là cho tự do tôn giáo, nhưng thực chất không được tự do. Nhưng tòa bảo không được nói lan man, hỏi gì nói đó thôi. Còn ông Trần Hoài Aân bị 3 năm. Mình hiểu ngầm là do ông nhận tội, vì ông nói: ‘Bị cáo nhận thấy cũng có sai lầm.’ Có thể vậy mà mức án của ông Aân nhẹ hơn.”

Theo thông cáo của Ban Trị sự Phật giáo Hòa hảo Hải ngoại, ông Nguyễn Văn Lía là một tín đồ trung kiên, từng tranh đấu cho tự do tôn giáo và nhiều lần được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ mời đến tòa Tổng Lãnh Sự ở Sài Gòn để trình bày về tình trạng áp bức Phật giáo Hòa hảo, cũng như trả lời phỏng vấn của các báo, đài hải ngoại nên ông là đối tượng thù ghét của chế độ Cộng Sản.

Năm 2003, ông Lía từng bị tuyên án 3 năm tù giam sau khi tổ chức lễ tưởng niệm cái chết của ông Hùynh Phú Sổ, người khai sáng ra đạo Hòa Hảo. Bản án đó về sau được giảm xuống còn 1 năm rưỡi.

Ông Phil Roberston của Human Rights Watch cho biết ở Việt Nam, việc đàn áp các nhóm tôn giáo không được chính quyền công nhận, trong đó có Phật giáo Hòa hảo, là có hệ thống và hết sức nghiêm trọng.

Chính phủ ở Hà Nội lâu nay vẫn phản bác những tố cáo vi phạm nhân quyền và nhất mực nói rằng Việt Nam chỉ giam cầm những người vi phạm pháp luật. 

(Nguồn: HRW, PGHH, VOA)