Từ năm 2010 đến nay ngoại giao Mỹ đã có những bước đi ngoạn mục,
đó là sự dọn đường quang quẻ cho sự trở lại của Mỹ ở Châu Á-Thái Bình
Dương. Sự trở lại được coi như là "nhu cầu tất yếu của khu vực”. Sự hiện
diện của Hoa Kỳ làm cho địa chính trị vốn đang thay đổi dưới sự tác
động của Trung Quốc lại càng diễn ra nhanh chóng hơn. Trung Quốc đã bắt
đầu vỡ trận.
Nếu như ai đó cho rằng Trung Quốc-một quốc gia Cộng sản kinh tế tăng
tốc phát triển như vũ bão, sẵn sàng soán ngôi siêu cường số 1 mà Mỹ
không "để mắt” tới Trung Quốc là nhầm.
Chẳng qua là Mỹ chưa rảnh tay, lợi ích của Trung Quốc với Mỹ còn
nhiều nên đang chơi con bài lẫn nhau đó thôi. Tuy nhiên, đánh chặn từ xa
trừ hậu họa không phải là điều Mỹ không dám. Châu Phi, Trung Quốc đầu
tư vào rất nhiều tiền của nhằm đảm bảo nguồn năng lượng cho tương lai.
Tại Sudan, dưới sự đạo diễn của Mỹ, nước nam Sudan thành lập với ¾ trữ
lượng dầu mỏ khiến Trung Quốc ngậm đắng nuốt cay. Li bi thì họ ủng hộ
Cadafi, tuồn vũ khí vào nhưng cuối cùng cũng hoàn toàn mất trắng. Nói
chung những tử huyệt quan trọng về năng lượng của Trung Quốc đều bị Mỹ
khống chế.
Dù vậy, việc nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng với tốc độ cao, GDP
xấp xỉ Mỹ và vượt Nhật đã làmTrung Quốc lóa mắt quên đi tất cả. Bộ máy
tuyên truyền của Mỹ thì không ngừng thổi phồng lên sức mạnh quân sự của
Trung Quốc, nào là tàu ngầm Trung Quốc đuổi tàu SB Mỹ, nổi lên cách vài
trăm mét mà Mỹ không biết; nào là trong 5-10 năm tới Trung Quốc sẽ đuổi
kịp và vượt Mỹ…Trung Quốc cũng tự mình xếp hạng đứng thứ 2 sau Mỹ về
quân sự. Việc chiếc máy bay trực thăng của Mỹ bị rơi trong vụ tấn công
tiêu diệt Bin Laden là cố tình hay vô tình thì không dám chắc nhưng việc
Mỹ để lại phần đuôi là cố ý.
Mỹ chứng tỏ cho thế giới biết là trùm khủng bố bị tiêu diệt, đồng
thời với loại máy bay tàng hình này Mỹ có thể tấn công kẻ khủng bố cho
dù nó ở bất kỳ đâu, ở quốc gia nào mà Mỹ cho là cần thiết. Đây giống như
sự "lộ hàng” của một cô hoa hậu thế giới vừa đạt vương miện khiến giới
mày râu phát sốt. Trung Quốc cũng chả kém. Khoe hàng với Bộ trưởng Quốc
phòng Mỹ, các phóng viên nhiếp ảnh cắm trại cạnh sân bay chờ khi chiếc
máy bay J20 được gọi là tàng hình cất cánh là ghi hình khoe khoang…Mặc
dù đây giống như sự "lộ hàng” của cô gái làng chơi rẻ tiền chẳng ai để ý
nhưng bộ máy tuyên truyền Mỹ được phen tung hô…
Một thực tế là Trung Quốc có tiến bộ vượt bậc về kinh tế và quân sự
khiến thế giới ca ngợi. Nhưng với bản tính bá quyền, nước lớn cộng với
sự thổi phồng sức mạnh của bộ máy tuyên truyền Mỹ làm Trung Quốc mất
tỉnh táo sinh ra ngộ nhận. Thứ nhất họ cho rằng Mỹ bị khủng hoảng kinh
tế, sa lầy ở Iraq, Afghanistan nên suy yếu, việc Trung Quốc đuối kịp và
vượt chỉ là vấn đề thời gian. Thời cơ soán ngôi đã đến. Thứ hai là tiềm
lực quân sự của họ cho phép họ tuyên bố "lợi ích cốt lõi” (là lợi ích mà
Trung Quốc có quyền dùng vũ lực để bảo vệ hoặc chiếm giữ) ở nơi mà họ
muốn (trước mắt là biển Đông, tiếp theo là Châu Á TBD chẳng hạn).
Chấm đỏ trung tâm là Trường Sa, nơi có một sân bay quân sự.
Cái bẫy của Mỹ giăng ra, Trung Quốc chui vào không ngần ngại. Trung
Quốc lập tức thay đổi thái độ và hành động với các quốc gia láng giềng,
khu vực. Thái độ thì hung hăng, hiếu chiến, nước lớn. Hành động thì
ngang ngược, chèn ép, bắt nạt, đe dọa dùng vũ lực. Ngay như Nhật Bản –
siêu cường biển châu Á thật sự mà vụ Nhật bắt Thuyền trưởng tàu đánh cá
TQ xét xử mà TQ gầm lên hùng hùng hổ hổ (đúng là nghé không sợ cọp). Vậy
thử hỏi những nước nhỏ khác trong khu vực Trung Quốc coi ra gì? Ai dám
bắt tay thân thiện với một quốc gia như thế mà không bất an? Họ sẽ làm
gì, chịu hòa tan, lệ thuộc, nô dịch hay là tìm lối khác? Và đây là những
bước đi của họ.
Đầu tiên là tăng cường tiềm lực quân sự, hợp tác với nhau để tạo nên
sức mạnh. Việt Nam là một trong những nước có tranh chấp lãnh hải với
Trung Quốc nhiều nhất và đương nhiên bị gây căng thẳng, đe dọa nhiều
nhất. Bởi vậy tăng cường tiềm lực quân sự, xây dựng Hải quân hiện đại đủ
sức đương đầu với nguy cơ xâm lược là điều không thể không làm. Thực
tế, với sự hợp tác với Nga, Ấn Độ về quân sự, Việt Nam đã tăng cường
đáng kể sức mạnh phòng thủ của mình, có đủ tự tin để quan hệ với Trung
Quốc một cách bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, hòa bình và cùng phát
triển. Việt Nam đã học được từ lịch sử bài học không nên đặt niềm tin
vào những lực lượng bên ngoài. Nhưng Việt Nam cũng đang đứng trước một
cơ hội khác thường trong việc xây dựng một liên minh quốc tế và khu vực
hiệu quả trong việc bảo vệ những tuyên bố chủ quyền hợp pháp. Rõ ràng
Việt Nam không còn đứng một mình trong việc phản đối bá quyền Trung
Quốc. Các nước khác như Philippine, Malaisia, Indonisia… cũng có những
bước đi như vậy.
Bước đi tiếp theo là tìm đối tác để đối trọng, cân bằng với sức mạnh
quân sự ngày càng gia tăng của Trung Quốc (Mỹ, Nga, Nhật, Ấn Độ…) và Mỹ
là sự lựa chọn tối ưu. Hoa Kỳ cũng chỉ chờ có thế. Giống như một vở kịch
có 3 màn tuyệt phẩm. Màn thứ nhất: Bi kịch tàu ngầm Hàn Quốc bị đánh
chìm. Không cần biết nguyên nhân ai là thủ phạm chỉ biết rằng mối quan
hệ giữa Mỹ – Hàn tưởng như đã nguội lạnh bỗng nhiên ấm áp trở lại. Một
cuộc tập trận ở Đông Hải với sự hiện diện của hơn 500 quả tên lửa
Tomahawk loại bắn đâu trúng đấy trước mũi Trung Quốc. Màn thứ hai: Sự
kiện tranh chấp với Nhật Bản. Những tưởng Mỹ không còn chỗ đứng chân
trên đất Nhật nào ngờ thái độ như muốn ăn tươi nuốt sống Nhật Bản khiến
cho Liên minh Mỹ Nhật có thêm sức sống mới. Trung Quốc vô tình khiến
Nhật nổi máu "Võ sĩ đạo”.
Và bước đi cuối cùng là giảm bớt sự lệ thuộc vào Trung Quốc. Một nước
như CHDCND Triều Tiên mà quan hệ với Nga để giảm bớt sự lệ thuộc vào
Trung Quốc thì đủ biết sự lệ thuộc vào Trung Quốc nó phức tạp như thế
nào. Đối với các nước Asean thì Myanmar là một minh chứng sinh động. Ngả
theo phương Tây đã đành Myanmar còn quyết định ngừng hợp đồng xây thủy
điện với Trung Quốc khiến ông lớn hàng xóm tức ói máu mà chịu. Tư lệnh
các lực lượng Vũ trang Myanmar sang thăm Việt Nam để "học hỏi kinh
nghiệm” khiến Trung Quốc lo ngại. Không nói cũng rõ hoạt động đối ngoại
Việt Nam trong tháng 10/2011 đã chứng tỏ sự linh hoạt, tính quyết đoán
trên nguyên tắc độc lập, tự chủ, tôn trọng lẫn nhau, cùng có lợi.
Nhìn lại trong thời gian qua Trung Quốc thu được gì? Bạn làm ăn xa
thì bị phá, láng giềng gần thì tự mình khiến họ xa lánh, mất lòng tin.
Trung Quốc không có bạn, nhìn đâu cũng thấy kẻ thù. Việc Mỹ đường đường
chính chính hiện diện ở Châu Á TBD, triển khai quân ở Australia làm
Trung Quốc phải "thốt” lên "Trung Quốc chưa từng thành lập một liên minh
quân sự như vậy” ( Lưu Vi Dân). Tại sao vậy Trung Quốc? Tại sao Mỹ làm
được, các nước họ tin Mỹ mà sao Trung Quốc lại không?
Có thể nói các diễn biến ở Đông Bắc Á kết hợp với tính hiếu chiến và
cách hành xử ngoại giao gây bất mãn của Trung Quốc ở Đông Nam Á dường
như là dấu hiệu của sự suy yếu, bất lực hơn là sức mạnh. Trong khi chờ
vào một sự thay đổi ở một thế hệ lãnh đạo mới năm 2012, giới lãnh đạo
Trung Quốc hiện tại có lẽ phải gặm nhấm một sự thất bại ê chề. Gần 3
thập kỷ xây dựng lòng tin… họ chỉ phá trong phút chốc. Thế trận bị vỡ.
Động thái của Mỹ, không còn hồ nghi gì nữa, họ đang cô lập, kiềm chế
Trung Quốc, bắt Trung Quốc như họ nói "là phải tuân thủ theo luật chơi”.
Trước tình thế này liệu Trung Quốc và Mỹ có xảy ra một cuộc chiến tranh
hay không?
Rõ ràng là khi quyết định tiến hành phát động một cuộc chiến tranh
thì không có chỗ cho sự ngộ nhận về sức mạnh theo kiểu hiếu chiến, bầy
đàn. Không thể lấy kết quả từ sự phô trương thanh thế phục vụ cho mục
đích chính trị làm cơ sở xây dựng quyết tâm chiến tranh mà phải có sự
đánh giá, so sánh thế và lực khách quan, khoa học, chính xác. Thế và lực
của Trung quốc hiện nay như nào so với Mỹ? Khi Mỹ tự tin, quyết đoán
trong việc triển khai lực lượng ở Châu Á TBD; Khi Mỹ đã chuẩn bị trong
cách tiếp cận chiến tranh nếu xảy ra sẵn sàng và bình tĩnh thì điều đó
có nghĩa thế và lực của Mỹ đã vượt trội so với Trung Quốc, có nghĩa là
cuộc chiến nếu xảy ra hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của Mỹ. Tuy
nhiên nó sẽ không bao giờ xảy ra bởi Trung Quốc thừa biết khả năng của
mình đến đâu và phải làm gì.
Lê Ngọc Thống
|