VietTuSaiGon (RFA Blog) - Hôm
25/6 vừa qua, một vài báo tại Việt Nam đưa tin việc bắt giữ 25 người tổ
chức vượt biên tại Bà Rịa - Vũng Tàu, mà cái đích của họ là sẽ đến nước
Úc. Dư luận lập tức có hai luồng: Một bên tự hỏi, thời này mà cũng còn
vượt biên sao? Một bên đồng tình, một Việt Nam như hiện nay, không vượt
biên, mới lạ!
Với mô hình cũ, chiếc tàu cá mang
số hiệu BT 93700 TS do ông Nguyễn Ngọc Lợi (52 tuổi) làm thuyền trưởng
đã được cải tạo kỹ thuật nhằm đưa 25 người, chủ yếu là dân Nghệ An -
đồng hương của "cha già dân tộc” - với ước mơ đến Úc. Cũng xin nhắc lại,
hồi đầu tháng 6 này, cảnh sát Indonesia đã bắt giữ 50 người từ Việt Nam
đang tìm đường vượt biên đến Úc, nghĩa là chuyện không khan hiếm trong
thời buổi "gia nhập WTO” kiểu Việt Nam.
30 năm rồi vẫn vậy
Tác giả Nguyễn Văn Canh, khi nhìn
lại cuộc đại di dân (lớn nhất trong lịch sử người Việt) qua khái niệm
"thuyền nhân” sau 4/1975, cho rằng nó có mấy lý do chính (trích nguyên
văn):
1) Khó khăn kinh tế trong khi nhà
nước cần ngoại tệ; người ra đi chính thức và bán chính thức phải bỏ
tiền và vàng ra để mua chỗ;
2) Chiếm đoạt tài sản hầu triệt hạ tầng lớp tư sản và tiểu tư sản;
3) Loại bỏ thành phần xã hội chống đối hoặc không tin cậy được như trường hợp Hoa kiều chiếm gần 10% thành phần vượt biên;
4) Gây áp lực chính trị với khối ASEAN;
5) Chấp nhận một việc đã rồi vì không thể kiểm soát được hết 1.200 km duyên hải;
6) Gây áp lực với Hoa Kỳ để buộc
Hoa Kỳ thực thi lời hứa viện trợ tái thiết thời hậu chiến như ghi trong
Điều 21 của Hiệp định Paris 1973;
7) Gia tăng lượng hàng hóa và hiện kim số người Việt ở hải ngoại gửi về cho thân nhân trong nước.
Với tình hình hiện nay, chúng ta
có thể thêm vào vô số lý do để vượt biên, mà trong đó thiếu tự do về
thân thể và tư tưởng; cơ chế chính trị lỗi thời và khó khăn về phát
triển tài năng, kinh tế là nổi bật nhất.
Trong một vài năm qua, đã có
những nghệ sĩ, nhà văn rời khỏi Việt Nam là do bất đồng chính kiến: đạo
diễn Song Chi, nhà văn Trần Khải Thanh Thủy…; riêng nhà văn trẻ Nguyễn
Thị Thúy Quỳnh (quen gọi Chả Sất) đã ôm con nhỏ trốn qua Thái Lan, xin
tị nạn chính trị là một trường hợp vượt biên công khai.
Tất cả những tình huống trên đây
tôi xin gọi là vượt biên trực tiếp (kiểu cũ), bởi ở Việt Nam đang thịnh
hành nhiều kiểu mới hơn - tạm gọi là vượt biên gián tiếp.
Chuyện phần lớn con em, gia quyến
của giới lãnh đạo chóp bu Việt Nam có đến 2-3 quốc tịch, tiền nằm trong
vài chục ngân hàng lớn nhỏ ở nước ngoài, nếu không phải tìm cách vượt
biên gián tiếp thì gọi là gì?
Đơn cử một trường hợp nho nhỏ như
Cục Điện ảnh, khi làm thất thoát (cách gọi khác của tham ô) hơn 2 triệu
USD, thì lập tức kế toán chuồn ra nước ngoài, nghe nói ở đó luôn, không
về nữa, vì đã có sẵn quốc tịch (?). Đây cũng chỉ là một biểu hiện của
vượt biên gián tiếp. Rõ ràng họ đã có chuẩn bị từ trước.
Lớn hơn một chút, vụ Nguyễn Thanh
Phượng (con gái TT Nguyễn Tấn Dũng) cùng nhóm Nguyễn Đăng Quang, Hồ
Hùng Anh (Ngân hàng Techcombank) mua thành công mỏ Núi Pháo (tỉnh Thái
Nguyên) với số tiền bao nhiêu chưa công bố chính thức, nhưng Thanh
Phượng được trả công chính thức đến 150 triệu USD. Sau đó Đăng Quang,
Hùng Anh đã bán sang tay Núi Pháo cho nước ngoài, giá bao nhiêu chưa rõ,
nhưng thu ngay tiền mặt đến 450 triệu USD, nghĩa là lời 300 triệu USD.
Số tiền thực tế bán Núi Pháo chẳng có lợi gì cho dân cho nước, mà tài
nguyên quốc gia cũng không còn, bởi họ dùng tiền này để mua nợ cứu
Vinashin - một doanh nghiệp nhà nước đại phá sản và phá hoại. Nhìn cảnh
dân tình đang biểu tình chống đối quanh Núi Pháo, mới biết hành động của
nhóm này không tiêu biểu cho siêu vượt biên, thì nên gọi là gì? Bởi dù
họ ở ngay Việt Nam, nhưng lại ngấm ngầm đưa hết quyền lợi ra nước ngoài,
đó cũng là cách vượt biên gián tiếp.
Một trong những cuộc vượt biên
gián tiếp khổng lồ mà chưa ai đề cập trực tiếp đến khái niệm này, đó là
nạn chảy máu chất xám. Nền giáo dục giáo điều và bệnh thành tích chẳng
mấy thành công trong việc đào tạo nhân lực, vậy mà ai có chút tài năng
thì đều phải tìm cách định cư nước ngoài, hoặc ít lắm cũng làm cho công
ty nước ngoài, thì không phải vượt biên gián tiếp là còn gì?
Ngay các ông bà hiệu trưởng, ông
Bộ trưởng Bộ Giáo dục cũng luôn tự hào mình đang có nhiều sinh viên học
sinh du học, mà thực chất là đang tự nhận mình quá yếu kém, chẳng dạy ra
hồn nên bọn trẻ mới phải đi. Mà sự yếu kém này còn lộ rõ khi lớp trẻ ra
học nước ngoài xong, những bạn học giỏi, đa phần không muốn về nước
nữa, vì họ đã có cơ sở so sánh. Những trường hợp tiêu biểu như nhà vật
lý hạt nhân Nguyễn Đình Đăng, nhà nông học Nguyễn Quốc Vọng, nhà toán
học Ngô Bảo Châu (những người định cư ở nước ngoài có làm việc trong
nước), chỉ cần nói đến lương thôi, thì đủ biết việc họ chọn nước ngoài
để làm việc là đương nhiên (dù bên cạnh đó, VN còn 1001 lý do bất cập
khác nữa). Những trường hợp như vừa kể thì không phải vượt biên gián
tiếp, nên gọi là gì? Đúng hơn, họ bị dồn vào thế phải "siêu vượt biên”,
dù trong lời ăn tiếng nói của họ (thông qua các bài viết trên blog,
website) thì đủ thấy VN vẫn luôn ở trong tim. Trong trường hợp này, vượt
biên là giúp Việt Nam.
Phần lớn các gia đình trung lưu,
trí thức, nhà giàu… cho con cháu họ học trường quốc tế ngay từ nhỏ (đây
là điều tốt và quyền chọn lựa riêng, cần được tôn trọng), nếu nhìn từ vĩ
mô, không khỏi rơi nước mắt. Ai cũng biết tính cách và bản sắc gốc được
định hình từ trước năm 15 tuổi, vậy mà ở cái tuổi này, học sinh đã phải
chia sẻ mình để hòa đồng trong môi trường chung của văn hóa giao tiếp
quốc tế (vốn bề mặt), đến khi trưởng thành, con người họ thực sự chẳng
là Việt Nam, mà cũng chẳng phải là một dân tộc nào khác. Cái này phải
gọi là vượt biên văn hóa, càng đau đớn hơn nữa.
Người Việt vốn sợ biển
Trong chuyện cổ tích về đánh đuổi
quỷ chiếm đất, cái bóng áo cà sa ra đến bờ biển thì dừng lại, quỷ đi
đâu mặc kệ. Biểu tượng này một phần nói lên tính nhân từ, hòa hiếu, một
phần cho thấy sự kì thị và ghét biển, nên quỷ phải đến từ biển và về với
biển.
Ngay cả chuyện cổ tích về Mai An
Tiêm cũng thế, tội nặng là bị đày ra đảo hoang, nghĩa là ra biển, xem
như hết đất sống. Sau này các nhà tù "nặng đô” cũng phải ở ngoài đảo,
như tù Côn Đảo chẳng hạn, nghĩa là vẫn duy trì suy nghĩ: cho ra biển là
xong đời.
Cái tính sợ biển này "lây” sang
cả người Chăm, dù hồi xưa họ vốn thông thạo trên biển, từng dùng thuyền
đánh ra tới Thăng Long. Sau sự kiện Huyền Trân Công Chúa, khi chiếm được
đất, việc đầu tiên mà Đại Việt làm là cấm người Chăm đi biển vĩnh viễn,
đến ngày nay thì rõ ràng họ đã mất truyền thống đi biển của mình.
Ngay cả sau này ứng xử với Trung Quốc trên biển, cũng cho thấy người Việt còn sợ biển, chưa muốn hiểu nhiều về biển.
Thế mà, khi bị o ép đến đường
cùng, người Việt lại vượt biên, mà thực chất là vượt biển, là thuyền
nhân. Phải nhìn thuyền nhân như dũng sĩ văn hóa và tâm linh, khi họ dám
vượt qua nỗi sợ biển đã ăn sâu vào tiềm thức của mình.
Cho nên, xin đừng nhìn khoảng 100
người Việt vượt biển trong tháng 6 (mà bị bắt) là con số nhỏ, mà hãy
nhìn đó như là một biểu hiện của căng thẳng cực độ. Ông bà ta nói rất
hay, "nước chảy ào ào không hao bằng mội”, cái mội nước (100 thuyền nhân
thời đại mới) đang là phát pháo khởi đầu cho một đớn đau mới: cuộc đại
vượt biên sắp diễn ra. Bởi phần đông đã thấy đất nước này đang lâm vào
khủng hoảng trầm trọng, khó bề sửa đổi.
VietTuSaiGon
|
