Main » 2010»Tháng Hai»14 » Việt Nam ngày nay: kẻ ăn không hết, người lần không ra
7:33 AM
Việt Nam ngày nay: kẻ ăn không hết, người lần không ra
Mặc Lâm, phóng viên RFA
2010-02-11
Chuyện
giàu nghèo trong xã hội Việt Nam ngày thường tuy thấy khá rõ nhưng dù
sao thì cũng chỉ một phần. Mãi khi Tết đến thì bức tranh này mới lộ hết
những góc cạnh tương phản của nó.
AFP Photo
Người gánh hàng rong đi ngang qua một cửa tiệm sang trọng ở Hà Nội.
Mặc Lâm
mời quý vị theo dõi những chi tiết sau đây về hố cách biệt giữa giai cấp giàu
nghèo hiện nay trong những ngày giáp Tết.
Mua vui bạc tỷ
Giàu nghèo là chuyện muôn thuở trên
trái đất này. Người giàu cảm thấy sức mạnh vô tận của đồng tiền mà họ kiếm được
cần phải trưng ra với xã hội để chứng tỏ bản lãnh kinh doanh hay tài năng mà họ
trui luyện trong nhiều năm mới đạt được trên thương trường hay trong các lĩnh
vực nghề nghiệp. Sự thành công của doanh nhân là các viên gạch đầu tiên cho một
tòa kiến trúc phát triển của quốc gia. Sự giàu có và phong phú trong cách sống
đáng được đề cao như những gương thành công góp phần cho nước giàu dân mạnh.
Tục ngữ
ngày trước có câu, kẻ ăn không hết người lần không ra, thì đấy không phải là đẹp
đẽ gì.
GS Tương
Lai.
Thế nhưng, tài sản kiếm được bằng
trí tuệ luôn song hành với sự tiêu xài cũng trí tuệ không kém. Những trò mua
vui bạc tỷ thường chỉ cốt khoe mẽ xuất hiện nơi những người mà báo chí xưng
tụng là đại gia, chỉ nói lên được tính bốc đồng ngạo mạn và đôi khi trở thành
hợm hĩnh. Đối với các đại gia loại này, xã hội thường có cái nhìn khác, thiếu
tôn trọng và nhiều khi đi tiến tới mức lên án, dè bỉu.
Báo chí trong những ngày cận Tết
đăng tải hai tin được xem là nổi bật. Tin thứ nhất, "đại gia” Phan Văn Toàn
(thường được gọi là Toàn đô la) ở phố Đoàn Kết, thành phố Việt Trì, Phú Thọ vừa
mua một cây sanh cổ giá 10 tỷ rưỡi đồng để trưng Tết. Có người bàn rằng: Cây
càng cổ càng có giá trị nên người chơi cây phải am hiểu và biết cách chăm nó
không thì quả là phí vì thường là "đại gia" thì mới mua nổi những cây
sanh có giá vài trăm triệu”.
Cây sanh cổ thụ của "đại gia” Phan Văn Toàn. Photo courtesy of ktdt.com.vn
Cái cây đặc biệt giá trị này khiến
cho ông Toàn sung sướng bao nhiêu thì người đọc báo thấy ngậm ngùi bấy
nhiêu. Số tiền quá lớn mà ông Toàn bỏ ra dĩ nhiên không làm mất đi phần nào
ngân sách nhà nước, cũng không hao hụt ngân quỹ của cái phường mà ông đang sống
nhưng nếu có ai đó hỏi ông rằng ông có tốn đồng thuế nào cho cái cây đáng giá 1
triệu hai trăm ngàn đô la này hay không thì chắc là ông không trả lời thỏa
đáng.
Chuyện thứ hai là một đám cưới tại
thành phố HCM khiến người bên đường tưởng đang tham dự một cuốn phim tại
Hollywood. Tất cả tổng cộng hơn 10 chiếc Roll Royce đưa đón cô dâu. Những gì xa
hoa nhất, sang trọng nhất đều thể hiện trên đám cưới này. Hơn 1 triệu đô la cho
một đám cưới tại Sài Gòn vào đầu năm 2010 không phải là chuyện dễ gặp và người
dân cứ mãi xì xào trước sự hào nhoáng của vị đại gia này.
Khi xe Roll Royce bắt đầu thay thế
cho những chiếc mô tô phân khối lớn trên đường phố trong những dịp lễ lạc thì
người dân có quyền hy vọng rằng đất nước đã bắt đầu thay da đổi thịt. Nhưng khi
những chiếc xe cực kỳ đắt giá này chỉ dùng trong phạm vi gia đình thì hố giàu
nghèo đã trở thành hội chứng. Tiêu chuẩn một tháng kiếm được 200.000 đồng được
xem là nghèo như nhà nước báo cáo cho các định chế quốc tế về xóa đói giảm
nghèo của Việt nam thì rõ ràng xã hội Việt nam không có người nghèo hay người
nghèo rất ít. Và cũng tương tự như thế, nếu lấy trị giá số tiền mua một chiếc
Roll Royce nhân lên mười như trong đám cưới vừa nhắc tới thì chủ nhân của chúng
có quyền hãnh diện cho rằng mình là người giàu không nhất thì cũng về nhì.
Bắt ốc – Đong gạo
Hai trăm ngàn một tháng lương và một
cây sanh hơn 10 tỷ thì cái khoảng cách ấy bao lớn? Không mấy ai đo khoảng cách
này bằng tiền mà chính xác hơn là phải đo bằng nhãn quan xã hội. Ông Phan Văn
Toàn có toàn quyền mua cái cây mà ông thích, nhưng chính phủ và trí thức phải
có bổn phận phân tích sự chênh lệch này do đâu mà có. Và bằng cách nào để giảm
thiểu hố ngăn cách này qua các nghiên cứu, phân tích thuộc về công việc của nhà
nước và trí thức. Ít ra họ phải tìm được biện pháp khả dĩ giảm thiểu hội chứng
khoe của từ thành phần giàu có trong xã hội. Nhà giáo Phạm Toàn, một người có
nhiều nghiên cứu về hố chênh lệch giàu nghèo cho biết:
"Tôi thấy bất bình ở điều này: Các
nhà trí thức không làm một cuộc điều tra nào cả. Họ không để ý người giàu,
người nghèo gì nữa đâu. Cái khoảng cách giàu nghèo, sự làm giàu trắng trợn thì
các nhà nghiên cứu các sinh viên trẻ tuổi chả có ai buồn để ý cả, đấy mới là
cái nguy chứ còn giàu nghèo thì nước nào cũng có. Sự làm giàu bất chính thì
nước nào cũng có. Sự hờ hững với người nghèo thì ở đâu cũng có, thế nhưng tầng
lớp trí thức thì phải làm cho người ta không hờ hững nữa; đấy là sứ mệnh của
anh. Cái đau lòng ở Việt Nam hiện giờ, người có học thì lờ tịt. Tôi chú ý khía
cạnh ấy.”
Cái khoảng
cách giàu nghèo, sự làm giàu trắng trợn thì các nhà nghiên cứu các sinh viên
trẻ tuổi chả có ai buồn để ý cả, đấy mới là cái nguy chứ còn giàu nghèo thì
nước nào cũng có.
Nhà giáo
Phạm Toàn.
Giáo sư Tương Lai, nguyên Viện
trưởng Viện Khoa học Xã hội Hà Nội nhận xét:
"Gần đây nhất trong những ngày giáp Tết
này, những hình ảnh trái ngược càng lộ rõ hơn trên mặt báo. Đương nhiên nếu
người ta làm ăn một cách chính đáng thì người ta giàu lên mà khi giàu thì người
ta có quyền hưởng thụ. Nhưng đứng về đạo lý xã hội mà nói, nếu như không có một
cái nhìn đúng đắn thì nó gây nên một sự bất ổn trong tâm lý xã hội. Tục ngữ
ngày trước có câu, kẻ ăn không hết người lần không ra, thì đấy không phải là đẹp
đẽ gì.”
GS Tương Lai kể lại một bài báo mà
ông cho là điển hình của người nghèo, ông nói:
"Vừa qua một số trang phóng sự trên
các báo, trong đó trang phóng sự ảnh trên báo Tuổi Trẻ có đăng bài và hình tựa
đề thân cò 76 tuổi, miêu tả một bà cụ 76 tuổi tên Phạm Thị Đoàn ở tình Khanh
Hòa phải dầm mình dưới nước biển từ 1 giờ sáng, mò cua bắt ốc để mà đong gạo.
Trên bức ảnh đó bà cụ 76 tuổi lưng còng xuống, rất xúc động. Và không phải chỉ
có một phóng sự ấy mà còn nhiều phóng sự khác nữa.”
Kết quả là sau khi đăng, bài báo đã
nhận được phản hồi hết sức tích cực. Số lượng người biết đến câu chuyện này lên
rất cao và người ta đã gửi tới giúp bà cụ một cái Tết ấm áp. GS Tương Lai kể:
"Sau khi tờ báo đưa tin thì bà cụ
gọi là thân cò 76 tuổi đó thì nhận được ngay sự hưởng ứng của xã hội. Nhiều
người đã gửi tiền gửi quà và nhờ vậy mà bà cụ Đoàn nhận được sự giúp đỡ và năm
nay bà cụ có một cái Tết ấm cúng vui vẻ. Vấn đề đặt ra là phải có một đường
lối, một quan điểm cho đúng, và trong cái hoạt động văn hóa văn nghệ làm thế
nào để đưa cái này lên để cân bằng trở lại nếu không mà cứ đề cao GDP, đề cao
cái việc người giàu thì phải hưởng thụ thì nó sẽ đánh mất cái đạo lý dân tộc.”
Nếu những vụ tương tự như bà lão 76
tuổi này xảy ra trước đây thì cơ may mà bà nhận sẽ là rất hiếm. Nhà giáo Phạm
Toàn kể lại:
"Ngày trước thì nhà nước còn quy định
thí dụ như tấm lòng vàng tặng quà cho dân thì phải tập trung lại một nơi, không
cho các tổ chức, các tờ báo, các cá nhân làm nữa. Gặp chuyện lũ rồi mới bắt đầu
nới ra, giờ đây không làm xuể nữa. Trước thì phải đưa về một mối là mặt trân tổ
quốc thôi. Tức là ngay cả lòng thương cũng được quốc doanh hóa.”
Xe Rolls Royce DropHead trắng trên đường phố Sài Gòn. Photo courtesy of otosaigon.com
Ngày nay việc lòng thương được quốc
doanh hóa không còn nữa nhưng nhà nước cũng chưa cho thấy mình có cái nhìn toàn
cảnh về những hình ảnh trái ngược quá lớn trong xã hội. Những thân cò cặm cụi
lượm bao nylon chung quanh những chiếc Roll Royce không thể là hình ảnh đẹp.
Thế nhưng nếu những cây cảnh trị giá 1 triệu 200 ngàn đô la được đóng thuế sòng
phẳng thì số tiền an sinh xã hội có thể tăng dần lên để có thể dùng chăm sóc
những mảnh đời bất hạnh. Lúc đó cho dù khoảng cách giàu nghèo chưa thật sự rút
ngắn đi chăng nữa thì bất công cũng không còn chỗ để mà lộng hành trong một xã
hội vốn dĩ còn quá nhiều người cùng khổ.